Ung thư đại trực tràng: 4 dấu hiệu không thể bỏ qua và phòng ngừa nhờ vận động
- Ths BS Nguyễn Thanh Hà
- •
Ung thư đại trực tràng (UTĐTT) hiện là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu do ung thư. Trong khi tỷ lệ mắc ở người lớn tuổi giảm nhờ tầm soát, thì ba thập kỷ qua lại chứng kiến số ca UTĐTT ở người trẻ tăng gần gấp đôi. Điều này cho thấy chỉ dựa vào chương trình sàng lọc là chưa đủ, mà cần kết hợp nâng cao nhận thức về các triệu chứng sớm và điều chỉnh lối sống để giảm nguy cơ.
Một trong những vấn đề lớn của UTĐTT là bệnh có thể âm thầm tiến triển mà không có biểu hiện rõ rệt ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo không nên bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo quan trọng dưới đây:
4 dấu hiệu cảnh báo ung thư đại trực tràng
1. Thay đổi thói quen đi tiêu
Thay đổi thói quen đi tiêu là biểu hiện thường gặp, có thể là tiêu chảy, táo bón, phân dẹt như bút chì hoặc cảm giác chưa đi hết sau khi đại tiện. Phân có màu bất thường như đen, đỏ, có nhầy hoặc mủ cũng cần lưu ý. Một số bệnh nhân có cảm giác buồn đi ngoài liên tục nhưng khó kiểm soát.
2. Đau bụng và khó chịu tiêu hóa
Đau bụng và các triệu chứng tiêu hóa kéo dài là một nhóm dấu hiệu khác. Người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ, buồn nôn, chướng bụng, đầy hơi hoặc nhanh no dù ăn ít. Cơn đau dữ dội kiểu “dao đâm” là tình trạng khẩn cấp cần đến cấp cứu, nhưng ngay cả những cơn đau nhẹ và dai dẳng cũng không nên bỏ qua.
3. Chảy máu trực tràng
Một biểu hiện rõ ràng hơn là chảy máu trực tràng, với máu xuất hiện trong phân, trên giấy vệ sinh hoặc trong bồn cầu. Dù lượng máu ít hay nhiều, đây đều là dấu hiệu bất thường cần được thăm khám
4. Sụt cân và mệt mỏi bất thường
Ngoài ra, sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, yếu sức và khó thở cũng có thể phản ánh tình trạng ung thư tiêu hao năng lượng cơ thể hoặc gây thiếu máu do chảy máu trong.
Lưu ý: Bất kỳ triệu chứng nào nếu kéo dài hoặc tái diễn đều cần đi khám.
Vai trò của vận động đối với ung thư đại trực tràng
Vận động thể lực giúp giảm nguy cơ mắc bệnh
Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy hoạt động thể lực đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ UTĐTT. Một nghiên cứu quy mô lớn công bố trên tạp chí Mayo Clinic Proceedings đã theo dõi hơn 643.000 người trong vòng 10 năm và ghi nhận hơn 8.000 ca ung thư đại trực tràng.
Kết quả cho thấy mỗi một mức tăng đơn vị MET (thước đo mức gắng sức khi tập luyện) giúp giảm 9% nguy cơ UTĐTT. So với nhóm ít vận động, nguy cơ bệnh giảm 14% ở những người có thể lực thấp, 27% ở nhóm thể lực trung bình, 41% ở nhóm khỏe và tới 57% ở những người rất khỏe.
Điều đáng chú ý là mức thể lực trung bình hoàn toàn có thể đạt được thông qua các hoạt động vừa sức như đi bộ nhanh trong 45 đến 60 phút hoặc chạy bộ 25 đến 30 phút, 3-4 lần mỗi tuần. Các kết quả này cũng phù hợp với nhiều nghiên cứu trước đó, trong đó nam giới có thể lực cao ở tuổi trung niên được ghi nhận giảm đáng kể nguy cơ mắc UTĐTT cũng như tử vong do ung thư so với nhóm thể lực thấp.
Vai trò của tập luyện sau khi đã mắc ung thư
Không chỉ hữu ích trong phòng bệnh, vận động còn mang lại lợi ích cho những người đã được chẩn đoán UTĐTT. Thử nghiệm CHALLENGE, công bố trên New England Journal of Medicine, đã theo dõi bệnh nhân ung thư đại tràng giai đoạn II–III sau phẫu thuật và hóa trị.
Những người duy trì hoạt động thể chất ở mức tăng thêm ít nhất 10 METs so với ban đầu – tương đương đi bộ nhanh 45–60 phút hoặc chạy bộ 25–30 phút, 3-4 lần mỗi tuần – giảm được 28% nguy cơ tái phát, ung thư mới hoặc tử vong sau gần 8 năm theo dõi. Tỷ lệ sống không bệnh cũng tăng thêm 6–7% ở mốc 5 và 8 năm. Nhiều chuyên gia nhận định, nếu lợi ích này đến từ một loại thuốc, thì chắc chắn nó đã được kê đơn rộng rãi ngay lập tức.
Tuy nhiên, tập luyện không thay thế tầm soát
Dù vận động thể lực và lối sống lành mạnh có thể làm giảm nguy cơ ung thư, các chuyên gia vẫn nhấn mạnh rằng đây không phải là biện pháp phòng ngừa tối ưu. Tầm soát bằng nội soi đại tràng vẫn là cách hiệu quả nhất để ngăn chặn bệnh, nhờ khả năng phát hiện và loại bỏ các polyp tiền ung thư trước khi chúng tiến triển.
Do đó, để bảo vệ sức khỏe, mỗi người cần kết hợp giữa vận động thường xuyên, chế độ ăn uống khoa học, hạn chế rượu bia và thuốc lá, cùng với việc khám và tầm soát định kỳ, đặc biệt đối với những người trên 45 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh.
Xem thêm
Từ khóa ung thư đại trực tràng
