Chương trình ẩm thực trong chuỗi phim Tết Giáng sinh và Năm mới của Ukraine được quay phim tại Tu viện Kiev. Sau khi phát sóng trên truyền hình hôm Thứ Bảy, nó đã dẫn tới rất nhiều tiếng nói bất bình, rằng đó là phạm thượng, là báng bổ Thần Thánh. Đầu bếp Evgeny Klopotenko giải thích rằng ban tổ chức đã cố ý chọn Tu viện Kiev chính vì đó là tu viện lâu đời, là biểu tượng của Kitô giáo Đông phương, và là để cổ xúy cái mà ông gọi là ẩm thực truyền thống của người Ukraine. Trước đó một tuần, Tổng thống Zelensky đã tổ chức sự kiện “bữa sáng quân đội cầu nguyện” cũng tại chính nơi ấy.

241211KievLavra01
Nhà thờ Refectory thuộc tổ hợp Tu viện Kiev, 24/8/2021, trước khi bị chính quyền Zelensky lấy đi. (ảnh Shutterstock / Havoc)
241216KievLavraInCuisine01
Hình ảnh thờ phụng trong nhà thờ Refectory, thuộc tổ hợp Tu viện Kiev (Pechersk Lavra, Tu viện Các hang động). Tín đồ Kitô giáo tin rằng Chúa Kitô từng dùng máu của mình để chuộc tội cho con người vào 2000 năm trước.

“Không thể tưởng tượng nổi rằng sẽ thế nào nếu điều như thế này diễn ra ở Nhà thờ Mộ Thánh ở Jerusalem, hay Nhà nguyện Sistine ở Vatican… Đối với một người theo Chính thống Giáo, tất cả những điều này là sự xúc phạm, báng bổ, và khinh nhờn” — Oleksy Kushch

Tu viện Kiev, biểu tượng của Chính thống Giáo Đông phương trên 1.000 qua, đã trở thành trung tâm của nhiều tranh cãi kể từ năm ngoái, khi chính quyền Zelensky lấy đi hầu hết tu viện và trục xuất các tu sỹ.

Lại một lần nữa xuất hiện bê bối khi một chương trình truyền hình đặc biệt trong chuỗi phim đón lễ Giáng sinh được chiếu hôm Thứ Bảy, trong đó nhà thờ Refectory được dùng làm nơi tổ chức sự kiện ẩm thực, với đầu bếp Evgeny Klopotenko khá có tiếng của Ukraine.

Theo OUJ, một kênh của các phóng viên tôn giáo của Ukraine, đã xuất hiện rất nhiều các tiếng nói chỉ trích.

“Đó không phải lễ cầu nguyện, mà là một buổi biểu diễn… ngay tại nhà thờ Refectory của Tu viện Kiev, nơi vốn chỉ để dùng cho thời phụng… Nhà thờ là để dành riêng cho cầu nguyện, sám hối, và thăng hoa tâm linh, chứ không phải là nơi thí nghiệm hay giải trí của ngành ăn uống,” một bình luận của Rivne Diocese đăng trên Facebook.

Nhà thờ ‘Refectory’, có nghĩa đen là nhà thờ ‘phòng ăn’. Nó mang tên như vậy là vì nó được xây dựng bên cạnh và nối liền với phòng ăn lớn của tu viện. Đây là cách bố trí kiến trúc của phần đông tu viện. Chứ nó không phải là phòng ăn, mà là nơi cầu nguyện.

“Mỗi nhà thờ Refectory đều mang ý nghĩa đặc trưng về tâm linh, mà điều đó không thể bị bỏ qua hoặc chuyển biến thành dùng cho mục đích khác. Dùng các nơi thần thánh theo cách như thế này thì là sự bất kính với tín ngưỡng, và là sự xúc phạm đến các tín đồ,” bình luận viết tiếp, theo báo cáo của OUJ.

Đó là “phạm thượng” (sacrilege) tu sỹ Aleksandr Klimenko bình luận về chương trình ẩm thực này. Ông cũng nói rõ rằng, nhà thờ là nơi cầu nguyện trong tĩnh lặng, chứ không phải là nơi để làm chương trình truyền hình về ẩm thực.

241216KievLavraInCuisine03
Đầu bếp Ukraine Evgeny Klopotenko (phải) trong sự kiện ẩm thực 29/11/2024 (ảnh từ video)
241216KievLavraInCuisine02
Đầu bếp Ukraine Evgeny Klopotenko trong sự kiện ẩm thực 29/11/2024 (ảnh từ video)

Tuy nhiên, đầu bếp Klopotenko đã đứng ra giải thích và bảo vệ hoạt động này.

Ông nói rằng ông đã “mơ ước được quay phim này, một chương trình ẩm thực vào lễ Giáng sinh, tại chính Tu viện Kiev” kể từ nhiều năm rồi, từ khi nó nằm trong quản lý của Giáo hội Chính thống Giáo Ukraine UOC. Bởi vì ông muốn biểu diễn các “món ăn thần thánh”, mà theo ông, công thức chế biến gốc chỉ còn lưu trữ tại những tu viện cổ xưa như vậy, và ông ví dụ các món như bánh bao nhân trứng cá chép, hành tây và hạt kê, và thạch đậu.

