Tăng nguy cơ gãy xương khi dùng liệu pháp hormon thay thế?
- Khánh Nam
- •
Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí y khoa nổi tiếng The Lancet, đã mang đến những kết quả đầy bất ngờ có thể giúp phụ nữ cân nhắc kỹ lưỡng hơn về thời điểm sử dụng liệu pháp hormon thay thế (HMTT) để giảm nguy cơ gãy xương.
Tiến sĩ Yana Vinogradova, nhà toán học và chuyên gia nghiên cứu liệu pháp hormon thay thế tại Đại học Nottingham đã đặt câu hỏi: điều gì sẽ xảy ra với xương của phụ nữ khi họ ngừng sử dụng liệu pháp hormon thay thế. Thông thường, phụ nữ sẽ dừng HMTT khi không còn triệu chứng bốc hỏa hoặc vì những lý do khác.
Bà quyết định khai thác dữ liệu y tế sau khi một người bạn chia sẻ về ý định sử dụng HMTT. Người bạn này không có triệu chứng mãn kinh rõ rệt nhưng tin rằng liệu pháp có thể giúp xương chắc khỏe hơn sau mãn kinh.
Kết quả phân tích 25 năm hồ sơ bệnh nhân tại Vương quốc Anh, được công bố trên The Lancet Healthy Longevity (Tập san The Lancet về Tuổi thọ Khỏe mạnh), đã làm lung lay niềm tin quen thuộc về HMTT và sức khỏe xương. Theo nghiên cứu, những phụ nữ dùng HMTT dưới 5 năm có nguy cơ gãy xương cao hơn so với những người chưa từng sử dụng liệu pháp này.
“Có thể là vì xương rơi vào trạng thái rối loạn, cần thời gian phục hồi sau khi ngừng liệu pháp để lấy lại chức năng vốn có. Đây có thể là hệ quả trực tiếp của việc dừng HMTT”, Tiến sĩ Vinogradova chia sẻ với tờ The Epoch Times.
Phát hiện mới, khi đặt cạnh những hệ quả khác của HMTT và hiểu biết hiện nay về sức khỏe xương của phụ nữ, được kỳ vọng sẽ giúp phụ nữ cân nhắc cẩn trọng hơn trong lựa chọn điều trị, đồng thời bảo vệ tốt hơn hệ xương của mình trước tác động của việc sử dụng hormone.
Nguy cơ gãy xương tăng lên rồi đảo chiều
Tiến sĩ Vinogradova và nhóm nghiên cứu đã so sánh dữ liệu dài hạn của 648.747 bệnh nhân từng bị gãy xương với 2.357.125 phụ nữ không có tiền sử gãy xương.
Ở nhóm phụ nữ dùng HMTT dưới 5 năm, nguy cơ gãy xương tăng thêm 14/10.000 phụ nữ mỗi năm. Trong khi đó, ở những người dùng HMTT trên 5 năm, nguy cơ tăng thêm 5 trường hợp so với nhóm chưa từng sử dụng liệu pháp này.
Tuy nhiên, nguy cơ gãy xương ở nhóm phụ nữ từng sử dụng liệu pháp estrogen-progesterone ngắn hạn lại đảo chiều sau một thập niên ngừng hormon. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng, số ca gãy xương giảm 3 ca/10.000 phụ nữ mỗi năm ở nhóm dùng thuốc dưới 5 năm và giảm 13 ca/10.000 phụ nữ mỗi năm ở nhóm sử dụng từ 5 năm trở lên.
“Chúng ta cần lưu ý rằng, đây là một nghiên cứu quan sát và chúng ta chưa thể biết chính xác điều gì đã xảy ra. Nhưng chúng tôi nhận thấy ở những phụ nữ từng dùng liệu pháp hormon điều trị mãn kinh rồi ngừng lại, nguy cơ gãy xương có sự thay đổi”, Tiến sĩ Vinogradova nói. “Rõ ràng cần có các nghiên cứu thực tế để hiểu chính xác điều gì đang diễn ra với xương”.
