Lệ thuộc điện thoại làm tăng gần 3 lần nguy cơ tự tử ở thanh thiếu niên
- Đại Hải
- •
Nghiên cứu mới cho thấy cách thanh thiếu niên sử dụng thiết bị điện tử như điện thoại – đặc biệt là theo hướng lệ thuộc, khó dừng – có liên quan chặt chẽ đến nguy cơ tự tử và các vấn đề tâm lý.
Một nghiên cứu lớn công bố trên tập san JAMA Network Open cảnh báo rằng trẻ em sử dụng điện thoại, trò chơi điện tử và mạng xã hội một cách mất kiểm soát, mang tính lệ thuộc cảm xúc sẽ có nguy cơ xuất hiện ý nghĩ và hành vi tự tử cao gấp hai đến ba lần so với những trẻ sử dụng lành mạnh. Đây là một phần của dự án Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD) – nghiên cứu về phát triển não bộ dài hạn và quy mô lớn nhất tại Hoa Kỳ, theo dõi hơn 4.200 trẻ em trong 4 năm.
Cách dùng điện thoại là điểm mấu chốt
Phó giáo sư Yunyu Xiao, tác giả chính của nghiên cứu tại Trường Y Weill Cornell, cho biết: “Không phải thời lượng nhìn màn hình gây hại, mà chính cách sử dụng mới là yếu tố nguy hiểm nhất”.
Nghiên cứu phân tích các câu trả lời của trẻ đối với những nhận định như:
- “Con cảm thấy bức bối khi không thể dùng điện thoại”
- “Con dùng mạng xã hội để cảm thấy khá hơn khi buồn”
Dựa trên phản hồi của trẻ, các nhà nghiên cứu đã phân nhóm trẻ thành các kiểu nguy cơ thấp, gia tăng hoặc cao bằng cách theo dõi sự thay đổi theo thời gian trong thói quen sử dụng thiết bị và mức độ gắn bó cảm xúc với thiết bị.
Vào thời điểm bắt đầu theo dõi lúc 10 tuổi, gần một nửa số trẻ đã bắt đầu có dấu hiệu lệ thuộc vào thiết bị. Sau 4 năm theo dõi, đến năm 14 tuổi:
- Gần 1/3 có thói quen ngày càng lệ thuộc vào mạng xã hội.
- Khoảng 1/4 có xu hướng lệ thuộc vào điện thoại di động.
Hệ quả là những trẻ này có nguy cơ xuất hiện ý nghĩ hoặc hành vi tự tử cao gấp 2,4 lần so với nhóm có hành vi sử dụng điện thoại lành mạnh hơn. Đáng chú ý, hơn 30% trẻ chuyển từ mức nguy cơ thấp sang cao (thường dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng) chỉ trong vài năm đầu tuổi dậy thì.
Đặc biệt, chính việc thôi thúc sử dụng điện thoại mới liên quan đến các vấn đề sức khỏe tâm thần hay ý nghĩ tự tử, thay vì thời lượng nhìn màn hình như nhiều người vẫn lầm tưởng.
Nghiên cứu không tập trung đi tìm nguyên nhân, nhưng có đưa ra một giả thuyết.
Trẻ nhỏ thường chưa có nhận thức lý tính như người lớn. Các nhà nghiên cứu cho rằng trẻ gặp khó khăn về mặt cảm xúc thường tìm đến điện thoại hoặc màn hình như một cách để giải tỏa hoặc trốn tránh cảm xúc tiêu cực. Tuy nhiên, việc lệ thuộc vào thiết bị lại khiến tình trạng tâm lý của trẻ tệ hơn, vì trẻ không học được cách đối diện và xử lý cảm xúc theo hướng lành mạnh.
