Đài Loan: Tình trạng bế tắc chính trị giữa chính phủ cầm quyền và phe đối lập
- Epoch Times
- •
Đài Loan đang rơi vào một cuộc khủng hoảng chính trị hiếm thấy, sau khi cơ quan hành pháp từ chối ban hành các sửa đổi đối với luật chi tiêu của chính phủ do cơ quan lập pháp — hiện nằm trong tay phe đối lập — thông qua. Diễn biến này cho thấy sự chia rẽ ngày càng sâu sắc trong nội bộ Đài Loan, trong bối cảnh hòn đảo phải đối mặt với sức ép quân sự gia tăng và các biện pháp cưỡng ép từ Trung Quốc.
Chính quyền của Tổng thống Lại Thanh Đức cho biết, các sửa đổi này làm suy yếu tính bền vững tài chính và được soạn thảo mà không có sự tham vấn thích đáng. Theo các sửa đổi này, Chính phủ Trung ương Đài Loan sẽ phải phân bổ một phần lớn hơn doanh thu của mình cho chính quyền địa phương.
Ông Lại cho biết các sửa đổi đối với luật, có tên chính thức là Luật Quản lý Phân bổ Thu và Chi Chính phủ, sẽ buộc Chính phủ Trung ương phải vay tới 563,7 tỷ Đài tệ (khoảng 17,9 tỷ USD) vào năm 2026, vi phạm mức thâm hụt ngân sách theo quy định của Luật Nợ công của hòn đảo.
Phe đối lập, vốn gọi ông Lại là “nhà độc tài” vì quyết định không ban hành các sửa đổi hiến pháp, cho biết sẽ bắt đầu thủ tục luận tội ông tại cơ quan lập pháp của hòn đảo vào ngày 26/12.
Phe đối lập cũng đã đệ trình yêu cầu lên Viện Kiểm soát, cơ quan giám sát chính phủ hàng đầu của Đài Loan, để khởi xướng một cuộc điều tra và xem xét luận tội Thủ tướng Đài Loan Trác Vinh Thái, ông đã từ chối ký xác nhận các sửa đổi hiến pháp.
Theo Hiến pháp Đài Loan, thủ tướng phải ký xác nhận dự luật trước khi tổng thống có thể ban hành thành luật.
Dưới đây là những gì đã dẫn đến cuộc khủng hoảng này và diễn biến tiếp theo có thể xảy ra:
Cuộc bầu cử năm 2024
Vào tháng 1/2024, ông Lại đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống với cách biệt gần 920.000 phiếu bầu so với người về nhì là ông Hầu Hữu Nghi, ứng cử viên của Quốc Dân đảng (KMT). Chiến thắng của ông Lại đã mang lại cho Đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP) nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp chưa từng có tiền lệ, sau 8 năm dưới sự lãnh đạo của bà Thái Anh Văn.
Mặc dù giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống, DPP đã mất đa số trong cơ quan lập pháp vào tay KMT và đồng minh nhỏ hơn nhiều của họ, Đảng Nhân dân Đài Loan (TPP), sau cuộc bầu cử lập pháp được tổ chức cùng ngày với cuộc bầu cử tổng thống.
Đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP) giành được 51 ghế trong tổng số 113 ghế của Quốc hội, trong khi Quốc Dân Đảng (KMT) giành được 52 ghế và Đảng Nhân dân Đài Loan (TPP) giành được 8 ghế.
Cùng với việc nắm giữ chức vụ tổng thống, DPP cũng điều hành chính phủ Đài Loan.
Kể từ cuộc bầu cử năm 2024, phe đối lập đã sử dụng đa số của mình để ngăn chặn hoặc cản trở các đề xuất quan trọng của chính phủ, bao gồm cả ngân sách, đồng thời thúc đẩy chương trình nghị sự riêng của mình, dẫn đến tình trạng bế tắc lặp đi lặp lại giữa nhánh hành pháp và lập pháp.
Cả DPP và phe đối lập đều cáo buộc nhau vi phạm hiến pháp trong cuộc tranh chấp chi tiêu đang diễn ra.
Vào tháng Bảy và tháng Tám, nỗ lực bãi nhiệm do các nhóm dân sự dẫn đầu và được đảng DPP hậu thuẫn đã thất bại, khi cả 31 nghị sĩ Quốc Dân Đảng bị nhắm mục tiêu đều giữ được ghế trong Quốc hội. Những người chỉ trích các nghị sĩ Quốc Dân Đảng cáo buộc họ quá thân thiện với Trung Quốc cộng sản, trong khi các nghị sĩ cho rằng họ đang cố gắng thúc đẩy hòa bình và tránh xung đột.
Luận tội
Việc luận tội ông Lại sẽ đòi hỏi đa số 2/3 trong cơ quan lập pháp, một ngưỡng mà phe đối lập không có đủ số phiếu để đạt được.
