Gia đình sinh đủ 2 con được ưu tiên mua nhà ở xã hội

Minh Long
•
Thứ Năm, 11/12/2025

Luật Dân số được Quốc hội thông qua sáng 10/12/2025, tăng thời gian nghỉ thai sản lên 7 tháng cho lao động nữ sinh con thứ hai, đồng thời ưu tiên tiếp cận nhà ở xã hội cho các gia đình duy trì mức sinh thay thế.

Mức sinh thấp, Bộ Y tế đề xuất biện pháp hỗ trợ phụ nữ sinh con thứ 2

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan. (Ảnh: quochoi.vn)

Ngày 10/12, Quốc hội cho biết đã biểu quyết thông qua Luật Dân số với 448/450 đại biểu tán thành, chiếm 94,71% tổng số đại biểu. Luật gồm 8 chương, 30 điều và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026.

Luật quy định về truyền thông, giáo dục về dân số, duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với già hóa dân số và nâng cao chất lượng dân số. Các điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số cũng được nêu rõ.

Để duy trì mức sinh thay thế, luật xác định nhiều biện pháp cụ thể. Trường hợp sinh con thứ hai, thời gian nghỉ thai sản đối với lao động nữ là 7 tháng, tăng thêm so với quy định hiện hành. Lao động nam được nghỉ 10 ngày làm việc khi vợ sinh con.

Luật quy định hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc thiểu số rất ít người. Phụ nữ ở tỉnh, thành phố có mức sinh dưới mức sinh thay thế cũng nhận hỗ trợ tài chính khi sinh con. Phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi được hỗ trợ tài chính tương tự.

Gia đình có từ 2 con đẻ trở lên được ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở. Chính phủ quyết định các biện pháp khác liên quan.

Căn cứ điều kiện kinh tế – xã hội trong từng thời kỳ, Chính phủ quy định mức hưởng, trình tự, thủ tục đối với các chính sách hỗ trợ trên.

Chính quyền địa phương cấp tỉnh, thành phố có thể quy định mức hỗ trợ cao hơn mức do Chính phủ ban hành. Các địa phương áp dụng thêm biện pháp duy trì mức sinh thay thế phù hợp thực tế, dựa trên khả năng cân đối ngân sách và trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình.

Định kỳ hàng năm, cơ quan thống kê trung ương công bố tình trạng mức sinh. Thông tin này giúp Chính phủ và chính quyền địa phương cấp tỉnh xây dựng, thực hiện các chính sách hỗ trợ, khuyến khích phù hợp.

Theo Cục Dân số thuộc Bộ Y tế, sau sáp nhập địa giới hành chính, Việt Nam còn 13 tỉnh, thành phố có mức sinh dưới ngưỡng sinh thay thế, tức dưới 2,1 con trên mỗi phụ nữ. TP.HCM là địa phương có mức sinh thấp nhất với 1,43 con trên mỗi phụ nữ. Các địa phương có mức sinh thấp tiếp theo gồm Tây Ninh, Cần Thơ, Cà Mau và Vĩnh Long, dao động từ 1,43 đến 1,6 con trên mỗi phụ nữ.

Hà Nội là địa phương duy nhất ở khu vực phía Bắc có mức sinh dưới 2 con, đạt 1,86 con trên mỗi phụ nữ. Mức này giảm 0,02 con so với năm 2023 và là mức thấp nhất trong lịch sử của Thủ đô.

Ước tính năm 2025, mức sinh bình quân của phụ nữ Việt Nam trong độ tuổi sinh đẻ đạt 1,93 con, tăng nhẹ so với 1,91 con của năm 2024 nhưng vẫn dưới ngưỡng sinh thay thế. Sau sáp nhập địa giới hành chính, mức sinh tại một số địa phương tăng nhẹ.

Từ năm 2019 đến nay, dù mức sinh giảm khiến tốc độ tăng dân số chậm lại, quy mô dân số Việt Nam vẫn duy trì ổn định, mỗi năm tăng khoảng một triệu người.

Trong năm 2025, dân số Việt Nam dự kiến tăng thêm khoảng 596.900 người, đạt gần 101,9 triệu vào đầu năm 2026, chiếm 1,23% dân số thế giới. Việt Nam hiện xếp thứ 15 toàn cầu về quy mô dân số.

Luật cũng quy định đình chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh đối với người có hành vi thông báo, tiết lộ giới tính thai nhi để phá thai. Việc đình chỉ thực hiện theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh.

Nhà nước khuyến khích nam, nữ chủ động tiếp cận dịch vụ tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn. Căn cứ điều kiện kinh tế – xã hội, chính quyền địa phương cấp tỉnh quyết định việc hỗ trợ kinh phí tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn.

Các cặp vợ chồng được khuyến khích khám sàng lọc bệnh bẩm sinh trước sinh và sơ sinh cho phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh. Kinh phí được hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, bảo hiểm y tế theo lộ trình tăng mức đóng.

Luật bổ sung quy định khung định hướng chính sách tổng thể liên quan đến lao động, việc làm, tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợ cấp, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và nhà ở. Các chính sách này nhằm đạt mức sinh thay thế bền vững.
Liên quan giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, luật quy định khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.

Về thích ứng với già hóa dân số, luật nêu biện pháp chủ động chuẩn bị cho tuổi già, chăm sóc người cao tuổi, phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi. Các biện pháp về phụng dưỡng, chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi được quy định theo pháp luật về người cao tuổi và pháp luật khác có liên quan.

Để chủ động chuẩn bị cho tuổi già, luật quy định cá nhân chuẩn bị từ khi còn trẻ thông qua việc chuẩn bị về sức khỏe, tài chính, tâm lý. Cá nhân tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, học tập nâng cao kiến thức, kỹ năng để duy trì sức khỏe thể chất, tinh thần và chức năng xã hội. Cá nhân tham gia các hoạt động hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi.
‘
Nhà nước có chính sách hỗ trợ các nhóm đối tượng ưu tiên chủ động chuẩn bị cho tuổi già. Luật khuyến khích cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân hỗ trợ các cá nhân tham gia chuẩn bị cho tuổi già phù hợp với nhu cầu của từng nhóm người cao tuổi. Luật khuyến khích cá nhân tham gia bảo hiểm sức khỏe theo quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm.