Tại sao việc vui chơi ngoài trời lại có lợi đến vậy

Liên Hoa
•
Thứ Bảy, 20/12/2025

Khi trẻ em dành quá nhiều thời gian trong nhà với các thiết bị điện tử mà không vận động ngoài trời, các em có thể đánh mất cơ hội quan trọng để rèn luyện những kỹ năng sống cần thiết.

Mặc dù 60% trẻ em Mỹ thường xuyên chơi ngoài trời, vẫn có một bộ phận trẻ dành phần lớn thời gian ở trong nhà, theo Khảo sát Quốc gia về Sức khỏe Trẻ em của Bệnh viện Nhi CS Mott.

Theo khảo sát này, cứ 10 trẻ em Mỹ từ 1 đến 5 tuổi thì có 1 em hầu như không chơi ngoài trời – chỉ chơi khoảng một lần mỗi tuần.

Hệ quả của việc thiếu thời gian hoạt động ngoài trời đang xuất hiện trên toàn quốc: tỷ lệ béo phì tăng vọt, mức độ lo âu và trầm cảm ngày càng cao, khả năng tập trung và thể lực giảm sút.

Chơi ngoài trời không chỉ đơn thuần là vui vẻ – mà còn là yếu tố thiết yếu cho sự phát triển lành mạnh. Từ việc giúp xương chắc khỏe hơn đến khả năng tư duy sắc bén hơn, thời gian hòa mình vào thiên nhiên tác động đến sự phát triển thể chất, cảm xúc và nhận thức của trẻ theo những cách mà màn hình và các hoạt động trong nhà không thể thay thế.

Chơi ngoài trời giúp trẻ phát triển

Chơi ngoài trời khiến trẻ vận động – và vận động chính là yếu tố thúc đẩy sự phát triển. Các hoạt động vận động mạnh – như chạy nhảy đến mức khó nói chuyện, hoặc các trò chơi buộc trẻ phải vươn người và nâng đỡ trọng lượng cơ thể – giúp xương và cơ bắp trở nên chắc khỏe hơn, đồng thời kích thích sự phát triển.

Theo một nghiên cứu năm 2024, trẻ em sống ở những khu vực có không gian xanh khuyến khích hoạt động ngoài trời có xu hướng sở hữu mật độ khoáng xương cao hơn.“Trẻ em khi ở ngoài trời sẽ vận động nhiều hơn, ngồi ít hơn, chơi lâu hơn và ngủ ngon hơn”, – giáo sư Eun-Young Lee tại Trường Khoa học Vận động và Sức khỏe, Đại học Queen’s, chia sẻ với The Epoch Times.

Chơi ngoài trời giúp cải thiện sức khỏe

Trong 17 năm qua, sức khỏe trẻ em tại Hoa Kỳ đã suy giảm, phần lớn là do trẻ ở trong nhà nhiều hơn và sử dụng thiết bị điện tử nhiều hơn, kéo theo tỷ lệ béo phì và bệnh mạn tính gia tăng.

Những yếu tố tự nhiên ngoài trời giúp điều chỉnh sinh học của trẻ, tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện tâm trạng. Trẻ dành nhiều thời gian ngoài trời thường có sức khỏe thể chất tốt hơn. Thanh thiếu niên ra ngoài nhiều có thể lực tim – phổi tốt hơn. Trẻ mầm non chơi ngoài trời thường có chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) cải thiện và giảm nguy cơ béo phì.

Một nghiên cứu tại Phần Lan cho thấy những trẻ chơi ở khu vực tự nhiên ngoài trời phát triển hệ vi sinh vật trên da và trong ruột phong phú hơn, đồng thời có các chỉ số miễn dịch mạnh mẽ hơn – liên quan đến hệ miễn dịch được điều hòa tốt và ít có nguy cơ bị dị ứng.

Khi trẻ đào đất, leo trèo hay nghịch bùn, các em tiếp xúc với nhiều loại vi sinh vật có lợi – giúp huấn luyện hệ miễn dịch phân biệt được đâu là tác nhân cần chống lại và đâu là yếu tố có thể dung nạp. Nếu không tiếp xúc sớm, hệ miễn dịch có thể trở nên quá nhạy cảm, làm tăng nguy cơ dị ứng và các bệnh tự miễn sau này.