Bà cũng nhấn mạnh rằng mức tăng nguy cơ gãy xương ở nhóm người đang điều trị ngắn hạn có thể được giảm thiểu nếu phụ nữ bắt đầu và ngừng HMTT ở độ tuổi trẻ hơn, khi nguy cơ vốn dĩ thấp hơn. Ví dụ, một phụ nữ bắt đầu HMTT ở tuổi 50 và ngừng ở tuổi 55 sẽ có nguy cơ gãy xương thấp hơn so với người bắt đầu HMTT ở tuổi 60 và ngừng ở tuổi 65.
Tình trạng sức khỏe của đối tượng nghiên cứu
Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng những phụ nữ không sử dụng HMTT có xu hướng ít hút thuốc hoặc uống rượu hơn. Tuy nhiên, thông tin về phương thức ăn uống và mức độ vận động thể chất của các đối tượng – hai yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến mật độ xương – lại không được ghi nhận.
Ngoài ra, theo Tiến sĩ Vinogradova, những phụ nữ gặp nhiều triệu chứng mãn kinh thường có sức khỏe xương yếu hơn, đồng thời dễ mắc các bệnh mạn tính, loãng xương và có xu hướng dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng hỗ trợ xương nhiều hơn so với nhóm đối chứng.
“Rõ ràng, ở những người khỏe mạnh – quá trình chuyển qua giai đoạn mãn kinh có thể diễn ra dễ dàng hơn – vì vậy họ không cần phải sử dụng liệu pháp hormon”, Tiến sĩ Vinogradova nhận định.
Dù nghiên cứu của bà còn thiếu dữ liệu này, song nhiều bằng chứng khác cho thấy tập luyện là một chiến lược giúp tăng cường sức khỏe xương, đồng thời hỗ trợ giảm triệu chứng bốc hỏa.
Một phân tích gộp được công bố trên Osteoporosis International (Tập san Loãng xương Quốc tế) cho thấy những phụ nữ tập luyện có mức cải thiện đáng kể về khối lượng xương, bất kể tình trạng xương ban đầu, giai đoạn mãn kinh hay hình thức tập luyện có được giám sát hay không.
Một thử nghiệm so sánh 29 phụ nữ sau mãn kinh bị đổ mồ hôi đêm tham gia chương trình tập luyện sức bền trong 15 tuần với một nhóm đối chứng gồm 29 phụ nữ sau mãn kinh có cùng triệu chứng nhưng không tăng cường hoạt động thể chất, cho thấy nhóm tham gia tập luyện có mức giảm đáng kể về tần suất các cơn bốc hỏa vừa và nặng, theo kết quả được công bố trên Maturitas (một Tập san y khoa chuyên ngành được bình duyệt, tập trung vào các vấn đề sức khỏe ở giai đoạn trung niên và sau sinh sản).
Hiểu rõ mật độ xương của bạn
Ngoài việc tập luyện sau khi ngừng sử dụng HMTT, phụ nữ cũng nên trao đổi với bác sĩ về việc đo mật độ xương hoặc sàng lọc loãng xương trong vòng một năm đầu tiên, bất kể đã dùng HMTT trong thời gian ngắn hay dài hạn, bà Vinogradova khuyến nghị.
Mặc dù có nhiều phương pháp sàng lọc, nhưng phổ biến nhất là đo độ hấp thụ tia X năng lượng kép, hay DXA để đo sức mạnh xương ở hông, cổ xương đùi và cột sống thắt lưng với liều bức xạ thấp.
“Tôi chắc chắn sẽ đi khám bác sĩ để kiểm tra xem xương của mình có ổn không hoặc liệu tôi có cần phải can thiệp gì hay không”, bà nói.
Hướng dẫn của Nhóm Chuyên trách các Dịch vụ Dự phòng Hoa Kỳ (U.S. Preventive Services Task Force) khuyến nghị phụ nữ từ 65 tuổi trở lên nên được sàng lọc mật độ xương. Những phụ nữ dưới 65 tuổi, đã mãn kinh và có nguy cơ gãy xương cao cũng cần được tầm soát. Các yếu tố nguy cơ bao gồm tiền sử gia đình bị loãng xương, hút thuốc và uống rượu quá mức. HMTT không được đề cập trong hướng dẫn – tuy nhiên, việc sử dụng corticosteroid và insulin lại được nhấn mạnh là làm tăng nguy cơ loãng xương.
