Zelensky có thực sự nghiêm túc về việc từ chức? – Politico
- Bảo Minh
- •
Người dân Ukraine dường như không mấy tin tưởng vào tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn tháng trước của Tổng thống Volodymyr Zelensky rằng ông “sẵn sàng không tái tranh cử vì đó không phải là mục tiêu của tôi”. Thực tế, phát ngôn đó hầu như không gây được sự chú ý. Và từ phía các đối thủ chính trị, nó chỉ nhận được sự chế giễu và hoài nghi, theo bài viết của POILITICO. Thực tế là ông Zelensky muốn tranh cử thêm một nhiệm kỳ nữa với tư cách là người đứng đầu nhà nước và nhóm thân cận của ông đang sử dụng các nguồn lực hành chính để đạt được mục tiêu này, POLITICO trích dẫn nguồn tin trong chính phủ và đảng cầm quyền “Đầy tới của Nhân dân”.
Bài báo viết đây không phải là lần đầu Zelensky đề cập đến việc sẵn sàng từ chức. Ông từng nói như vậy vào mùa đông năm ngoái, khi quan hệ giữa Ukraine và Nhà Trắng trở nên đặc biệt căng thẳng, lúc Tổng thống Mỹ Donald Trump và các trợ lý của ông lặp lại luận điệu của Kremlin, cáo buộc lãnh đạo Ukraine là “kẻ độc tài” vì không tổ chức bầu cử. Và có vẻ như để làm dịu cáo buộc “độc tài”, Zelensky đã tuyên bố đầy kịch tính rằng ông “sẵn sàng” ra đi nếu điều đó giúp đạt được lệnh ngừng bắn với Nga và thúc đẩy việc Ukraine gia nhập NATO.
“Nếu [điều đó đảm bảo được] hòa bình cho Ukraine, nếu các ông thực sự cần tôi từ chức, tôi sẵn sàng. Tôi có thể đánh đổi điều đó để lấy NATO,” ông nói.
Lần này, ông nói với Axios: “Mục tiêu của tôi là kết thúc chiến tranh”, chứ không nhất thiết phải tiếp tục ra tranh cử. Ông cũng cam kết sẽ yêu cầu Quốc hội Ukraine tổ chức bầu cử nếu đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Điều đó có nghĩa là thiết quân luật sẽ phải được dỡ bỏ hoặc cần có một cách nào đó để lách quy định hiến pháp cấm bầu cử.
Cùng lúc đó, trang Strana.ua của Ukraine, trích dẫn nguồn tin thân cận với văn phòng tổng thống, đưa tin rằng những lời này “mang tính chất quan hệ công chúng”.
“Không có thông tin nào từ Bankova cho thấy ông Zelensky đang chuẩn bị rời khỏi vị trí của mình trong tương lai gần. Ngược lại: công việc đang được tiến hành khẩn trương để tối đa hóa quyền kiểm soát mọi tiến trình chính trị và kinh tế trong nước,” nguồn tin cho biết với ấn phẩm này.
Theo nguồn tin từ Strana.ua, việc ông Zelensky đã tuyên bố sẵn sàng từ chức tổng thống trong một cuộc phỏng vấn với Axios chỉ để ngăn chặn làn sóng tiêu cực trên phương tiện truyền thông phương Tây.
Cựu Phó Thủ tướng Ukraine, Ivanna Klympush-Tsintsadze, đến từ phe đối lập, cho biết bà không mấy tin tưởng vào lời nói của Tổng thống về việc rút lui khỏi chính trường. “Nhiều hành động của Zelensky lại chỉ ra điều ngược lại,” bà nói với POLITICO. “Lời nói không quan trọng, hành động mới là điều đáng quan tâm.”
Bà không phải là người duy nhất bác bỏ tuyên bố của ông Zelensky. Các nghị sĩ từ đảng cầm quyền “Đầy Tớ Của Nhân Dân” sau một cuộc họp kín hiếm hoi với ông vào tháng trước cũng không có ấn tượng rằng ông thực sự cân nhắc việc rời chức sau khi chiến tranh kết thúc.
