Giảm lương, sa thải, giảm phát: “Thắt lưng buộc bụng” thành hiện trạng toàn dân ở Trung Quốc

RFA
•
Thứ Sáu, 20/06/2025

Gần đây, chính quyền các địa phương như Bắc Kinh, Chiết Giang và các doanh nghiệp nhà nước tại Trung Quốc tiếp tục bị rò rỉ thông tin về việc giảm lương. Dù là công chức, nhân viên công ty nhà nước trung ương hay nhân viên doanh nghiệp tư nhân, hầu như gia đình nào cũng đang phải “thắt lưng buộc bụng”.

r shutterstock 2458857833 — (Ảnh minh họa: Shutterstock)

Từ văn phòng đến chợ búa, thu nhập sụt giảm gây ra hiệu ứng dây chuyền khiến niềm tin tiêu dùng sụp đổ. Một số bình luận cho rằng một cuộc khủng hoảng sâu sắc về kinh tế và lòng tin xã hội đang dần lộ diện.

Từ đầu năm 2025 đến nay, trong bối cảnh kinh tế liên tục suy thoái, áp lực lên các hộ gia đình bình thường ở Trung Quốc ngày càng hiện rõ.

Trong cuộc phỏng vấn ngày 16/6 ông Lý, một nhân viên cơ sở của doanh nghiệp nhà nước trung ương tại Bắc Kinh nói: “Trước đây tôi nhận 6.000 tệ (khoảng 22 triệu VNĐ)/tháng, giờ chỉ còn 5.000 tệ (khoảng 18 triệu VNĐ), một số khoản phụ cấp cũng bị cắt. Vợ tôi làm ở doanh nghiệp tư nhân, có người đã bị giảm lương, có người nhận thông báo sa thải, bảo là chỉ làm đến cuối tháng Bảy.”

Ông Mã làm trong doanh nghiệp nhà nước tại Bắc Kinh, cũng cho biết: “Từ năm 2023, công ty tôi đã 2 lần cắt giảm lương và nhân sự. Lương cơ bản bị cắt giảm, công ty cũng xóa bỏ trợ cấp ăn uống và đi lại. Mức giảm thực tế năm nay tùy chức vụ mà dao động từ 5% – 20%. Công việc trước đây do 2-3 người làm, giờ một người phải gánh hết, ai cũng bận túi bụi.”

Để đối phó với áp lực chi tiêu, nhiều nhân viên phải làm thêm bên ngoài để sinh tồn. Ông Ngô nói:“Tôi giờ phải đi kiếm thêm việc bên ngoài, nhưng cũng không dễ. Chỉ còn cách nhờ bạn bè giới thiệu mấy dự án thiết kế thuê ngoài.”

Theo các tài liệu công khai, từ năm 2025, nhiều doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc như Tập đoàn Trung Kim, Ngân hàng Phát triển Quốc gia đã bắt đầu thực hiện các biện pháp “tối ưu hóa” để cắt giảm chi phí.

Tờ Caixin đưa tin 27 doanh nghiệp tài chính trung ương bắt đầu thực hiện các biện pháp khống chế tiền lương, giới hạn mức thu nhập hàng năm tối đa không quá 1 triệu Nhân dân tệ (khoảng 3,6 tỷ VNĐ), thậm chí lương của cán bộ trung – cao cấp có thể sẽ bị cắt một nửa.

Một nhân viên cơ sở của Tập đoàn Trung Kim tiết lộ: “Cả tòa nhà chúng tôi đều bị giảm lương, cấp thấp nhất cũng bị cắt 5%, cấp trung và cao nghe nói còn giảm nhiều hơn.”

Hệ thống công chức: Từ “giảm mang tính tượng trưng” sang cắt giảm thực chất

Ông Trịnh ở Chư Kỵ, Chiết Giang nói rằng công chức tại địa phương cũng nằm trong phạm vi giảm lương:

“Một người bạn tôi làm công chức, nghe nói lương năm nay của công chức bình thường bị giảm 50.000 – 60.000 tệ (khoảng 182 triệu – 218 triệu VNĐ), cấp khoa giảm 80.000 -100.000 tệ (khoảng 291 triệu – 363 triệu VNĐ), cấp cao hơn thì giảm đến 150.000 tệ (khoảng 545 triệu VNĐ). Năm kia đã giảm một lần rồi, giờ lại giảm tiếp. Nhưng công chức vốn lương cao, bị giảm cũng là điều hợp lý.”

Năm ngoái, Sở Tài chính tỉnh Chiết Giang công bố Dự toán ngân sách 2023 cho thấy, thu từ chuyển nhượng đất nhà nước giảm mạnh 25% so với cùng kỳ, dẫn đến cắt giảm mạnh chi tiêu hành chính – tình trạng này đang lan rộng trên toàn quốc.

Ông Canh, một người dân Thanh Đảo, Sơn Đông cho biết: “Một người họ hàng của tôi làm công chức cấp huyện nghe nói một số cán bộ cấp xã, thị trấn bị cắt lương, chỉ trả 70%, còn bị chậm phát lương. Giờ tài chính cấp huyện cũng hết tiền, đãi ngộ của cảnh sát cũng giảm so với trước.”

