Hôm Chủ nhật (14/12), Bộ Nội vụ Syria tuyên bố bắt giữ 5 nghi phạm liên quan đến vụ tấn công nhằm vào quân đội Mỹ tại nước này, khiến 2 quân nhân, 1 dân thường Mỹ tử vong, 3 quân nhân Mỹ khác bị thương.

Binh lính Mỹ từ một tiền đồn chiến đấu ở vùng đông bắc Syria đang chuẩn bị đi tuần tra vào ngày 25 tháng 5 năm 2021. (Nguồn ảnh: John Moore/Getty Images)

Theo hãng Reuters, hôm Chủ nhật người phát ngôn Bộ Nội vụ Syria, ông Nour al-Din al-Baba, cho biết Bộ Nội vụ Syria đã phối hợp với Tổng cục Tình báo và lực lượng liên minh quốc tế tiến hành chiến dịch truy quét tại thành phố Palmyra, bắt giữ 5 nghi phạm có liên quan.

“2 quân nhân và 1 dân thường Mỹ đã thiệt mạng, 3 binh sĩ cũng bị thương khi bị 1 tay súng Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng phục kích ở Syria ngày 13/12. Lực lượng Mỹ đã tiêu diệt tay súng này”, Bộ tư lệnh Trung tâm (CENTCOM), cơ quan đặc trách hoạt động của quân đội Mỹ ở Trung Đông, thông báo hôm Chủ nhật (14/12).

Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Sean Parnell nói rằng vụ phục kích xảy ra ở thành phố Palmyra, nơi IS từng kiểm soát trong giai đoạn mở rộng địa bàn tại Syria. “Nhóm binh sĩ Mỹ khi đó đang thực hiện hoạt động tiếp xúc lãnh đạo quan trọng, nhằm hỗ trợ các chiến dịch chống khủng bố,” ông nói.

Đặc phái viên Mỹ về Syria Tom Barrack thêm rằng cuộc phục kích đã nhằm vào “đội tuần tra chung giữa Mỹ và chính phủ Syria”.

Người phát ngôn tiết lộ rằng khoảng 2 tháng trước, tay súng này đã gia nhập lực lượng an ninh nội vụ và đảm nhiệm công việc bảo vệ căn cứ. Gần đây, do bị nghi ngờ có liên hệ với tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS), người này đã bị điều chuyển công tác và đặt dưới sự giám sát.

Trước đó, lãnh đạo căn cứ nghi ngờ có kẻ xâm nhập đã tiết lộ thông tin cho IS. Tuần trước, họ bắt đầu nghi ngờ người đàn ông này nhưng quyết định tiếp tục giám sát để xác định mạng lưới tình báo mà người này có thể tham gia. Như một biện pháp phòng ngừa, anh ta được điều đến vị trí bảo vệ thiết bị, tránh xa ban chỉ huy căn cứ và các đơn vị quân đội Mỹ.

Vài ngày trước khi vụ tấn công xảy ra, Bộ Nội vụ Syria đánh giá rằng tay súng này có thể mang tư tưởng cực đoan, nhưng vẫn chưa đưa ra kết luận cuối cùng.

Vụ tấn công xảy ra vào thứ Bảy (13/12) gần thành phố cổ lịch sử Palmyra ở miền trung Syria, khiến 2 binh sĩ Lục quân Mỹ và 1 phiên dịch dân sự người Mỹ thiệt mạng, 3 quân nhân Mỹ khác bị thương. Đây là vụ tấn công gây chết người đầu tiên nhằm vào quân đội Mỹ tại Syria kể từ 1 năm sau khi chính quyền Assad sụp đổ.

Hãng thông tấn nhà nước Syria SANA đưa tin, vụ tấn công nhắm vào một đội tuần tra chung Mỹ–Syria. Sau vụ nổ súng, quân đội Syria và lực lượng an ninh nội vụ đã triển khai chiến dịch càn quét quy mô lớn tại khu vực sa mạc Badiya và phát hiện nhiều phần tử IS đang ẩn náu.

Ông Al-Baba thừa nhận vụ tấn công đã phơi bày lỗ hổng an ninh nghiêm trọng, nhưng ông nhấn mạnh rằng kể từ khi chính quyền Assad sụp đổ từ 1 năm trước, thành công của lực lượng an ninh nhiều hơn hẳn so với thất bại.

Đối với vụ tấn công này, các quan chức Mỹ đã thề sẽ trả đũa tổ chức Nhà nước Hồi giáo.

Tổng thống Donald Trump đăng trên nền tảng mạng xã hội Truth Social cho biết đây là một cuộc tấn công của ISIS nhằm vào Mỹ và Syria, và sẽ có những hành động trả đũa vô cùng mạnh mẽ.

Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa cũng bày tỏ sự phẫn nộ tột độ trước vụ tấn công.

Vụ việc xảy ra trong bối cảnh Mỹ và Syria đang tăng cường hợp tác. Mỹ đã duy trì quân đội tại Syria hơn 10 năm, hiện có khoảng 900 binh sĩ đồn trú, với nhiệm vụ chính là chống lại IS.

IS từng kiểm soát nhiều khu vực rộng lớn tại Syria và nước láng giềng Iraq vào năm 2014. Lực lượng vũ trang Iraq với hỗ trợ từ liên quân nước ngoài đẩy lùi IS vào năm 2017. Hai năm sau, IS cũng bị đánh bại hoàn toàn tại Syria, sau các chiến dịch riêng rẽ của Nga và Mỹ.

Dù không còn kiểm soát vùng lãnh thổ nào, tàn dư IS vẫn hoạt động và liên tục tổ chức các cuộc tấn công quy mô nhỏ. Mỹ phối hợp với Iraq và Lực lượng Dân chủ Syria, với nòng cốt là dân quân người Kurd, triển khai nhiều chiến dịch chống IS tại khu vực biên giới Iraq – Syria trong năm qua.

Trước khi chính quyền Assad sụp đổ, Washington không có quan hệ ngoại giao với Damascus (thủ đô của Syria); quân đội Mỹ không trực tiếp hợp tác với quân đội Syria, mà chủ yếu phối hợp với Lực lượng Dân chủ Syria (Syrian Democratic Forces) do người Kurd ở đông bắc Syria lãnh đạo.

Trong 1 năm qua, tình hình đã thay đổi. Chính quyền Trump đã cải thiện quan hệ với chính phủ của Tổng thống lâm thời Al-Sharaa, người từng lãnh đạo tổ chức Hayat Tahrir al-Sham, vốn một thời bị Washington liệt vào danh sách tổ chức khủng bố.

Vào tháng Mười Một, ông Al-Sharaa trở thành Tổng thống Syria đầu tiên kể từ khi nước này độc lập năm 1946 đến thăm Washington. Trong chuyến thăm đó, Syria đã gia nhập liên minh toàn cầu chống ISIS, cùng với 89 quốc gia khác tham gia cuộc chiến chống tổ chức này.