Loại ma túy mới sản xuất tại Trung Quốc tràn lan ở châu Âu, có độc tính gấp 5 lần fentanyl
- Lâm Yến
- •
Dân số Scotland (Vương quốc Anh) khoảng 5,5 triệu người, nhưng tỷ lệ tử vong do dùng ma túy quá liều lại đứng đầu châu Âu. Một loại chất dạng opioid tổng hợp mới có nguồn gốc từ Trung Quốc – nhóm chất nitazenes – có hiệu lực thậm chí mạnh gấp 5 lần fentanyl, đang lan tràn ở Scotland và nhiều khu vực khác tại châu Âu.
Theo thông tin mới nhất từ Cơ quan Y tế Công cộng Scotland (PHS) vào thứ Ba (ngày 29/7), trong khoảng thời gian từ tháng Ba đến tháng Năm, khu vực này ghi nhận 312 ca tử vong nghi có liên quan đến ma túy – tăng 15% so với quý trước đó. Chính quyền đã đưa ra cảnh báo mới về loại ma túy tổng hợp này.
Trong số các ca tử vong, có 6% phát hiện chứa chất thuộc nhóm nitazenes. Một chuyên gia cho biết, con số này có thể đã bị “đánh giá thấp” do những hạn chế trong khâu xét nghiệm.
Chất nitazenes có biệt danh “Frankenstein Opioids” (quái vật khoa học), thuộc nhóm thuốc giảm đau không dùng trong y tế và chưa từng được chấp thuận sử dụng ở châu Âu.
PHS cho biết, ngoài số ca tử vong nghi ngờ tăng, việc sử dụng naloxone – thuốc giải độc khẩn cấp trong các ca dùng opioid quá liều – cũng tăng 45%. Số ca nhập viện tại các khoa cấp cứu tăng 19%.
Ma túy tổng hợp mới mạnh đến mức khiến cả người nghiện cũng sợ
Ngay cả những người nghiện cũng sợ hậu quả khi dùng nitazenes. Chất này bắt đầu xuất hiện tại Vương quốc Anh và các nước Baltic từ năm 2022.
Tina Harris, 41 tuổi, sống ở London, đã sử dụng heroin từ khi còn là thiếu niên. Lần này, cô mua một gói ma túy giá 5 bảng từ một kẻ buôn ở Camden, cô cho rằng đó là fentanyl.
“Anh ta (chỉ kẻ bán ma túy) nói với tôi: ‘Cẩn thận đó, tác dụng rất mạnh.’ Tôi tưởng anh ta nói quá,” cô kể với Wall Street Journal. Sau khi dùng, cô lập tức ngất đi và may mắn được một người bạn tiêm naloxone nên sống sót cho đến khi xe cứu thương đến.
Sau đó, cô đã dùng chính phương pháp này để cứu sống hai người bạn nghiện khác cũng bị sốc thuốc do dùng nhầm nitazenes.
Từ đó, cô bắt đầu hành trình cai nghiện, nhưng quá trình đầy gian nan và tái nghiện liên tục. “Tôi cảm thấy cả đời này cũng không thể cai được. Đây là cái bẫy của quỷ dữ,” cô nói.
Những loại opioid này phần lớn đến từ Trung Quốc, chỉ một lượng nhỏ cũng có thể gây tử vong. Chúng thường được trộn lẫn vào heroin, ma túy giải trí, thuốc giảm đau giả và thuốc chống lo âu giả, khiến người dùng rất khó nhận biết.
Các nhà cung cấp Trung Quốc công khai rao bán nitazenes trên các chợ mạng, dùng ảnh phụ nữ trẻ làm ảnh đại diện, kèm theo số điện thoại, tài khoản mạng xã hội và địa chỉ doanh nghiệp tại Trung Quốc hoặc Hồng Kông. Một số gói hàng được dán nhãn là hóa chất nghiên cứu, số khác thì ghi rõ là thuốc nhóm nitazenes.