Tại Quảng Đông, một người trong ngành luật nói rằng mức lương cảnh sát ở nhiều địa phương đã giảm mạnh: “Thu nhập năm giảm từ 300.000 tệ (khoảng 1,1 tỷ VNĐ) xuống còn 200.000 tệ (khoảng 726 triệu VNĐ).”

Một nhân viên trung cấp ngân hàng quốc doanh ở Đông Quản tiết lộ:
“Chúng tôi giảm 30% trong 2 năm qua, tiền thưởng gần như bị xóa sổ.”

Một blogger trên nền tảng X có tài khoản “Thầy Lý không phải là thầy bạn” đã công bố một bài đăng ngày 15/6 cho thấy, một blogger tại Sơn Đông tiết lộ tình hình tài chính khó khăn ở cấp huyện.

Người em họ này là cán bộ cấp phó khoa nói rằng 2 năm nay huyện gần như không bán được đất, nhiều dự án bất động sản ngưng trệ. Tài chính huyện nợ nhiều, mãi chưa hồi phục. Ngay cả tiền thuê xe công vụ từ tháng 8/2024 đến nay cũng chưa được thanh toán. Chi phí công tác của cô ấy cũng đã hơn nửa năm chưa được hoàn lại.

Thị trường tiêu dùng đột ngột nguội lạnh, áp lực giảm phát lan rộng

Ông Mạnh, cư dân Sơn Đông, chỉ ra rằng chính phủ cố gắng kích cầu nội địa, nhưng làn sóng giảm lương khiến thu nhập người dân giảm mạnh, sức mua giảm mạnh.

Ông nói: “Chiến tranh giá cả trở thành cách giãy giụa cuối cùng của các tiểu thương. Ví dụ như ở chỗ tôi, sườn ngon chỉ bán 12 tệ (khoảng 44.000 VNĐ)/kg, giá thu mua heo hơi chỉ vài tệ. Giá thịt heo lao dốc, các nhà hàng cũng phải giảm giá mạnh để tồn tại. Thế này không phải cạnh tranh mà là kéo nhau xuống vực.”

Bà Tô, cư dân Hải Điến, Bắc Kinh, cũng lo lắng: “Siêu thị nhỏ bên tôi đang giảm giá điên cuồng, tôi sợ vài tháng nữa là phá sản hết.”

Bà quan sát thấy mức tiêu dùng hằng ngày sụt giảm rõ rệt, bắt đầu từ việc thay thương hiệu cho đến cắt giảm ăn uống, giải trí: “Giờ cả nhà tôi chỉ ăn tối chung một lần vào thứ Bảy, con trai, con dâu và cháu đến ăn ở nhà tôi. Trước đây mỗi tuần ra ngoài ăn 2-3 lần.”

Dù Chính phủ Trung Quốc tuyên bố kinh tế quý I/2025 “nhìn chung ổn định”, nhưng dữ liệu tài chính địa phương lại cho thấy bức tranh trái ngược. Ví dụ: Thu ngân sách công của tỉnh Chiết Giang chỉ tăng 0,2% so với cùng kỳ, thu thuế giảm 0,3%, trong khi thu ngoài thuế tăng 1,8%, chủ yếu đến từ tiền phạt và “dự án phi truyền thống”.

Nhà kinh tế học Ngô Cần Học ở Giang Tô phân tích, từ việc doanh nghiệp nhà nước giảm lương, doanh nghiệp tư nhân đóng cửa, đến các hộ kinh doanh cạnh tranh khốc liệt. Tất cả cho thấy tình hình tài chính địa phương tiếp tục xấu đi.

Ông nói: “Chính phủ không còn tiền để quản lý người dân, người dân cũng không muốn tiêu tiền nữa. Từ việc giảm lương trong hệ thống đến tiêu dùng sụp đổ của dân thường, cả xã hội đang âm thầm hình thành một ‘chuỗi thắt chặt’ từ trên xuống.”

Ông Ngô nhận định việc giảm lương công chức chỉ là khởi đầu, vấn đề cốt lõi là:

“Người dân không còn động lực tiêu dùng, doanh nghiệp mất hết niềm tin phát triển, toàn bộ sự kỳ vọng kinh tế của xã hội đang thu hẹp.”

Phóng viên ghi nhận rằng các từ khóa như “thu hẹp”, “giảm phát”, “giảm lương” và “tiêu dùng thận trọng” dường như đã trở thành mô tả chuẩn cho tình hình kinh tế Trung Quốc hiện nay.

Ông Ngô cảnh báo: “Nếu ‘thắt lưng buộc bụng’ chỉ là khẩu hiệu thì còn chịu được. Nhưng nếu trở thành trạng thái bình thường, thậm chí là ‘không sống được’, thì sức bật và niềm tin của xã hội sẽ thật sự chạm đến giới hạn.”