“Địa điểm tổ chức, nhà thờ Refectory thuộc Tu viện Kiev, đã được chọn một cách có chủ ý. Các nhà thờ thường lưu tồn những công thức đã thất truyền. Hơn nữa, một trong những món ăn đang bày ở trên chiếc bàn này là được lấy trực tiếp từ kho của Bảo tàng quốc gia,” phóng viên của truyền hình 1+1 bình luận.

“Bảo tàng quốc gia” là cách gọi mới của tu viện, sau khi chính quyền Zelensky trục xuất thầy tu và lấy đi tu viện UOC vào năm ngoái.

Maksym Ostapenko, một chỉ huy quân sự nay đang làm giám đốc của bảo tàng, tin rằng sự kiện ẩm thực là “cơ hội tuyệt vời để sống lại với lịch sử. Không phải chỉ bằng cách nhìn ngắm các di tích hay cổ vật… mà còn được nếm thử.”

Có thể chứng kiến những bình luận mang phong cách soi sáng tín ngưỡng cổ truyền bằng triết học hiện đại của chế độ mới trong video của 1+1 đăng trên mạng xã hội (phút 17:07), hoặc tham khảo bài báo cáo cũng của kênh 1+1 này.

Có thể thấy rất nhiều các phản ánh trên mạng xã hội về vụ việc này.

“Thật là kinh khủng”

“Nhục nhã cho đất nước Ukraine”

“Các người có biết các người đang làm gì không? Thật ghê tởm”

Một chuyên gia về tâm linh của Ukraine, Oleksy Kushch, đã bình luận trên mạng xã hội rằng OCU (giáo hội mới, thành lập tháng 12/2018 nay được chính quyền nâng đỡ) “đã hầu như không có tu sỹ, hầu như không còn ngọn lửa tâm linh,” và đó là lý do họ “không biết làm gì” đối với những nhà thờ mà họ cướp được từ giáo hội UOC.

Mới tuần trước, cũng tại tu viện này, đã diễn ra lần đầu tiên của hoạt động được gọi là Bữa sáng Quân đội Cầu nguyện, do chính Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bảo trợ.

241211KievLavra03
Nhà thờ Refectory, thuộc tổ hợp tu viện Các hang động Kiev Lavra, “Bữa sáng quân đội cầu nguyện” đầu tiên, sự kiện do Zelensky bảo trợ 6/12/2024 (ảnh từ thông điệp của chính ông Zelensky)
230323 lavra 01
Nhà thờ Refectory trong khuôn viên tu viện, so sánh với tình trạng thảm hại của nó thời Xô Viết (ảnh cắt ghép từ video và Wikipedia). Tháng 1/2022 nhà thờ này bị chính quyền lấy đi để đưa cho một giáo hội khác mới 4 tuổi để thực hiện lễ Giáng sinh, ngày lễ quan trọng nhất của Chính thống Giáo. Hôm đó, theo Kyiv Post, hàng trăm tín đồ tham dự lễ dưới giám sát của 3.000 cảnh sát. Họ bị khám xét trước khi vào dự lễ vì lý do an ninh.

Kiev-Pechersk Lavra, cũng gọi là Tu viện Các hang động Kiev, hoặc gọi tắt là Tu viện Kiev, là tu viện được dựng lên từ năm 1051. Thời đó còn chưa có nước Nga, Ukraine, hay Belarus như bây giờ, mà thời đó là nước Kiev Rus. Tu viện được coi là biểu tượng của Chính thống Giáo Đông phương, vì nó đánh dấu việc Chính thống Giáo (một nhánh của Kitô giáo, xuất phát từ thành phố lịch sử Constantinople) truyền tới Đông Âu, với lễ rửa tội lịch sử vào năm 988, và tín ngưỡng này nhanh chóng bắt rễ trở thành tín ngưỡng có ảnh hưởng lớn nhất ở khu vực.

Tu viện đã trải qua rất nhiều thăng trầm lịch sử. Nó đã từng trở thành nơi hoang phế khi bị chính quyền vô thần Liên Xô trưng dụng (cướp) và biến thành cái gọi là viện bảo tàng. Những năm cuối cùng của mình, chính quyền Gorbachev đã trao trả Tu viện cho Giáo hội Chính thống Giáo Nga (ROC) vào năm 1988, để cho phép những tín đồ tổ chức lễ 1.000 năm Chính thống Giáo đặt chân tới Kiev Rus.

Sau khi Ukraine lập quốc vào 1991, thì Tu viện trở thành trụ sở chính của Giáo hội Chính thống Giáo Ukraine (UOC). Theo quan hệ kế thừa có từ thế kỷ 16, thì UOC là một phân chi của ROC. UOC đã dày công trùng tu khiến Tu viện hồi sinh, trở thành một địa điểm danh tiếng như hiện nay.

Chính quyền của người Do Thái Zelensky đã lấy lại hầu hết tu viện này vào năm ngoái, bằng vũ lực. Tương tự như những người vô thần Liên Xô, họ đã biến nơi này thành cái mà họ gọi là bảo tàng quốc gia. Ngoài các hoạt động phi tôn giáo, như ăn uống, quay phim, ca nhạc, v.v. thì các hoạt động tôn giáo vẫn được phép cử hành ở tu viện, nhưng mà, dưới sự chủ trì của một giáo hội khác được chính quyền Poroshenko lập nên vào tháng 12/2018, mang tên OCU, một cơ cấu mà nhiều người coi là một cơ cấu ly giáo.

Nhật Tân