Chính quyền châu Âu đã bắt đầu nhận thấy rủi ro nghiêm trọng từ loại ma túy mới này. Theo thống kê của Chính phủ Anh, tính đến tháng 1 năm nay, đã có ít nhất 400 người tại Anh tử vong vì dùng nitazenes quá liều trong vòng 18 tháng qua.
Cơ quan Tội phạm Quốc gia Anh cảnh báo rằng, một phần do sự xuất hiện của loại ma túy tổng hợp mới này, nước Anh đang đối mặt với giai đoạn ma túy nguy hiểm nhất từ trước đến nay.
Điều tra: Thương nhân Trung Quốc sử dụng mạng lưới tại Pakistan để bán ma túy
Theo báo cáo điều tra của Wall Street Journal công bố vào thứ Năm (ngày 31/7), họ phát hiện gần 100 tài khoản trên sàn thương mại điện tử TradeKey (có trụ sở tại Pakistan) đang rao bán các loại nitazenes. Trong đó có etonitazene – chất được cho là mạnh gấp 15 lần fentanyl. Bốn nhà cung cấp cho biết họ có thể gửi lượng nitazenes không giới hạn đến châu Âu, bao gồm cả Vương quốc Anh, và cam kết “lách được hải quan”.
Dưới đây là một phần hội thoại giữa phóng viên và người bán:
Phóng viên: Xin chào, bạn có thể gửi nitazenes đến châu Âu không?
Người bán (ở Trung Quốc): Chào bạn, được chứ. Bạn cần bao nhiêu?
Phóng viên: Còn đến Anh thì sao? Có thông quan được không?
Người bán: Được. Chúng tôi cung cấp dịch vụ giao hàng tận nơi, bao gồm thông quan hai lần và thuế phí.
Phóng viên: Có thể gửi tối đa bao nhiêu?
Người bán: Tùy vào nhu cầu. Chúng tôi dùng bao bì ngụy trang, rất an toàn. Gửi số lượng lớn cũng được.
Phóng viên: Theo kilogram?
Người bán: Đúng (kèm theo ảnh chất nitazenes được đóng gói trong bao bì thức ăn cho mèo).
Phóng viên: Tôi là nhà báo của Wall Street Journal. Tôi đang viết bài về nitazenes. Anh có phiền nếu tôi hỏi thêm vài câu?
Người bán: Được.
Phóng viên: Nitazenes là opioid cực mạnh và nguy hiểm. Ở châu Âu đã có hàng trăm người chết vì nó. Anh có lo ngại khi bán thứ này không?
Người bán: Chúng tôi là nhà sản xuất hợp pháp, chỉ làm việc với các công ty dược có giấy phép. Việc chết người là do người dùng sai cách, không phải lỗi sản phẩm.
Người bán: Câu hỏi đó không nên hỏi tôi. Các anh nên hỏi tại sao nước các anh không thể kiểm soát việc lạm dụng thuốc?
Người phát ngôn của TradeKey cho biết công ty thực hiện chính sách “không khoan nhượng” với bất kỳ sản phẩm kiểm soát nào, bao gồm cả opioid tổng hợp như nitazenes. Họ đã đưa nhiều loại nitazenes vào danh sách cấm và đóng hàng trăm tài khoản vi phạm.
Giấu ma túy trong bao bì thức ăn cho chó, gửi đi khắp thế giới từ Trung Quốc
Theo cuộc điều tra năm 2024 của BBC, hàng chục nhà cung cấp Trung Quốc sử dụng các nền tảng mạng xã hội phương Tây và nền tảng âm nhạc để quảng bá ma túy, rồi gửi nitazenes đi khắp nơi. Các loại thuốc này được sản xuất tại các phòng thí nghiệm ở Trung Quốc.
Một số nhà cung cấp sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh, dán nhãn giả lên kiện hàng và giấu ma túy trong bao bì giả, kể cả trong bao thức ăn cho chó. Đồng thời họ đảm bảo “giao hàng một cách an toàn”.