Ánh nắng – chiếc đồng hồ sinh học tự nhiên – giúp thiết lập nhịp sinh học ngủ – thức cho trẻ. Trẻ em chơi ngoài trời thường ngủ lâu hơn và ít tỉnh giấc vào ban đêm.

hoạt động ngoài trời — *(Ảnh: Shutterstock)*

Không khí ngoài trời cũng trong lành hơn. Dù việc chơi ngoài trời có thể khiến trẻ tiếp xúc với các chất ô nhiễm như khói xe hay dị nguyên, nhưng hoạt động ngoài trời thường giúp giảm tổng thời gian tiếp xúc với không khí ô nhiễm trong nhà, nơi có thể ô nhiễm cao gấp 2 đến 5 lần – thậm chí lên tới 100 lần – so với không khí bên ngoài. Các chất ô nhiễm từ sản phẩm tẩy rửa, mỹ phẩm cá nhân và khói nấu ăn tích tụ trong không gian kín và dễ bị mắc kẹt trong nhà.

Chơi ngoài trời giúp phát triển não bộ

So với không gian trong nhà, thiên nhiên và môi trường ngoài trời mang lại vô vàn khả năng sáng tạo. Một gốc cây có thể trở thành bục đứng, chiếc ghế, hoặc cái bàn – tất cả tùy vào trí tưởng tượng của trẻ.

Khi trẻ được tiếp cận với những không gian ngoài trời giàu yếu tố tự nhiên, các em sẽ dành nhiều thời gian hơn để khám phá, xây dựng, và tham gia vào các trò chơi mang tính thực hành, từ đó phát triển khả năng sáng tạo và giải quyết vấn đề – những viên gạch nền tảng quan trọng cho sự phát triển não bộ.

Một nghiên cứu khác về trẻ mẫu giáo cho thấy những em dành hơn 3 tiếng mỗi ngày ngoài trời thường trưởng thành hơn so với bạn đồng trang lứa – với khả năng tập trung cao hơn, dễ kết bạn hơn và kiểm soát cảm xúc tốt hơn.

“Khi ở ngoài trời, trẻ có cảm giác được mở rộng không gian – điều rất khác biệt so với sự gò bó trong bốn bức tường ở nhà”, theo bà Sarah J. Clark, đồng giám đốc Khảo sát Mott, chia sẻ với The Epoch Times.

Chơi ngoài trời khuyến khích trẻ chủ động khám phá và tự tạo ra cách chơi, bởi môi trường này mang đến sự tự do để trẻ đưa ra lựa chọn, dẫn dắt trò chơi và định hình trải nghiệm theo cách riêng – trái ngược với nhiều môi trường trong nhà, nơi các hoạt động thường được thiết kế sẵn với mục tiêu cụ thể.

Không gian ngoài trời rộng mở giúp nuôi dưỡng sự tự chủ và năng lực hành động (tự tin vào khả năng của bản thân), theo bác sĩ Andrea Diaz Stransky – chuyên gia tâm thần trẻ em và vị thành niên.“Bạn không cần phải mệt mỏi nghĩ ra trò chơi ngoài trời cho trẻ – chúng sẽ tự tìm ra điều thú vị khi có thời gian và không gian”.

Chơi ngoài trời cũng tiềm ẩn rủi ro

Có rất nhiều lý do khiến việc chơi ngoài trời của trẻ ngày càng giảm sút – từ lịch học dày đặc, thiếu không gian phù hợp cho đến sự phổ biến của các thiết bị kỹ thuật số. Tuy nhiên, một trong những rào cản lớn nhất chính là mối lo ngại ngày càng tăng của cha mẹ về vấn đề an toàn.

Theo báo cáo từ Khảo sát Mott, 4 trong số 10 phụ huynh cho biết họ cảm thấy lo lắng khi con trèo quá cao hoặc đi quá xa trong lúc chơi. Mặc dù điều này là dễ hiểu, việc liên tục hạn chế những trải nghiệm như vậy lại khiến trẻ không có cơ hội học cách đánh giá rủi ro – một kỹ năng quan trọng mà trẻ cần phải trải qua trong hành trình trưởng thành.

Môi trường ngoài trời vốn dĩ không bằng phẳng và luôn thay đổi – từ những con dốc trơn trượt, thân cây có thể leo trèo, đến mặt đất gồ ghề – tự nhiên tạo ra các thử thách buộc trẻ phải học cách thích nghi và xử lý.

“Rủi ro thường được xem là điều tiêu cực – trong mắt của phụ huynh, hàng xóm, người chăm sóc, công ty bảo hiểm, trường học và cả chính quyền địa phương”, bà Lee cho biết.

Những trò chơi mang yếu tố mạo hiểm cho trẻ cơ hội tự quyết định mình sẽ trèo cao đến đâu, khám phá khu rừng, lấm lem bùn đất, hay đi lang thang trong khu phố. “Đó là để trẻ được sống đúng với tuổi thơ của mình – khỏe mạnh và năng động hơn”, bà nói thêm.

