Cuộc tham vấn cấp vụ trưởng Trung–Nhật ngày 18/11 được tổ chức tại Bắc Kinh, tập trung vào phát ngôn liên quan đến Đài Loan của Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi. Sau cuộc họp, hình ảnh quan chức Trung Quốc Lưu Kính Tùng “hai tay đút túi” khi tiễn đoàn Nhật được truyền thông nhà nước Trung Quốc đăng tải rầm rộ, gây chỉ trích. Các chuyên gia nhận định tư thế “chiến lang” này chủ yếu phục vụ tuyên truyền đối nội, nhưng hiệu quả thực tế có thể phản tác dụng.

Vụ trưởng Vụ Châu Á và Châu Đại Dương thuộc Bộ giao Nhật Bản Masaaki Kanai (trái) và Vụ trưởng Châu Á thuộc Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lưu Kính Tùng (giữa) rời đi sau cuộc thi tại Bộ Ngoại giao ở Bắc Kinh vào ngày 18/11/2025. (Ảnh của PEDRO PARDO/AFP qua Getty Images)

Đàm phán Trung–Nhật không đạt kết quả, quan chức Trung Quốc “đút túi tiễn khách” gây tranh cãi

Theo Kyodo NewsNikkei Chinese, ngày 18/11, Vụ trưởng Vụ châu Á – châu Đại Dương Bộ Ngoại giao Nhật Bản, ông Kanai Masaaki, và Vụ trưởng Vụ châu Á Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Lưu Kính Tùng, đã tiến hành cuộc tham vấn cấp vụ trưởng tại Bắc Kinh. Trọng tâm cuộc họp là phát biểu trước đó của Thủ tướng Sanae Takaichi trong buổi chất vấn tại Quốc hội, rằng nếu Đài Loan xảy ra tình huống đột biến và có thể kéo theo sử dụng vũ lực, điều này có thể cấu thành “tình huống đe dọa sự tồn tại của Nhật Bản”.

Trong cuộc họp, phía Trung Quốc tiếp tục yêu cầu Nhật Bản rút lại phát biểu này, nhưng phía Nhật giữ lập trường kiên định và không có ý định rút lại. Kết thúc cuộc gặp, Lưu Kính Tùng nói thẳng với báo chí rằng “đương nhiên không hài lòng” và mô tả bầu không khí đàm phán là “nghiêm túc”.

CCTV và nhiều kênh truyền thông nhà nước Trung Quốc nhấn mạnh đoạn video ghi lại cảnh đoàn Nhật rời Bộ Ngoại giao Trung Quốc. Trong video, Lưu Kính Tùng mặc áo Trung Sơn, cài quốc huy, hai tay đút trong túi quần và liếc sang phía Nhật, trong khi Kanai Masaaki hơi cúi đầu lắng nghe ông ta nói, trông giống như đang “cúi người chào”.

Nhiều tờ báo như The Paper đăng bài với tiêu đề: “Cảnh quan chức Nhật rời Bộ Ngoại giao được hé lộ: Cục trưởng Lưu Kính Tùng vừa nói vừa tiễn, phía Nhật vừa nghe vừa gật đầu”.

Trong phần bình luận trên các nền tảng nhà nước Trung Quốc, nhiều cư dân mạng theo chủ nghĩa dân tộc giải thích cảnh này là biểu tượng “uy thế”, cho rằng: “Ảnh chụp đúng khoảnh khắc, Cục trưởng Lưu đút tay trong túi nghiêm khắc khiển trách, người Nhật cúi đầu khúm núm”, “Hai tay đút túi, khí thế nắm chắc trong tay”.

Bị chế giễu trên mạng quốc tế

Trái lại, trên nền tảng X, hành động của Lưu Kính Tùng bị chỉ trích và chế giễu.

Cựu giáo sư Trường Đảng Trung ương Trung Quốc, bà Thái Hà, viết: “Nhà ngoại giao cấp cao Nhật Bản hơi cúi đầu vì đang nghe phiên dịch viên phía Trung Quốc nói phía sau. Chỉ một hành động cúi đầu đã thể hiện nét văn minh lịch thiệp và tôn trọng. Trong khi đó, Cục trưởng Lưu Kính Tùng của Bộ Ngoại giao Trung Quốc lại ưỡn bụng, hai tay đút túi, phô bày trọn vẹn bộ dạng thiếu giáo dưỡng của một tên du côn phố chợ”.

