Miếu Tiên Y ở Huế: Nơi tôn vinh các danh y khai sáng nền Đông y
- Trần Hưng
- •
Miếu Tiên Y là một trong những di tích triều Nguyễn, nơi thờ tự Phục Hy, Thần Nông, Hiên Diên Hoàng Đế cùng các các bậc danh y từ xa xưa, thể hiện truyền thống tôn sư trọng đạo, uống nước nhớ nguồn, tôn kính các bậc danh y.
Thời nhà Nguyễn
Năm 1825, vua Minh Mạng cho xây miếu Tiên Y nhằm tôn vinh các lương y chữa bệnh cứu người. Miếu được xây phía trái chùa Thiên Mụ ở làng An Ninh Hạ (nay thuộc xã Hương Long, Huế).
Châu bản triều Nguyễn viết rằng: “Miếu Tiên Y vào năm Minh Mạng thứ 6 (1825) vâng ân chuẩn cấp cho căn nhà công, một khoảnh đất ở xã An Ninh và 500 quan tiền để đủ xây dựng”. Sau khi miếu xây xong, “hàng năm tế 2 lần vào mùa đông và mùa xuân. Mỗi lễ cấp 40 quan tiền do viện Thái Y thực hiện”.
Ngoài việc tế lễ vào mùa xuân và mùa đông, mỗi khi Vua hay gia đình của Vua được các Thái y chữa khỏi bệnh, hay có việc liên quan đến y đạo, vua Minh Mạng lại cho người đến tế lễ ở miếu Tiên Y. Các đời Vua sau này cũng thế, ví như dưới thời vua Thiệu Trị, Thái Hoàng Thái Hậu bi bệnh nặng, nhờ Thái Y viện tận tình cứu chữa mà khỏi, Vua cho bộ Lễ chuẩn bị lễ rồi đến miếu Tiên Y làm lễ.
Sau khi lên ngôi, vua Tự Đức đã cho dời miếu Tiên y đến phường Thường Dụ. Về lý do chuyển miếu Tiên Y từ gần chùa Thiên Mụ đến phường Thường Dụ, Châu bản triều Nguyễn có chép rằng: “Nguyên năm trước có xây dựng miếu Tiên y ở bên tả chùa Thiên mụ, đó là vùng đất thấp trũng, quy thức lại nhỏ hẹp mà các đồ thờ trong đó còn sơ lược chưa đầy đủ, cần phải tu bổ sửa sang, định rõ điển nghi”.
Miếu được xây với 1 tòa 9 gian. Sau khi chuyển đến nơi mới, vua Tự Đức cho thờ các vị: Thái Hạo Phục Hy thị, Viêm Đế Thần Nông thị, Hoàng Đế Hiên Diên thị; phối thờ cùng 4 vị: Câu Mang thị, Phong Hậu thị, Chúc Hỏa chính, Lực Mục thị cùng 30 vị danh y.
Các lễ tế miếu Tiên Y thời nhà nguyễn thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, tôn vinh các bậc tiên y vốn nổi tiếng về y thuật. Các đời Vua đều tu bổ ngôi miếu và tế lễ đều đặn vào mùa xuân và mùa đông hàng năm.
Miếu Tiên Y ngày nay
Dau khi nhà Nguyễn chấm dứt, miếu Tiên Y không được xem trọng và dần dần bị bỏ hoang. Năm 1990, các bô lão ở địa phương có ý muốn đóng góp để dựng lại miếu, khôi phục lại truyền thống xưa. Năm 1991 thì miếu được xây lại, nhưng do tiền trong dân không đủ nên miếu chỉ rất nhỏ, chiều dài 3,5 m, rộng 1,1 m và cao 2,3 m.
Đến năm 2002, chính quyền Thừa Thiên – Huế đã cấp kinh phí để trùng tu, tôn tạo miếu Tiên Y nằm trên đường Lương Y, phường Thuận Lộc, Tp. Huế, nhằm khôi phục lại truyền thống xưa theo kiến trúc truyền thống Huế, rộng đến 300 m2 nằm ở vị trí cũ, giữ nguyên chức năng tế tự như thời nhà Nguyễn.
Đến năm 2015 thì miếu được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Sau đó Hội Đông y Thừa Thiên – Huế tiếp tục tôn tạo và lập thêm bài vị của Thiền sư Tuệ Tĩnh, Hải Thượng Lãn Ông để thờ tự, đồng thời khôi phục lại nghi thức tế tự.
Miếu Tiên Y thể hiện truyền thống tôn sư trọng đạo, uống nước nhớ nguồn của ngành y. Nhà Nguyễn rất xem trọng Miếu này và liệt là Quốc miếu, sắc phong “Hoàng triều sắc tứ Đông y thượng đẳng Lương y đệ Nhất tôn thần” và do triều đình quản lý.
Ngày nay miếu Tiên Y còn là một điểm đến tham quan trong quần thể kiến trúc cổ xưa của cố đô Huế. Tuy nhiên Miếu chỉ mở cửa vào ngày rằm tháng Giêng và các ngày lễ tế những vị danh y được thờ trong miếu. Trong miếu cũng có nhiều tư liệu để nghiên cứu về nền đông y xưa, đặc biệt là dưới thời nhà Nguyễn.
Trần Hưng
Xem thêm:
Mời xem video:
Từ khóa đông y Huế nhà Nguyễn
