Danh gia thời Bắc Tống: 8 cách tiêu tai giải nạn, sống đời an lạc
- Thiên Cầm
- •
Yến Thù thời Bắc Tống là người kiến thức cao minh, ông tinh thông đạo tránh hoạ, tiêu tai, nên cả đời phú quý bình an. Yến Thù từ nhỏ đã thông minh, 7 tuổi biết làm văn, 14 tuổi nhờ tể tướng Trương Tri Bạch giới thiệu, được triệu kiến với danh xưng thần đồng.
Yến Thù tính tình cương trực, thanh liêm, thích yến ẩm, giỏi tiến cử nhân tài, nên còn được gọi là bậc hiền tướng. Vương An Thạch, Phạm Trọng Yêm, Âu Dương Tu đều là đệ tử của ông. Yến Thù còn để lại rất nhiều tác phẩm nổi tiếng, trong đó có cuốn “Giải Ách Giám” đã nêu ra 8 điểm trọng yếu giúp con người tiêu tai, giải nạn:
Tàng phong – Giấu tài năng
Tai ương là hiện tượng cố hữu trong đời người. Biểu lộ tài năng là nguyên nhân tăng thêm tai ách. Muốn giảm tai ách thì tài học không nên dễ dàng hiển lộ.
Người cầm quyền chiêu mời hiền sỹ, hễ thành công thì người được chọn dễ thay đổi tâm thái. Những người địa vị thấp kém truy cầu phú quý, khi đạt được mục đích thường dễ kiêu căng, ngạo mạn. Không biết kiêng kỵ và tu thân, người ở trên hay ở dưới đều khó lòng dung nhẫn.
Người nhân đức không mưu cầu hư danh, tài đức mới là điều trân quý nhất. Kẻ minh trí không tham luyến quyền vị, minh trí thực sự là hiểu cách buông bỏ. Người dũng cảm sẽ không thừa thắng xông lên, dũng cảm thực sự là biết khiêm tốn, thu về. Cuộc sống luôn đầy rẫy những gian nan, có gì đáng huyênh hoang đây?
Ẩn trí – Ẩn trí tuệ
Biết sử dụng mưu trí một cách linh hoạt là điều có lợi, đùa cợt với mưu trí lại có hại. Âm thầm sử dụng mưu trí mới hữu hiệu, công khai đùa cợt mưu trí thì hoàn toàn vô dụng.
Không vì mưu cầu, hoạch định của bản thân, đây là trí huệ của người quân tử. Không khiến bản thân phải chịu cái thiệt thòi trước mắt, đây là sự giảo hoạt của kẻ tiểu nhân.
Đừng oán trách trí huệ thiếu hụt, hãy lo lắng khi trung nghĩa mất đi. Người ở trên đều hy vọng người ở dưới trung thành, năng lực tài hoa vẫn chỉ là thứ yếu. Làm thuộc hạ phải chú trọng thành tâm, quyền thuật vẫn chỉ là thứ yếu. Không minh bạch trạng thái nhân tâm này, tai ách ắt khó có thể dừng.
Những kẻ ngốc nghếch khoe khoang mưu trí, không biết đó là hành vi xuẩn ngốc.
Giới dục – Kiềm chế dục vọng
Người có dục vọng mãnh liệt không có chỗ đứng, người có tấm lòng rộng rãi sẽ không oán hận. Thích thứ gì cũng không nên thái quá, cưỡng cầu thứ gì đó ắt sẽ chiêu mời tai hoạ.
Người quân tử tu thân dưỡng tính, là vì tránh cái gốc hoạ hại. Kẻ tiểu nhân không hề kiêng kỵ, là tự tìm chỗ chết. Sai lầm trong một ý niệm cũng dẫn đến sự khác biệt sinh tử.
Trừng trị tham luyến phải nghiêm khắc, không được khoan dung, phóng túng. Nghiêm cấm dâm dục phải khiến họ cảm thấy xấu hổ, không nên bao che. Muốn trừ dứt ác dục cần nhổ cỏ nhổ tận rễ, không nên lạm dụng lòng nhân từ.
Yêu cầu ức chế dục vọng có ích cho việc tu đức, cần nhớ kỹ phải khuyên răn, quản thúc. Người ngộ được đạo lý này sẽ thuận lợi hanh thông, những tai ách sẽ rất khó mê hoặc lòng người.
Tỉnh thân – Phản tỉnh bản thân
Người tự biết mình sẽ không rơi vào cảnh khó xử, người nhìn thấu thế sự sẽ không mưu cầu xa hoa. Con người khác biệt, vận mệnh mỗi người mỗi khác. Sự vật cũng khác nhau, nhưng trạng thái lại tương đồng. Đối đãi với bản thân cũng như đối đãi với người khác vậy, đại thể là không nên sơ xuất.