Nhật Bản phản đối việc truyền thông Trung Quốc công bố hình ảnh mà không được phối hợp

Sau khi video được công bố, chính phủ Nhật chỉ trích phía Trung Quốc vì tự ý ghi hình và công bố mà không thông báo hay phối hợp trước với Tokyo.

Theo NHK, ngày 19/11, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Minoru Kihara cho biết tại họp báo rằng việc quay phim bên trong Bộ Ngoại giao Trung Quốc vốn bị cấm, nhưng Bắc Kinh vẫn bất ngờ ghi hình mà không báo trước, và Nhật đã gửi công hàm phản đối.

Được biết, khi Lưu Kính Tùng “đút tay vào túi”, ông Kanai Masaaki cúi đầu trông như đang bị quở trách. Tuy nhiên, phóng viên Nhật có mặt tại hiện trường cho biết ông Kanai Masaaki chỉ cúi đầu để nghe phiên dịch.

Ông Kihara cũng nói rằng về phát biểu “Đài Loan có biến” của Thủ tướng Takaichi, ông Masaaki trong cuộc họp đã làm rõ lập trường nhất quán của Nhật Bản. Ông cũng phản đối mạnh mẽ phát ngôn “chặt đầu” của Tổng lãnh sự Trung Quốc tại Osaka, Tiết Kiếm, và yêu cầu Trung Quốc sớm có phản hồi phù hợp.

Về cảnh báo mà Bắc Kinh đưa ra đối với công dân Trung Quốc đến Nhật, ông Kihara nói: “Ông Masaaki nhấn mạnh rằng tình hình trị an tại Nhật hoàn toàn không suy giảm, và yêu cầu phía Trung Quốc xử lý vấn đề đúng mức”.

Chuyên gia: Bắc Kinh làm tuyên truyền đối nội, đối ngoại phản tác dụng

Ông Tô Tử Vân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu An ninh Quốc phòng Đài Loan, nói với Epoch Times rằng việc nhà ngoại giao Trung Quốc đút tay vào túi khi tiễn khách là hành động “rất bất lịch sự” và không phù hợp với chuẩn mực ngoại giao quốc tế.

Ông cho rằng truyền thông Bắc Kinh phát tán hình ảnh nhằm “trấn an tiểu phấn hồng”, phục vụ tuyên truyền nội bộ hơn là mục tiêu ngoại giao. Ông nhấn mạnh hành động này “không những không đạt hiệu quả mà còn gây tổn hại lớn cho hình ảnh truyền thông và chính quyền Trung Quốc”.

Nhà bình luận thời sự Đường Tịnh Viễn nhận định kiểu hành xử “lưu manh, côn đồ” này là sự tiếp nối của ‘ngoại giao chiến lang’, coi thường lễ nghi và phô trương sức mạnh. Ông cho rằng tác dụng chủ yếu là đối nội nhằm tạo ấn tượng Trung Quốc ‘mạnh mẽ’, chứ không có lợi ích thật sự trong giao tế quốc tế.

Song song đó, Trung Quốc cũng gia hạn cuộc tập trận ở Hoàng Hải từ 17–19/11 sang 25/11, kèm theo các tuyên bố như “nâng cấp trạng thái sẵn sàng chiến đấu”. Giới phân tích đánh giá đây là động thái gây sức ép với Nhật Bản, nhưng các tuyên bố quân sự phần nhiều mang tính tuyên truyền.

Ông Tô Tử Vân chỉ ra rằng phát biểu của Thủ tướng Takaichi chỉ là phản hồi trung tính trong phiên chất vấn, phù hợp quy định của Hiệp ước an ninh Mỹ–Nhật về “tình huống xung quanh Nhật Bản”. Việc Trung Quốc làm lớn chuyện chỉ càng củng cố “thuyết mối đe dọa Trung Quốc” và tạo sự đoàn kết trong nội bộ Nhật Bản, mang lại hiệu ứng ngược.

Ông Đường Tịnh Viễn cũng cho rằng ‘ngoại giao chiến lang’ của Trung Quốc chỉ gây phản cảm, khiến công chúng Nhật có xu hướng ủng hộ mạnh hơn Thủ tướng Takaichi, và các tuyên bố “nâng cấp chiến đấu” của quân đội Trung Quốc không có ý nghĩa quân sự thực tiễn mà chỉ là công cụ dư luận.