Khôi phục tuyến đường sắt răng cưa Tháp Chàm – Đà Lạt

Đăng Nguyên
•
Thứ Hai, 21/01/2019

Dự án khôi phục tuyến đường sắt răng cưa độc đáo của Việt Nam có kinh phí hơn 10.000 tỷ đồng.

nha ga da lat 2 — Nhà ga Đà Lạt được coi là nhà ga xe lửa cổ đẹp nhất Đông Dương, được xây dựng từ năm 1932 đến năm 1938 thì hoàn thành. (Ảnh: J Nguyen)

UBND tỉnh Lâm Đồng đã ra thông báo kết luận chính thức của lãnh đạo UBND tỉnh tại buổi làm việc nghe báo cáo hồ sơ nghiên cứu tiền khả thi Dự án khôi phục tuyến đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt.

Theo đó, tỉnh Lâm Đồng ủng hộ doanh nghiệp đề xuất dự án khôi phục tuyến đường sắt này.

Dự án do nhà đầu tư là Công ty Cổ phần Thương mại Dịch vụ Khách sạn Bạch Đằng đề xuất, đầu tư theo hình thức BOT kết hợp với BT.

Dự án có quy mô tầm quốc gia với kinh phí hơn 10.000 tỷ đồng, thẩm quyền phê duyệt của Quốc hội, Chính phủ và cơ quan quản lý nhà nước là Bộ GTVT.

Tuyến đường sắt có điểm đầu là ga Tháp Chàm (Ninh Thuận) và điểm cuối là ga Đà Lạt (Lâm Đồng), được khôi phục với các tiêu chuẩn kỹ thuật tương tự như tuyến đường được xây dựng và khai thác trước đây.

UBND tỉnh Lâm Đồng đề nghị Công ty Bạch Đằng nhanh chóng hoàn thiện hồ sơ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án, báo cáo Bộ GTVT trình Chính phủ và Quốc hội xin chủ trương đầu tư.

Tuyến đường sắt răng cưa độc đáo và hiếm có của thế giới

Tuyến đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt là một trong hai tuyến đường sắt độc đáo và hiếm có của thế giới, chỉ có ở Thuỵ Sỹ và Việt Nam.

Đây là tuyến đường sắt có hệ thống đường ray dạng răng cưa, giúp tàu leo núi. Ngoài hai thanh ray đỡ, ở chính giữa còn có thêm một thanh ray như lưỡi cưa, ăn khớp với bánh răng của đầu tàu kéo, để kéo đoàn tàu lên dốc và giữ cho đoàn tàu không bị tuột nhanh khi xuống dốc.

Tuyến đường sắt được khởi công xây dựng vào năm 1908 theo lệnh của Toàn quyền Paul Doumer, tới năm 1932 mới hoàn thành. Tuyến đường có chiều dài 84km, 12 nhà ga, 5 hầm xuyên núi (tổng chiều dài 1.090 m).

Tuyến có 3 đoạn có đường ray răng cưa để tàu leo dốc và xuống dốc với độ dốc trên 12‰ (tuyến leo núi ở đèo Furka – Thuỵ Sỹ có độ dốc tối đa là 11,8‰): Sông Pha – Eo Gió (có độ cao từ 186 m đến 991 m), Đơn Dương – Trạm Hành (1.016 – 1.515 m), Đa Thọ – Trại Mát (1.402 – 1.550 m). Xen kẽ là các đoạn đường bằng phẳng chạy bằng ray thông thường.

Để tàu vượt được các đoạn dốc này, người Pháp đã cho nhập loại đầu máy HG 4/4 của Thuỵ Sỹ có công suất lớn.

Từ năm 1968, tuyến đường sắt ngừng hoạt động. Đến tháng 5/1975, tuyến đường được khôi phục nhưng chỉ hoạt động trong một thời gian ngắn thì ngưng hẳn.

Năm 1986, Liên hiệp Đường sắt Việt Nam đã cho công nhân tháo ray và tà vẹt của tuyến đường này để phục vụ sửa chữa đường sắt Bắc – Nam, phần còn lại bị bán dần làm sắt vụn từ những năm 1980 đến 2004.

Năm 1990, công ty DFB – đơn vị khai thác tuyến đường sắt răng cưa leo núi Furka (Thuỵ Sỹ) đạt được sự thỏa thuận với ngành đường sắt Việt Nam để mua lại các đầu máy còn hiện hữu, kể cả những bộ sườn, toa tàu cùng một số thiết bị với giá 650.000 USD. Trở về Thuỵ Sỹ, các đầu máy và thiết bị này sau đó được sửa chữa và đưa vào phục vụ tuyến đường sắt leo núi độc đáo của đất nước này.

Năm 1991, ngành đường sắt Việt Nam khôi phục lại một đoạn đường của tuyến, từ Trại Mát đến Đà Lạt dài 7 km để khai thác du lịch. Các nhà ga còn lại, hầm xuyên núi của tuyến đường sắt quý giá bị bỏ hoang, để lại rất nhiều tiếc nuối.