Ngay cả khi được thông qua, điều rất khó xảy ra, biện pháp này vẫn cần phán quyết từ Tòa án Hiến pháp, vốn đang bị đình trệ phần lớn do tranh chấp riêng biệt giữa chính quyền ông Lại và phe đối lập về việc bổ nhiệm các thẩm phán mới.
Hiện tại, tòa án gồm 15 ghế chỉ có 8 thẩm phán sau khi 7 người hoàn thành nhiệm kỳ vào cuối năm 2024, và phe đối lập đã bác bỏ các đề cử để lấp đầy các vị trí còn trống.
Hiện tại, tòa án cần tối thiểu 10 thẩm phán để xét xử và ra phán quyết trong một vụ án, sau khi các sửa đổi luật mới có hiệu lực vào tháng Giêng.
Cũng có một kịch bản khả thi khác là phe đối lập có thể thông qua một nghị quyết bất tín nhiệm đối với ông Trác. Nếu nghị quyết được thông qua, ông Lại sẽ có quyền giải tán cơ quan lập pháp trong vòng 10 ngày, và cuộc bầu cử lập pháp mới sẽ diễn ra trong vòng 60 ngày.
Đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP) cho biết họ hoan nghênh việc phe đối lập tìm cách phế truất ông Trác khỏi chức vụ thông qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm, nhưng các nghị sĩ Quốc Dân đảng (KMT) cho biết họ không có ý định theo đuổi động thái như vậy để tránh dẫn đến một cuộc bầu cử mới.
Mối đe dọa từ Trung Quốc
Cuộc khủng hoảng chính trị ở Đài Loan đang diễn ra trong bối cảnh áp lực quân sự và sự cưỡng ép ngày càng leo thang của Trung Quốc đối với Đài Loan và chính quyền ông Lại.
Chế độ cộng sản Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình và không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để chiếm hòn đảo này. Chế độ này coi ông Lại là một “kẻ ly khai” vì những tuyên bố công khai bảo vệ chủ quyền của Đài Loan.
Vào tháng Mười Một, ông Lại đã công bố khoản chi tiêu quốc phòng mới trị giá 40 tỷ USD để đối phó với cuộc tấn công quân sự tiềm năng của Bắc Kinh vào hòn đảo này vào năm 2027. Theo ông Lại, ngân sách mới nhất sẽ được phân bổ từ năm 2026 đến năm 2033 cho các dự án bao gồm việc xây dựng hệ thống phòng không mang tên “Taiwan Dome” (Vòm che Đài Loan).
Chính quyền ông Lại và phe đối lập cũng đang bất đồng gay gắt về chi tiêu quân sự mới. Ngày 23/12, phe đối lập đã chặn các cuộc đàm phán về dự luật ngân sách quốc phòng lần thứ tư.
Một cuộc thăm dò dư luận do Quỹ Dư luận Đài Loan công bố ngày 22/12 cho thấy khoảng 54% người được hỏi không tán thành việc phe đối lập chặn xem xét ngân sách quốc phòng, trong khi khoảng 30% tán thành. Cuộc thăm dò được tiến hành từ ngày 15 đến ngày 17/12, với 1.077 người trưởng thành từ 20 tuổi trở lên tham gia.
Trong báo cáo thường niên về sự phát triển quân sự của Trung Quốc được công bố ngày 23/12, Lầu Năm Góc tuyên bố rằng “Trung Quốc kỳ vọng có thể chiến đấu và giành chiến thắng trong cuộc chiến với Đài Loan vào cuối năm 2027”.
Báo cáo cho biết quân đội Trung Quốc “tiếp tục hoàn thiện nhiều phương án quân sự để buộc Đài Loan thống nhất bằng vũ lực”, với các phương án này bao gồm cuộc đổ bộ, cuộc tấn công bằng hỏa lực và có thể là cuộc phong tỏa hàng hải.
Cuộc bầu cử sắp tới
Cuộc bầu cử lớn tiếp theo của Đài Loan dự kiến diễn ra vào tháng 11/2026, khi cử tri sẽ bầu chọn thị trưởng thành phố, ủy viên hội đồng thành phố, trưởng huyện và ủy viên hội đồng huyện.
Mặc dù cuộc bầu cử sắp tới chủ yếu tập trung vào các vấn đề địa phương, nhưng được xem là một chỉ báo quan trọng về sự ủng hộ của các đảng trước thềm cuộc bầu cử tổng thống và lập pháp của Đài Loan vào đầu năm 2028.
Trong cuộc bầu cử địa phương gần nhất vào năm 2022, Quốc Dân Đảng (KMT) giành chiến thắng tại 13 thành phố và quận, trong khi Đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP) thắng tại 5 thành phố và quận.
Xem thêm
Từ khóa Lại Thanh Đức Đài Loan Quan hệ Trung Quốc - Đài Loan