Ngoài ra, nhiều nền tảng (như mạng xã hội, trò chơi điện tử…) được thiết kế tinh vi để khai thác điểm yếu trong quá trình phát triển não bộ và bản năng sinh tồn của con người, đặc biệt là ở lứa tuổi đang lớn như trẻ em và thanh thiếu niên, vốn thiếu sự tự chủ. Vì vậy, không thể kỳ vọng rằng trẻ sẽ tự biết kiểm soát việc sử dụng, trong khi các ứng dụng ấy được tạo ra để cố tình “chiếm lấy” sự chú ý và kiểm soát hành vi của trẻ. Đây là thời điểm cần sự giáo dục và can thiệp kịp thời từ người lớn.
Những dấu hiệu cha mẹ cần lưu ý
Để nhận đánh giá mức độ lệ thuộc và điện thoại của trẻ nhỏ, PGS Xiao khuyến khích các bậc phụ huynh và người chăm sóc tự đặt ra những câu hỏi sau
- Trẻ có đang rút khỏi các hoạt động và mối quan hệ ngoài đời thực không?
- Trẻ có trở nên căng thẳng, khó chịu khi bị ngắt kết nối khỏi các thiết bị không?
- Trẻ có gặp khó khăn trong việc ngừng sử dụng, ngay cả khi chính các em cũng muốn như vậy không?
Nghiện điện thoại cũng tương tự như các loại nghiện khác: có thể xuất hiện hội chứng cai khi bị cắt đứt đột ngột. Chẳng hạn một đứa trẻ vốn hiền lành có thể đột ngột hung hăng và giận dữ khi bị lấy đi chiếc điện thoại.
Thiết lập lại hệ thống
Chuyên gia tâm lý Dunckley cho biết việc xem màn hình điện tử quá nhiều thường làm trầm trọng thêm các vấn đề cảm xúc. Chúng ta không thể điều trị hai vấn đề này riêng biệt.
“Theo kinh nghiệm của tôi, rất khó để giải quyết hiệu quả các vấn đề sức khỏe tâm thần nếu không điều chỉnh thói quen sử dụng thiết bị trước”, bà chia sẻ.
Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, bà Dunckley khuyên nên thực hiện một đợt “nhịn dùng thiết bị” kéo dài từ ba đến bốn tuần để thiết lập lại khả năng điều tiết cảm xúc và hành vi.
Theo bà, “chỉ cắt giảm đơn thuần thường không hiệu quả với một đứa trẻ đã nghiện, tạo một khoảng nghỉ hoàn toàn sẽ giúp hệ thần kinh có thời gian hồi phục, từ đó mở đường cho các hoạt động sáng tạo, giao tiếp xã hội và vui chơi năng động hơn”.
Các chuyên gia cho rằng mục tiêu không phải là loại bỏ hoàn toàn thiết bị, mà là xây dựng những thói quen lành mạnh hơn.
Lời khuyên cho các gia đình
Môi trường gia đình là nơi có tác động lớn đến thói quen sử dụng điện thoại của trẻ, trong đó ba mẹ đóng vai trò trung tâm và quyết định. Để xây dựng một tổ ấm lành mạnh và hạnh phúc hơn, các bậc phụ huynh có thể tham khảo một số gợi ý sau:
- Không nhìn màn hình điện tử lúc ăn uống và lúc đi ngủ
- Khuyến khích các hoạt động ngoài đời thực mỗi ngày
- Trò chuyện thường xuyên về trải nghiệm trực tuyến
- Trò chuyện về mặt trái của điện thoại, mạng xã hội
- Người lớn cần làm gương trong việc thiết lập ranh giới và sự cân bằng khi sử dụng
Cuối cùng, PGS Xiao nhấn mạnh, “Đừng chỉ tập trung vào việc trẻ dùng điện thoại bao lâu. Hãy để ý xem việc đó ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe tinh thần, các mối quan hệ và sinh hoạt hằng ngày của trẻ”.
Theo The Epoch Times
Xem thêm
Từ khóa điện thoại nghiện điện thoại trẻ em
