Mỹ-Trung tranh luận gay gắt về quyền kiểm soát kênh đào Panama tại cuộc họp của LHQ
- Trí Đạt
- •
Mỹ và Trung Quốc vào thứ Hai (11/8) đã có cuộc đối đầu gay gắt tại cuộc họp Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về quyền kiểm soát kênh đào Panama. Phía Mỹ cảnh báo rằng ảnh hưởng của Bắc Kinh đối với tuyến đường thủy quan trọng này có thể đe dọa thương mại và an ninh toàn cầu; trong khi phía Trung Quốc tuyên bố đây là cái cớ để Mỹ chiếm đoạt kênh đào.
Tổng thống Panama Jose Raul Mulino, người giữ vai trò chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc trong tháng Tám, đã chủ trì cuộc họp về an ninh hàng hải. Nội dung cuộc họp bao gồm các vấn đề về cướp biển, cướp có vũ trang, tội phạm xuyên quốc gia, các cuộc tấn công mạng bằng trí tuệ nhân tạo, và đặc biệt thảo luận về các cảng “có bảo mật mạng internet yếu và rủi ro cực cao”.
Đại sứ Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tại Liên Hợp Quốc, ông Phó Thông, tuyên bố tại cuộc họp rằng phía Trung Quốc luôn tôn trọng tính trung lập của kênh đào Panama, ủng hộ Panama duy trì chủ quyền đối với kênh đào, đảm bảo kênh đào được mở cửa và vận hành trơn tru.
Sau đó, Phó Đại diện Thường trực Mỹ tại Liên Hợp Quốc, bà Dorothy Shea, đã chỉ trích ĐCSTQ gây ảnh hưởng quá mức đến khu vực kênh đào Panama, đặc biệt trong các cơ sở hạ tầng quan trọng và hoạt động cảng. Bà nhấn mạnh: “Ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực kênh đào không chỉ gây rủi ro cho Panama và Mỹ mà còn có thể đe dọa thương mại và an ninh toàn cầu.”
Bà Shea cũng đề cập đến các tuyên bố chủ quyền của ĐCSTQ ở Biển Đông, cho rằng “những yêu sách hàng hải mở rộng và bất hợp pháp cùng các hành động hung hăng của Trung Quốc cho thấy mối đe dọa đối với an ninh hàng hải và thương mại”.
Bà nhấn mạnh rằng Mỹ phản đối các yêu sách này của ĐCSTQ và ủng hộ các quốc gia cùng với Mỹ chống lại những tuyên bố này.
Đại sứ Dorothy Camille Shea, Đại biện lâm thời Mỹ, phát biểu tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc vào ngày 5/8/2025 tại Thành phố New York, Mỹ. (Nguồn: Getty Images)
Sau khi tất cả các thành viên hội đồng phát biểu, đại diện ĐCSTQ Phó Thông yêu cầu phát biểu lại, gọi các cáo buộc của Mỹ là “cái cớ để tìm cách kiểm soát kênh đào Panama” và chỉ trích các cuộc tập trận quân sự của Mỹ ở Biển Đông.
Tổng thống Panama Mulino sau đó đáp lại rằng Panama có quyền sở hữu kênh đào, và việc quản lý kênh đào được thực hiện theo các hiệp ước được nhiều quốc gia ký kết. Ông nhấn mạnh rằng tính trung lập của kênh đào là “cách duy nhất và hiệu quả nhất để bảo vệ nó khỏi bất kỳ mối đe dọa cục bộ hoặc toàn cầu nào”.
Những phát biểu của Tổng thống Mỹ Donald Trump trước cuộc bầu cử năm ngoái đã khiến Panama trở thành tâm điểm chú ý quốc tế. Ông Trump cho rằng Mỹ nên xem xét việc giành lại quyền kiểm soát kênh đào Panama và chỉ trích Chính phủ Panama nhượng bộ ảnh hưởng cho ĐCSTQ.
Mỹ bắt đầu xây dựng kênh đào Panama vào đầu thế kỷ 20 nhằm rút ngắn thời gian di chuyển của các tàu thương mại và quân sự từ bờ Đông sang bờ Tây của Mỹ, tránh tuyến đường dài qua mũi phía nam Nam Mỹ, từ đó nâng cao hiệu quả thương mại và năng lực chiến lược quân sự.