Việc tránh né rủi ro trong vui chơi có thể mang lại hậu quả tiêu cực. Khi trẻ không có cơ hội thử thách giới hạn bản thân một cách an toàn và học cách đối mặt với khó khăn, các phản ứng sợ hãi tự nhiên sẽ không được rèn luyện – điều này khiến trẻ dễ bị lo âu và thiếu tự tin khi đối mặt với những tình huống mới.

Bà Clark cũng cho biết: những trò chơi mạo hiểm tạo ra thời điểm mà quá trình phát triển nhận thức, cảm xúc và thể chất diễn ra đồng thời. Ví dụ, khi một đứa trẻ leo lên cầu trượt từ phía dưới thay vì trượt xuống, trẻ đang tự tìm ra cách để vượt qua thử thách, vừa trải nghiệm cảm xúc hồi hộp pha lẫn tự hào, vừa nỗ lực vận động để trèo lên. “Đó là một cú hat-trick về sự phát triển, chỉ trong vài phút!”

Thông qua những cuộc phiêu lưu nho nhỏ, trẻ học qua thử nghiệm và tạo sai lầm, trải qua cả thất bại lẫn thành công.

Chính những trải nghiệm này dạy trẻ cách thích nghi với môi trường không đoán trước được và xây dựng sự tự tin để vượt qua thử thách một cách độc lập.

Tuy nhiên, ngày nay phụ huynh thường được khuyên nên tập trung vào yếu tố an toàn hơn là để trẻ khám phá những rủi ro.

“Hiện có rất nhiều sản phẩm tập trung vào yếu tố an toàn, và nhiều sản phẩm hướng dẫn dự phòng trong buổi khám sức khỏe định kỳ cho trẻ nhỏ cũng xoay quanh vấn đề an toàn,” bà Clark cho biết.

“Chúng tôi không dành đủ thời gian và chú ý để giúp phụ huynh hiểu rằng chơi có vai trò như thế nào trong sự phát triển của trẻ và làm thế nào để cha mẹ có thể hỗ trợ nhiều hình thức chơi khác nhau.” Hệ quả, bà nói thêm, có nhiều cha mẹ được huấn luyện rất kỹ về cách giữ con an toàn, nhưng lại ít khi được nghe về tầm quan trọng của những trò chơi vận động, sáng tạo mà trẻ cần để phát triển toàn diện.

Một nghiên cứu tổng hợp năm 2015 cho thấy: đa số phụ huynh hạn chế trẻ chơi ngoài trời vì lo sợ người lạ, giao thông hoặc bị bắt nạt. Cghiên cứu cũng chỉ ra rằng các quan niệm nuôi dưỡng hiện đại – chẳng hạn như niềm tin rằng “cha mẹ tốt” là người luôn giám sát con – đang vô tình thu gọn quyền tự do khám phá của trẻ.

Các yếu tố xã hội như: ngày càng ít bạn bè chơi trong khu phố, gắn kết cộng đồng yếu hơn, và không gian vui chơi mang tính “tư nhân hóa” (phải đăng ký, có thu phí, đóng kín cửa…) cũng làm việc trẻ tự do chơi ngoài trời trở nên an toàn hoặc khó tiếp cận hơn.

Cha mẹ có thể làm gì?

Bác sĩ Stransky đưa ra lời khuyên rằng hãy để trẻ có những khoảng thời gian chơi ngoài trời một cách tự động, không lên kế hoạch trước:

Lồng ghép hoạt động ngoài trời vào thói quen hằng ngày: Cố gắng dành 60 phút mỗi ngày cho trẻ chơi ngoài trời – thông qua các hoạt động tự do hoặc cùng gia đình như đi dạo, ghé công viên,…
Khuyến khích trẻ chơi mạo hiểm một cách phù hợp: Hãy để trẻ được thử những rủi ro phù hợp với độ tuổi – như leo trèo, khám phá thiên nhiên – để rèn luyện sự tự tin và khả năng thích nghi.
Chọn không gian an toàn: Tìm kiếm các khu vực xanh được chăm sóc tốt như công viên gần nhà, sân chơi trường học hoặc vườn thư viện công cộng.
Cân bằng thời gian dùng thiết bị điện tử: Hướng dẫn trẻ dành thời gian ngoài trời ít nhất ngang bằng thời gian dùng màn hình, đặc biệt là trước giờ đi ngủ.

Theo The Epoch Times