BBC cũng thấy các nhà bán hàng cung cấp mã vận đơn của các kiện hàng đã đến nhiều nơi ở Anh. Số điện thoại người bán đều mang mã vùng +86 của Trung Quốc. Có bằng chứng cho thấy hàng được gửi từ Trung Quốc, sản xuất tại các phòng thí nghiệm ở đó.
Một số người bán còn đưa cho phóng viên xem ảnh và video về thuốc, gồm túi chứa theo kg và ảnh phòng thí nghiệm để chứng minh nguồn gốc sản xuất.
Phần lớn nhà cung cấp khẳng định họ là doanh nghiệp hợp pháp, thuốc của họ an toàn, có website chuyên nghiệp và địa chỉ kinh doanh tại một thành phố ở Trung Quốc.
Một số còn nói với BBC rằng họ có chính sách giảm giá cho đơn hàng lớn, và tư vấn về liều lượng thuốc phù hợp để bán lẻ bất hợp pháp tại Anh.
Theo bà Vanda Felbab-Brown, chuyên gia về buôn bán ma túy toàn cầu tại Viện Brookings (Mỹ), loại opioid này không được thúc đẩy bởi nhu cầu, mà do nguồn cung hàng loạt.
Bà cảnh báo rằng nếu các băng nhóm tội phạm lớn ồ ạt đưa nitazenes vào châu Âu, một thảm họa y tế công cộng lớn sẽ không thể tránh khỏi.
Chính quyền Trung Quốc hành động chậm chạp
Ngày 19/6/2025, Bộ Công an Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), Ủy ban Y tế Quốc gia và Cục Quản lý Dược phẩm ĐCSTQ lần đầu tiên đưa nitazenes và 12 loại chất kích thích mới vào danh sách kiểm soát.
Động thái này đến chậm hơn đúng 2 năm so với cảnh báo của Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC), kêu gọi các nước hành động.
Vào tháng 5/2025, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Bessent trong một cuộc đàm phán thương mại tại Geneva với phía Trung Quốc, đã lấy một nắm đường từ bát ra và nói: “Chỉ từng này fentanyl là đủ để giết chết mọi người trong căn phòng này.”
Sau đó ông lấy thêm đường và nói: “Chừng này là đủ để giết cả Geneva,” rồi tiếp tục: “Và đây có thể giết cả dân số Thụy Sĩ.”
Phía Trung Quốc sửng sốt trước hành động thẳng thắn đó. Có mặt tại buổi họp là Thứ trưởng Bộ Công an ĐCSTQ, ông Từ Đại Đồng – kiêm Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Phòng chống Ma túy.
Được biết, liều gây chết người của fentanyl chỉ khoảng 2mg, còn nitazenes mạnh gấp 5 lần – chỉ 0,4mg cũng có thể gây tử vong.
Theo báo cáo năm 2024 của Ủy ban Đặc biệt về vấn đề Trung Quốc thuộc Hạ viện Mỹ, chính quyền ĐCSTQ đã trợ cấp cho các doanh nghiệp công khai bán ma túy tổng hợp và tiền chất. Họ tìm thấy hàng chục ngàn bài đăng quảng cáo cho các loại thuốc này trên mạng.
Báo cáo cho biết, các doanh nghiệp “quốc doanh” cũng tham gia buôn bán ma túy này. Trong khi đó, Chính phủ ĐCSTQ luôn phủ nhận có liên quan đến việc này.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio từng tiết lộ rằng chính quyền Bắc Kinh từng dùng việc “giải quyết vấn đề fentanyl” làm điều kiện mặc cả để Mỹ dỡ bỏ thuế quan.
“Họ nói: Nếu các quý vị không áp thuế hay không có hành động gì đó, chúng tôi sẽ giúp quý vị xử lý vấn đề này…” ông Rubio nói.
Ông nhấn mạnh, các tiền chất fentanyl tuồn vào Mỹ đều từ Trung Quốc, và Bắc Kinh hoàn toàn có thể ngăn chặn, vì họ biết rõ ai đang làm chuyện đó.
Xem thêm
Từ khóa ma túy tổng hợp Fentanyl nitazenes