Mưu trí thường không thể theo kịp sự biến đổi của hình thế, người biết quan sát tinh tường cũng khó lòng nắm vững một cách chính xác. Lòng người dễ đổi thay, không suy nghĩ thấu đáo thì khó mà có thể xét đoán.
Người thường cẩn trọng khích lệ người khác không có tà niệm, tuân thủ chính đạo, thì an lạc bền lâu. Những người lo lắng lương tâm sai lạc sẽ không phải hổ thẹn, tâm linh tĩnh tại, mãi ở nơi cát tường.
Cầu thực – Coi trọng thực tế
Người có tầm nhìn xa thường coi trọng hiện thực, kẻ mưu cầu lợi ích trước mắt thường giả dối. Cần thận trọng với những thứ nhiều người truy cầu, tôn vinh. Không cố chấp vào sách vở, ắt sẽ không đi lệch khỏi thực tế của sự vật, không truy cầu thập toàn thập mỹ, ắt sẽ không làm tổn hại hiện thực.
Đại mưu trí sẽ không gian dối, vì nó thuận ứng với quy luật thiên lý. Khôn vặt không coi trọng nhân đức, vì nó đi ngược lại với cách xử thế và tình người.
Đừng lo lắng vì thiếu hụt kiến thức hay khả năng quan sát, chỉ lo rằng không chuyên tâm học hành tiến bộ. Khi vất vả mệt nhọc mà không có mấy thu hoạch, thì cũng không phải là sai sót. Khi ung dung, nhàn tản lại đắc được nhiều, kỳ thực chính là thiên ý vậy.
Thận ngôn – Nói năng cẩn trọng
Đàm luận có thể chiêu mời tai hoạ, lời hay, lời xấu đều có thể dẫn tới ác quả. Ngôn luận có thể làm hại con người hay không, toàn bộ nằm ở việc nắm giữ hay buông bỏ.
Quân tử không nói lời ngông cuồng, lời thực lại dễ khiến người khác nghe không lọt tai. Kẻ tiểu nhân không bộc lộ chân tâm, nguỵ trang khiến người khác không thể nhìn rõ bộ mặt thực. Nghe lời của người đó có thể biết được trí của người đó, từ đó có thể đoán biết được hành vi của họ. Một người nếu không có tín nghĩa, thì lời họ nói không nên nghe.
Người phú quý nên khiêm nhường, đừng cao ngạo. Kẻ thấp hèn nên cung kính, vâng mệnh, đừng ngông cuồng, kiêu căng.
Không biết điều cơ mật thì sẽ không tiết lộ, như vậy mới được an thân. Khi đàm luận việc cơ mật mà không tránh mặt người thân, ắt sẽ tiết lộ ra, chiêu mời đại hoạ.
Tiết tình – Khắc chế tình cảm
Sau khi thông hiểu kinh sách thì không nên bị tình cảm chi phối, ức chế tình cảm, dục vọng sau đó mới có thể lập thân, hành sự ngay chính.
Bảo vệ tình thân vô lý sẽ bộc lộ tư tâm. Phóng túng tình bạn sẽ trở nên ngốc nghếch, không minh trí. Lạm dụng sự đồng tình sẽ thành kẻ ấu trĩ, không hề có chút bổn ý trung hậu nào.
Quân tử kiêng kị bi thương, tiểu nhân kiêng kỵ lo nghĩ. Không chịu buông bỏ tình cảm, sẽ bó buộc thân tâm.
Muốn được ân sủng không thể chỉ dựa vào dung nhan, từ cách thừa hưởng tôn quý, vinh hoa có thể nhìn ra nhân phẩm. Tình nghĩa không thể dựa vào cám dỗ, trung tín có thể duy trì sự hài hoà.
Thượng thiện – Tôn sùng điều thiện
May mắn có nguyên do, hạnh phúc có nguồn cội. Thiên thượng bảo hộ người trung thiện, vì người ấy lĩnh ngộ được đạo thiện lương.
Người nói lời thiện ý chưa hẳn đã tận thiện, cần quan sát hành vi của họ. Kẻ nói lời ngông cuồng chưa hẳn đã hung ác, cầm xem xét nội tâm người đó.
Quân tử cũng oán giận nhưng không làm lỡ việc chính sự. Tiểu nhân cũng có bằng hữu, nhưng sẽ không ngưng tranh đoạt. Lợi ích có thể cầu, đạo nghĩa ắt phải giữ.
Ác niệm có thể mê hoặc kẻ ngốc, không thể mê hoặc người trí huệ. Lương thiện coi trọng sự chân thành, không để tâm tới phương pháp.
Theo Sound Of Hope
Thiên Cầm biên dịch
Xem thêm:
Mời xem video:
Từ khóa giải nạn Nho gia tiêu tai