Theo hiệp ước được Tổng thống Jimmy Carter ký năm 1977, quyền quản lý kênh đào Panama đã chính thức được chuyển giao cho Panama vào năm 1999.
Các công ty Trung Quốc gần đây phải đối mặt với tình thế bất lợi trong các vụ kiện liên quan đến cảng tại kênh đào Panama.
Vào tháng Bảy năm nay, Panama đã đệ đơn kiện lên Tòa án Tối cao, yêu cầu hủy bỏ hợp đồng nhượng quyền vận hành hai cảng Balboa và Cristobal ở hai đầu kênh đào do một công ty con của tập đoàn CK Hutchison Holdings (Hong Kong) nắm giữ.
Tổng thống Mulino cũng tuyên bố vào tháng Bảy rằng nếu tòa án phán quyết các hợp đồng này vô hiệu, các cảng ở hai đầu kênh đào có thể được chuyển giao cho các doanh nghiệp hợp tác công-tư khác.
Báo cáo năm 2021 của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tại Mỹ, cho biết sự hiện diện của Bắc Kinh trong và ngoài kênh đào Panama “ngày càng gia tăng” trong những năm gần đây. Các doanh nghiệp Trung Quốc đã tham gia sâu rộng vào các hợp đồng xây dựng cơ sở hạ tầng trong lĩnh vực logistics, điện lực và xây dựng tại khu vực kênh đào Panama và xung quanh. Những dự án này phù hợp với sáng kiến “Vành đai và Con đường” của ĐCSTQ, và Panama đã trở thành quốc gia Mỹ Latinh đầu tiên ký kết sáng kiến này vào năm 2018.
Báo cáo nêu rõ rằng sáng kiến này, cùng với việc Panama công nhận Trung Quốc vào năm 2017, “đã thúc đẩy hơn nữa ảnh hưởng vốn có của Trung Quốc (ĐCSTQ) tại kênh đào. Kể từ đó, các doanh nghiệp Trung Quốc đã thiết lập vị trí tại hai đầu kênh đào thông qua các thỏa thuận nhượng quyền cảng.”
Panama cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan và chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào ngày 13/6/2017.
Năm 2016, tập đoàn Landbridge của Trung Quốc đã kiểm soát đảo Margarita và biến nó thành cảng Đại Tây Dương lớn nhất của Panama. Tập đoàn Hutchison Whampoa, có trụ sở tại Hồng Kông, theo hợp đồng nhượng quyền 25 năm được Panama gia hạn vào năm 2021, đang vận hành hai cảng quan trọng tại hai đầu kênh đào Panama.
Vào tháng 2/2025, sau chuyến thăm Panama của Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, Panama tuyên bố sẽ không gia hạn thỏa thuận tham gia sáng kiến “Vành đai và Con đường” của ĐCSTQ sau khi thỏa thuận này hết hạn. Đồng thời, Hutchison Whampoa cũng có kế hoạch chuyển nhượng cổ phần tại các cảng kênh đào Panama cho một liên danh do công ty đầu tư Mỹ BlackRock dẫn đầu.
Vào tháng Ba năm nay, công ty con của Hutchison Whampoa là CK Hutchison Holdings đã đạt thỏa thuận bán cổ phần tại các cảng kênh đào Panama cho liên danh do BlackRock dẫn đầu với giá 23 tỷ USD. Một ngày sau thương vụ, Tổng thống Trump đã ca ngợi thỏa thuận này là một bước tiến tích cực trong nỗ lực lớn hơn của ông nhằm “giành lại” kênh đào cho Mỹ. Tuy nhiên, thỏa thuận này bị ĐCSTQ lên án. Chính quyền Bắc Kinh chỉ trích gay gắt thương vụ này đe dọa đến “lợi ích quốc gia” của ĐCSTQ.
Cho đến nay, thương vụ vẫn chưa có kết quả. Theo báo cáo của Financial Times ngày 8/8, tập đoàn vận tải biển nhà nước Trung Quốc COSCO đang tìm cách sở hữu từ 20% đến 30% cổ phần trong thương vụ này.
Xem thêm
Từ khóa Kênh đào Panama Thương vụ bán cảng Panama