Hai nghị sĩ nói với POLITICO rằng ông Zelesnky tỏ ra rất tự tin về khả năng tái đắc cử, đồng thời chỉ trích các đối thủ và những người phê bình, phàn nàn rằng các nghị sĩ, các nhà hoạt động xã hội dân sự và giới báo chí đã không nỗ lực quảng bá hình ảnh tốt đẹp không ngừng về Ukraine trước các đối tác phương Tây.
Trên thực tế, chính trường Ukraine – vốn từ lâu là một sân chơi chính trị quyết liệt và không khoan nhượng – dường như đang “nóng” trở lại. Nguyên nhân được cho là xuất phát từ nỗ lực sai lầm – và cuối cùng đã bị từ bỏ do áp lực trong nước và quốc tế – của ông Zelensky và các trợ lý vào mùa hè vừa qua, nhằm tước quyền độc lập của hai cơ quan chống tham nhũng quan trọng, đúng vào thời điểm cả hai cơ quan này bắt đầu điều tra nghiêm túc các nhân vật bên trong Phủ Tổng thống, POLITICO viết.
Nỗ lực đó – nhằm chặn đứng các cuộc điều tra nhắm vào các đồng minh – hiện đang bị các đối thủ của ông Zelensky xem là một phần của chiến dịch âm thầm nhưng thô bạo từ Văn phòng Tổng thống để chuẩn bị cho một cuộc bầu cử trong tương lai bằng cách gây bất lợi cho các đối thủ.
“Sau những gì xảy ra hồi tháng Bảy với các cơ quan chống tham nhũng, chính trị ở Ukraine đã quay trở lại,” một cựu bộ trưởng Ukraine nói, “Không thể che giấu điều đó”. Ông yêu cầu giấu tên để tránh sự trừng phạt từ các trợ lý của tổng thống, những người mà ông cho rằng đang sử dụng “pháp trị như vũ khí” để đe dọa và bịt miệng những người chỉ trích và đối thủ chính trị.
Ngay sau khi ông Zelensky đắc cử năm 2019, hơn 20 vụ án hình sự, bao gồm cả tội phản quốc, đã được khởi tố chống lại đối thủ thất bại của ông – cựu Tổng thống Petro Poroshenko.
Một cựu bộ trưởng khác cũng đồng tình, cho rằng các trợ lý của ông đang tận dụng mọi quyền lực và công cụ sẵn có để bôi nhọ và cản trở đối thủ nhằm làm lệch cán cân chính trị.
“Thực chất, chiến thuật của họ [phe Zelensky] là: ‘Anh nói gì đó chống lại chúng tôi, chúng tôi sẽ khởi tố hình sự và trừng phạt anh,’” ông nói với POLITICO với điều kiện giấu tên để có thể phát biểu tự do. “Họ đang tống tiền tất cả những đối thủ tiềm tàng hoặc bị xem là đối thủ.”
Chiến thuật “pháp trị như vũ khí” – thường liên quan đến cáo buộc phản quốc hoặc liên hệ mờ ám với Nga – không phải là điều mới. Ngay sau khi Zelensky đắc cử năm 2019, hơn 20 vụ án hình sự, trong đó có cả tội phản quốc, đã được khởi tố chống lại cựu Tổng thống Poroshenko. Và vào tháng Hai, Zelensky ký sắc lệnh trừng phạt Poroshenko – trên thực tế là đóng băng tài sản của ông tại Ukraine và chặn ông thực hiện các giao dịch tài chính – khiến dư luận chỉ trích và cáo buộc đây là một cuộc “săn phù thủy có động cơ chính trị”.
