Đến lúc ‘Biển Đông cần một cái tên quốc tế mới’

South China Sea – Biển Nam Trung Hoa, đã đến lúc cần một cái tên mới không mang tính sở hữu, một tờ báo của Mỹ nhận định.

Vùng biển mà Việt Nam gọi là biển Đông có tên quốc tế là South China Sea (Biển Nam Trung Hoa). Trong một bài viết trên trang mạng Quartz (Mỹ) đăng ngày 23/8, tác giả Steve Mollman nhận định một quan điểm ngày càng phổ biến rằng cái tên này góp phần khiến quan hệ Biển Đông giữa Trung Quốc và các láng giềng thêm rắc rối và phức tạp.

Indonesia là quốc gia gần đây nhất có đề nghị đổi tên cho biển Đông. Vào tuần qua, chính phủ nước này thông báo sẽ đưa một đề nghị lên Liên Hiệp Quốc yêu cầu đổi tên vùng biển đặc quyền kinh tế chung quanh quần đảo Natuna của họ thành Biển Natuna (Natuna Sea).

Trước đó vào năm 2012, Philippines đã chính thức đặt lại tên một phần của biển Đông trên bản đồ và sử dụng tên đó trong các công văn nhà nước. Manila tuyên bố vùng biển bên trong khu đặc quyền kinh tế của họ được gọi là Biển Tây Philippines. Đây được coi là một động thái quan trọng để làm sáng tỏ “vùng biển nào Philippines đã tuyên bố chủ quyền”. Nước này cũng đã gửi một công văn hành chính và một bản đồ chính thức lên Liên Hiệp Quốc.

Thế nhưng để cho cộng đồng quốc tế chấp nhận việc đổi tên là một chuyện khác. Các cơ quan chính phủ Philippines có thể sử dụng tên Biển Tây Philippines (West Philippine Sea) nhưng South China Sea vẫn là tên quốc tế thường gọi. Cho nên, dù có đưa lên Liên Hiệp Quốc hay không thì Biển Natuna cũng gần như nằm chắc chung số phận, tức là không ai biết đó là gì ngoài biên giới Indonesia.

Về phần mình, Việt Nam gọi vùng biển này là Biển Đông (East Sea), Malaysia thì vẫn gọi là South China Sea. Tuy nhiên sau phán quyết của Tòa án Trọng Tài The Hague thì nhiều người đã băn khoăn cái tên này liệu còn phù hợp?

Trung Quốc đòi chủ quyền trên hầu như toàn bộ vùng biển qua đường chín đoạn vạch ra sau Thế Chiến II. Dù tòa án quốc tế đã phán xét đường 9 đoạn này không có cơ sở pháp lý, Trung Quốc vẫn tiếp tục áp đặt yêu sách của mình.

Một chiến dịch trên trang mạng change.org khởi xướng từ khoảng 5 năm qua đề nghị đổi tên South China Sea thành Southeast Asia Sea (Biển Đông Nam Á). Chiến dịch này có một số điểm thú vị đáng lưu ý, trong đó có lập luận tại sao cái tên cũ không phù hợp:

“Các quốc gia Đông Nam Á bao bọc gần như toàn bộ vùng biển này với các bờ biển cộng lại dài khoảng 130.000 km trong khi bờ biển phía nam Trung Quốc chỉ độ 2.800 km”.

Một số cái tên khác cũng được đề nghị là Biển Đông Dương (Indochina Sea) và Biển Asean (Asean Sea). Mặc dù cái tên cuối cùng vấp phải sự phản đối của Campuchia, một nước không liên can đến tranh chấp nhưng luôn luôn đứng về phe Trung Quốc.

Vùng biển này đã từng có một nhiều tên gọi khác nhau trong lịch sử, South China Sea chỉ là tên đặt tương đối mới đây, sử dụng trong thập niên 1930, phân biệt với vùng Biển Hoa Đông (East China Sea).

Lợi dụng cái tên Trung Hoa này, Trung Quốc bước vào trò chơi chữ. Trong tiếng Trung, vùng biển này được dịch thành Biển Nam Hải (Nanhai – South Sea). Một số nhân vật tại nước này đề nghị là đổi tên tỉnh Hải Nam thành tỉnh Nam Hải, như thế sẽ thêm sức mạnh cho đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc tại vùng biển xung quanh đảo này.

Nhà phân tích Ellen Frost, cố vấn tại Trung Tâm nghiên cứu Đông Tây ở Hawai cho rằng đổi tên quốc tế của vùng biển này thành South Sea có thể là một phương án hay.

Theo bà, những người Trung Quốc theo chủ nghĩa dân tộc sẽ chẳng đời nào chịu cái tên Biển Đông Nam Á (Southeast Asia Sea) nhưng sẽ khó để lập luận phải đối cái tên South Sea – cho dù từ “China” bị bỏ đi, vì trong tiếng Hoa tên này được dịch thành Nam Hải, vốn đã là cái tên mà họ gọi từ hàng thế kỷ nay.

Việc thay đổi này theo bà Frost, sẽ đánh dấu một đóng góp nhỏ, có vẻ chỉ mang tính kỹ thuật nhưng đầy ý nghĩa đóng góp cho hòa bình trong khu vực.