Vũ Huyên: Trạng cờ làng Mộ Trạch đánh bại sứ thần nhà Minh

Trần Hưng
•
Thứ Ba, 13/08/2024

Làng Mộ Trạch nổi tiếng khắp Bắc hà bởi là nơi xuất sinh nhiều Trạng nguyên, cũng là nơi có nhiều người đỗ khoa bảng. Nổi tiếng trong làng có dòng họ Vũ, mà đến đời nhà Lê thì vang danh vì xuất sinh một ông Trạng cờ. Nhiều kỳ thủ nổi danh cũng đều xuất sinh từ nơi đây. Vì thế mà dân gian có câu: “Rượu làng Mơ, cờ Mộ Trạch”.

Thời vua Lê Thánh Tông trị vì, Hoàng giáp Vũ Đôn ở Mộ Trạch có sinh một quý tử đặt tên là Vũ Huyên. Sách “Hải Dương phong vật chí” mô tả rằng Vũ Huyên “từ khi sinh ra, ở giữa trán có gồ xương nổi lên như hình con cờ, lớn lên rất tinh thông về môn đánh cờ”.

Kế thừa truyền thống khoa bảng của dòng họ, Vũ Huyên không chỉ giỏi đánh cờ, mà chữ nghĩa cũng tinh thông, thi đỗ tiến sĩ.

Năm 1497, vua Lê Thánh Tông mất, vua Lê Hiến Tông lên kế vị. Năm 1499, nhà Minh sai sứ thần đến để viếng vua Lê Thánh Tông và sắc phong cho vua Lê Hiến Tông.

Sứ thần nhà Minh vốn là tay cao cờ và rất ngạo mạn. Sứ thần thách đấu cờ với vua Lê và nếu nhà Vua thắng được thì mới chịu thụ phong.

Vua Lê liền bí mật tìm những tay cao cờ trong nước để đối phó với sứ thần. Các anh tài trong nước được mời đến, trong đó có Vũ Huyên.

Vua cho các anh tài này đấu cờ với nhau, kết quả là Vũ Huyên thắng tất cả. Vua cùng Vũ Huyên lại bàn kế tiếp cờ sứ thần. Sách “Kiến văn tiểu lục” của Lê Quý Đôn mô tả rằng:

Nhà vua bèn cùng sứ thần Trung Quốc giao hẹn sẽ đấu cờ vào lúc giữa trưa ở sân rồng. Khi vào cuộc, mỗi bên đều để một người cầm dù che; còn các người khác đều phải tránh đi nơi khác. Cái dù che cho nhà vua đã chọc thủng một lỗ nhỏ ở bên trên từ trước, có thể thông được bóng nắng, Vũ Huyên cầm dù đứng hầu, nếu gặp nước cờ nào có thế lợi, Vũ Huyên liền dùng bóng nắng ở lỗ thủng chiếu xuống dẫn đường cho vua đi, quả nhiên nhà vua được thông luôn mấy ván, sứ thần Trung Quốc sợ phục. Nhà vua khen nghề đánh cờ của Vũ Huyên, ban cho danh hiệu là Trạng cờ, trong nước suy tôn là bậc cao cờ thứ nhất. Vì thế tục ngữ có câu: “Rượu Hoàng Mơ, cờ Mộ Trạch”.

Sách “Địa chí Hải Dương” thì mô tả 3 ván cờ giữa Vũ Huyên và sứ thần như sau:

“Ván thứ nhất nhà Vua thắng. Viên chánh sứ hai mắt tròn xoe ngơ ngác. Ván thứ hai nhà Vua lại thắng. Viên chánh sứ toát mồ hôi và run bắn lên. Ván thứ ba rất căng thẳng nhưng nhà Vua vẫn thắng. Bị thua liền 3 ván, sứ nhà Minh rất phục tài vua và phải chịu làm lễ phong vương. Vua Lê trọng tài cờ Vũ Huyên phong cho ông làm Kỳ Trạng nguyên, tức là Trạng cờ và phong chức tri huyện nhưng ông không nhận.”

Một trong 3 ván cờ của Vũ Huyên được lưu lại đến ngày nay. Ván cờ này sứ nhà Minh đi trước theo “khởi mã cuộc”. Đến nước thứ 17 Vũ Huyên đã có cơ hội bắt sống xe của sứ thần, nhưng ông lại không đi, mà chọn nước đi khác nhằm tiếp tục tạo thế tấn công. Có thể Vũ Huyên đặt kết quả ngoại giao với sứ thần lên trên nên không bắt xe kết thúc sớm ván cờ. Vì thế mà sứ thần nhà Minh tiếp tục cầm đến đến nước 30 thì mới chịu thua.