Nhưng theo hai cựu bộ trưởng, chiến thuật này đang được sử dụng mạnh tay hơn bao giờ hết. Và dù các cơ quan chống tham nhũng đã được khôi phục quyền độc lập, họ vẫn là mục tiêu bị nhắm đến. Các nhà hoạt động xã hội dân sự nổi bật cáo buộc chính quyền đã chuyển từ việc công khai can thiệp sang đàn áp ngầm. Họ tố cáo Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) đang được sử dụng để đe dọa các cơ quan chống tham nhũng và ngăn chặn các cuộc điều tra nhắm vào người thân cận tổng thống.
Tháng 7, khi các cuộc biểu tình gia tăng nhằm bảo vệ tính độc lập của các cơ quan này, SBU đã đột kích trụ sở của Cục Chống Tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU) và Văn phòng Công tố viên Chống Tham nhũng Chuyên biệt (SAP), đồng thời tiến hành ít nhất 80 cuộc khám xét nhắm vào nhân viên và điều tra viên trên toàn quốc. Theo NABU, các nhóm đột kích đã tiếp cận được các hồ sơ vụ án nhạy cảm. Kể từ đó, các cuộc khám xét cũng được tiến hành với các cựu điều tra viên từng tham gia các vụ án quan trọng.
Theo bà Daria Kaleniuk, Giám đốc điều hành của Trung tâm Hành động Chống Tham nhũng – một tổ chức phi chính phủ – thì: “Mục tiêu trước mắt của Zelensky và SBU là làm mất uy tín toàn bộ hệ thống chống tham nhũng”.
Một số người khác thì chỉ ra sự gia tăng các cuộc điều tra của SBU nhắm vào một số tướng lĩnh đã nghỉ hưu, với cáo buộc tắc trách trong những tháng đầu chiến tranh. Điều này có thể cho thấy Văn phòng Tổng thống đang lo ngại về khả năng tướng Valery Zaluzhny – cựu Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang – sẽ tham gia tranh cử. Bị cách chức sau bất đồng chiến thuật chiến tranh, ông Zaluzhny được nhiều người xem là đối thủ tiềm tàng lớn nhất của Zelensky. Một cuộc khảo sát vào mùa hè của Nhóm Xã hội học Rating cho thấy đương kim tổng thống sẽ giành được 35,2% số phiếu, trong khi ông Zaluzhny nhận được 25,3%. Tuy nhiên, Zelensky có thể gặp khó khăn trong vòng 2 nếu phải đối đầu với vị cựu Tổng tư lệnh hiện đang là đặc phái viên của Ukraine tại Anh.
“Các vụ án hình sự nhắm vào tướng lĩnh vì tổn thất năm 2022 có thể là con bài mà các trợ lý tổng thống đang cân nhắc sử dụng để đối phó với Zaluzhny,” một cựu bộ trưởng nói. Tuy nhiên, một cựu quan chức cấp cao quốc phòng khác không đồng tình, cho rằng không vị tướng nào có quan hệ thân thiết với Zaluzhny hoặc gắn bó chính trị với ông, và các cuộc điều tra được tiến hành nhằm bảo vệ pháp quyền.
Có thể là như vậy, nhưng tuần trước ông Zaluzhny lần đầu tiên tiến gần hơn đến việc công khai chỉ trích ông Zelenskyy hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ khi bị cách chức, dù là gián tiếp qua một bài viết phê phán chiến dịch tấn công Kursk của Ukraine. Chiến dịch này từng được lãnh đạo Ukraine ca ngợi là thành công, nhưng ông Zaluzhny viết rằng tổn thất là “thảm khốc” và lợi ích mang lại chỉ ở mức “rất hạn chế”.
Bài báo của POILITICO đặt câu hỏi, đây là sự trùng hợp ngẫu nhiên, hay là dấu hiệu khẩu lệnh cho cuộc bầu cử đã được phát ra.
Xem thêm
Từ khóa Chiến tranh Nga - Ukraine Bầu cử Ukraine Volodyrmyr Zelensky