Có nên lựa chọn HMTT hay không
Mặc dù việc gia tăng nguy cơ gãy xương ở phụ nữ sử dụng HMTT ngắn hạn là điều cần lưu ý, song bác sĩ gia đình kiêm chuyên gia y học tích hợp Cammy Benton chia sẻ với tờ The Epoch Times rằng lợi ích của liệu pháp hormon có thể vẫn lớn hơn nguy cơ đối với hầu hết phụ nữ – bao gồm cả chính bà. Hiện bà đang dùng miếng dán estrogen kết hợp với progesterone đường uống.
“Tôi sẵn sàng dùng vì tôi ngủ ngon hơn, suy nghĩ minh mẫn hơn, cảm thấy khỏe mạnh hơn, hạnh phúc hơn. Tôi chấp nhận rủi ro gãy xương và tôi sẽ đeo miếng dán estrogen cho đến chết”, bà nói.
Bà Benton nhấn mạnh rằng bà không kê HMTT cho mọi bệnh nhân tiền mãn kinh. Bà thường khuyến khích họ thử các giải pháp khác trước, như dùng thảo dược: cây thiên ma, maca và châm cứu. Bà từng có bệnh nhân dứt điểm cơn bốc hỏa chỉ nhờ ngừng ăn đường và bắt đầu thiền định.
Theo bà Benton, mỗi phụ nữ đều khác nhau, việc sử dụng HMTT cho những phụ nữ không có triệu chứng mãn kinh đôi khi có thể khiến họ cảm thấy tệ hơn.
“Một số người vốn dĩ đã có sự cân bằng tự nhiên”, bà nói. “Tôi sẽ không cho bất kỳ ai dùng hormon thay thế chỉ để chống lão hóa”.
Tiến sĩ Vinogradova ví HMTT như thuốc giảm đau: có tác dụng phụ nhưng đôi khi vẫn cần thiết trong một giai đoạn nhất định.
“Liệu pháp hormon mãn kinh nên được nhìn nhận theo cách đó” bà nói. “Đây là một loại thuốc giúp làm dịu triệu chứng và nó có tác dụng phụ. Cá nhân tôi sẽ để cơ thể tự điều chỉnh. Nhưng nếu một người phụ nữ vẫn đang phải chịu đựng triệu chứng mãn kinh nặng nề thì tại sao cô ấy phải tiếp tục chịu đựng?”
Cân nhắc các nguy cơ khác
Để giúp phụ nữ và bác sĩ đưa ra quyết định sáng suốt, Tiến sĩ Vinogradova cũng đã công bố các nghiên cứu nhằm đặt các rủi ro của HMTT liên quan đến ung thư vú, huyết khối và chứng sa sút trí tuệ vào bối cảnh tổng thể.
Vấn đề này khá phức tạp – với các yếu tố như độ tuổi và loại HMTT tạo ra nhiều kết quả khác nhau. Tuy nhiên, đây là tóm tắt ngắn gọn từ các nghiên cứu:
- HMTT có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú.
- Phụ nữ dùng HMTT đường uống có nguy cơ huyết khối tăng đáng kể. HMTT qua da không liên quan đến nguy cơ bị huyết khối, trong khi estradiol có nguy cơ thấp hơn so với estrogen kết hợp có nguồn gốc từ ngựa, áp dụng cho cả dạng đơn trị liệu estrogen và dạng kết hợp.
- Phụ nữ dùng liệu pháp chỉ estrogen từ 10 năm trở lên có nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ thấp hơn. Trong khi đó, phụ nữ dùng liệu pháp estrogen-progesteron từ 5 năm trở lên có nguy cơ cao hơn mắc bệnh Alzheimer.
Tiến sĩ Vinogradova cho biết: “Thông điệp chính là hãy tự chăm sóc bản thân. Nếu bạn có thể quản lý được mà không cần liệu pháp, hãy để cơ thể tự điều chỉnh và nó sẽ làm điều đó theo cách lành mạnh nhất. Nếu bạn phải dùng thuốc, hãy dùng. Nhưng hãy ngừng càng sớm càng tốt và kiểm tra sức khỏe của mình vì bạn đã tiếp xúc với thuốc trong một thời gian khá dài rồi”.
Theo The Epoch Times
Xem thêm
Từ khóa Gãy xương hormon thay thế
