Thư viện 300 năm tuổi tuyệt đẹp sử dụng dơi để diệt trừ sâu bọ phá hoại sách

Vào ban ngày, chúng gập đôi cánh da, treo mình cao trên xà nhà bằng những chiếc móng vuốt cong, và nghỉ ngơi lặng lẽ sau những tủ sách dát vàng lớn cho đến khi hoàng hôn buông xuống, khi đó chúng mới xuất hiện để thưởng thức bữa ăn. Chúng là những con dơi của thư viện – đợi đến khi trời tối mới ra ngoài và bắt những con côn trùng có ý định phá hoại bộ sưu tập vô giá của thư viện.

Khi mọi người rời khỏi tòa nhà Baroque 300 năm tuổi vào buổi tối, các nhân viên tại Biblioteca Joanina sẽ tìm kiếm những con dơi bay ra. Trên thực tế, loài dơi đã đóng vai trò quan trọng trong thư viện trong nhiều thế kỷ, giúp kiểm soát các loài gây hại tại nơi được mệnh danh là một trong những thư viện đẹp nhất thế giới.

Tuy nhiên, bạn sẽ không nhìn thấy chúng khi đến thăm nơi này.

Khi đến Đại học Coimbra, nơi có Thư viện Joanina của Bồ Đào Nha, du khách sẽ vô cùng kinh ngạc trước nội thất bên trong của thư viện: khi bước vào thư viện từ quảng trường lát đá cuội cổ kính của Cung điện Trường học, toàn bộ đồ trang trí đều toát lên cảm giác lộng lẫy của thế kỷ 18. Du khách sẽ đi qua bức tượng Vua Joao V của Bồ Đào Nha, người sáng lập ra thư viện này.

Khi việc xây dựng thư viện bắt đầu vào năm 1717, Thời đại Khai sáng đã đến. Tòa nhà cuối cùng được hoàn thành vào năm 1728. Những cuốn sách đầu tiên được bổ sung vào thư viện vào năm 1750. Hiện nay, thư viện lưu giữ khoảng 70.000 đầu sách, tập trung vào khoa học, luật dân sự và luật giáo hội, triết học và thần học, một số có niên đại từ thế kỷ 15. Những cuốn sách này được cho là đại diện cho tác phẩm tuyệt vời nhất từng được in trên toàn lục địa châu Âu.

Khi bước vào thư viện từ quảng trường, du khách sẽ đến tầng thứ ba và là tầng cao nhất của thư viện, được gọi là Noble Floor, được trang trí rất phong phú. Ở đây có một giá sách dát vàng tuyệt đẹp. Ba hành lang ở tầng này được ngăn cách bằng những mái vòm cao vút được trang trí lộng lẫy bằng những kệ gỗ sồi nhiều màu sắc kỳ lạ. Gỗ nhiệt đới quý hiếm từ Brazil gợi nhớ về quá khứ huy hoàng của Đế chế Bồ Đào Nha.

Một cánh cửa trước bằng gỗ tếch đóng kín toàn bộ cấu trúc, giống như một hầm chứa kho báu. Những bức tường đá dày hơn 2 mét giúp điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm để bảo vệ các cuốn sách cổ được lưu trữ bên trong.

Tất nhiên là còn có hai tầng thấp hơn. Tuy nhiên, khi nói đến việc bảo tồn sách, có một số loài động vật có vú biết bay đáng được đề cập đến.

Bạn sẽ không nhìn thấy chúng. Nhưng bạn có thể nghe thấy chúng. Theo Viện Smithsonian, vào lúc chạng vạng, có thể có tiếng kêu ríu rít, tiếng hét hoặc những âm thanh được mô tả là tiếng dơi “hát”. Nếu bạn ngồi bên ngoài vào ban đêm, bạn sẽ thấy chúng bay lượn xung quanh bên ngoài hoặc bay trở lại bên trong để trú ẩn.

Trong khi mùi gỗ sồi có tác dụng xua đuổi côn trùng tự nhiên, loài dơi này có tác dụng xua đuổi côn trùng hiệu quả hơn nhiều. Chúng có sở thích ăn côn trùng, đặc biệt là những côn trùng thích ăn các loại sách giấy và bản thảo. Nhưng có lẽ loài côn trùng mà loài dơi ưa thích nhất là muỗi. Các nhân viên thích sự giúp đỡ của những con dơi săn sâu bọ hơn là tự mình xử lý sâu bọ.

Mối lo ngại thực sự duy nhất là phân dơi.

Theo truyền thống lâu đời, các nhân viên thường phủ những chiếc tủ sách sang trọng bằng những tấm da lớn để bảo vệ khỏi phân dơi. Trong nhiều thế kỷ, phương pháp này đã được chứng minh là hiệu quả tại các thư viện và nhà thờ trên khắp châu Âu. Vào buổi sáng, các nhân viên sẽ nhấc những tấm da lớn và dùng một ít mỡ để lau sạch phân rơi trên sàn đá cẩm thạch.

Đây là cái giá nhỏ phải trả để bảo tồn một cuốn sách vô giá.

Gần như ngay từ khi Vua João V lần đầu tiên xây dựng thư viện, một đàn dơi đã là khách quen thường xuyên của thư viện – có lẽ từ khi bức chân dung của ông treo đối diện với cánh cửa trước bằng gỗ tếch vẫn còn mới. Có lẽ khi dơi vỗ cánh dưới những bức bích họa, những bức bích họa vẫn còn nguyên vẹn, những cảnh tượng đó khắc họa các dụ ngôn bằng những tông màu tươi sáng: Nhân vật nữ trung tâm trên trần nhà cầm một cuốn sách, tượng trưng cho tri thức được truyền đến bốn phương của thế giới: Châu Âu, Châu Mỹ, Châu Á và Châu Phi.

Thư viện thật ấn tượng với những kệ sách mạ vàng cao hai tầng, những mái vòm trang trí công phu có huy hiệu, sáu chiếc bàn gỗ chạm nổi, những chạm khắc công phu và ban công dát vàng, cùng một cầu thang bí mật ẩn trong một mái vòm gỗ giả được sơn trông giống như đá cẩm thạch. Đây là cánh cửa bí mật chỉ có nhân viên mới biết, dẫn đến ban công không cho phép du khách vào. Sau đó, du khách có thể đi xuống cầu thang chung.

Tầng giữa thì mộc mạc hơn, được chạm khắc từ đá và gạch trơn. Nghe có vẻ lạ, nhưng rất lâu trước đây lính canh và người coi ngục đã đóng quân ở đây. Cho đến năm 1834, trường đại học này vẫn là một tổ chức tự trị, vì vậy nó có nhà tù hoàng gia riêng. Vài năm trước rất khó để người ngoài vào được, giờ đây nó được dùng để trưng bày các bản thảo và cũng là nơi bảo quản sách.

Một nhà tù thời trung cổ nằm ở tầng thấp nhất của tòa nhà. Các phòng giam chật hẹp và cầu thang quanh co tạo thành một nhà tù nguyên sơ. Đây là nhà tù cổ nhất còn được bảo tồn ở Bồ Đào Nha. Tầng trệt hiện là một kho lưu trữ sách, các bộ sưu tập được lập danh mục ở đây trước khi được đưa lên các kệ sách ở tầng chính.

Nửa triệu người đến thăm Thư viện Joannina mỗi năm, đó chính là lý do tại sao công tác bảo tồn lại được tiến hành tỉ mỉ đến vậy. Xe cộ di chuyển trong làn bụi mù đã làm thay đổi môi trường. Hiện tại, cứ mỗi 20 phút chỉ có 60 người được phép vào thư viện để bảo vệ các bộ sưu tập bên trong. Du khách không được ở lại phòng chính quá 10 phút.

Trong khi đó, một cộng đồng nhỏ các sinh vật sống sau giá sách vẫn đang tiếp tục cuộc chiến chống lại sâu hại. Các đàn dơi đóng vai trò thiết yếu trong nhiều năm qua và sẽ tiếp tục đóng góp vai trò của mình. 

Xem thêm

Thư viện đơn lớn nhất thế giới chứa 200.000 cuốn sách quý hiếm

Old Library 300 tuổi của Ireland là thư viện đơn lớn nhất thế giới, nổi tiếng với lối trang trí nội thất độc đáo và bộ sưu tập sách khổng lồ.