Trí tuệ cổ nhân: Hôn sự coi trọng đức hạnh và thành tín

Nam nữ khi quyết định hôn nhân nên chú trọng vào điều gì? Trong xã hội ngày nay thì chúng ta thường thấy có lựa chọn về tình yêu, lựa chọn về điều kiện kinh tế, gia cảnh. Tuy nhiên tiêu chí về đức hạnh và thành tín thì không còn được coi trọng như thời xưa.

Có một câu chuyện được ghi chép trong cuốn “Bắc Đông Viên bút lục” về chuyện hôn sự thời xưa như sau.

Vào những năm Gia Khánh triều đại nhà Thanh có một vị quan lớn trong triều tên là Kim Sĩ Tùng, người Ngô Giang, tỉnh Giang Tô. Năm Càn Long thứ 25 (tức năm 1760), ông đỗ Tiến sĩ, từng đảm nhiệm qua các chức: Nội các học sĩ, Lễ bộ Thị lang, Binh bộ Thị lang, Lại bộ Thị lang, Thuận thiên học chính. Về sau, ông làm đến chức quan nhất phẩm là Binh bộ thượng thư. Sau khi qua đời, ông được ban Thụy hiệu là “Văn Giản”.

Lúc Kim Sĩ Tùng còn nhỏ, gia đình ông sống trong cảnh thanh bần nghèo khó. Ông thường xuyên theo cha đi đọc sách học tập. Cha ông là Kim tiên sinh quanh năm làm gia sư cho một gia đình ở trong huyện. Có một năm, Kim tiên sinh dạy học cho đến tận đêm giao thừa mới nghỉ. Chủ nhà rất ngạc nhiên, bởi vì những năm trước đó thầy giáo đều nghỉ sớm hơn, bèn hỏi nguyên do tại sao.

Kim tiên sinh bèn nói: “Hạ tuần tháng Giêng năm sau tôi định cưới vợ cho con trai, sợ là sẽ bị lỡ mất một chút thời gian lên lớp, cho nên tôi dạy bù trước”.

Kim tiên sinh còn nói thêm: “Kẻ đọc sách nghèo lo liệu hôn sự quả thực không dễ dàng gì, chi phí sính lễ vẫn còn chưa biết lấy ở đâu. Không biết tôi có thể lĩnh trước hai tháng thù lao dạy học của năm sau được không?” Chủ nhà vui vẻ đồng ý.

Đúng ngày đã định, nhà họ Kim chuẩn bị sính lễ đầy đủ, tổ chức lễ đính hôn và mở tiệc chiêu đãi khách khứa. Người làm mối là một người họ Triệu, cũng là bạn bè đã quen biết lâu năm của Kim tiên sinh. Sau khi uống rượu vui vẻ, ông Triệu mang theo sính lễ đi đến nhà gái.

Bên nhà gái họ Từ, là một gia đình giàu có ở địa phương. Người cha của cô dâu vừa nhìn thấy ông Triệu liền thay đổi sắc mặt, tức giận nói: “Suýt chút nữa thì bị ông làm cho lỡ dở. Bây giờ mới biết nhà họ Kim nghèo khó đến như thế. Con gái của tôi làm sao có thể gả vào một gia đình như vậy để chịu khổ được?”

Ông Triệu nói: “Trước đây tôi đã nói với ông về gia cảnh của nhà họ Kim, ông cũng đã đồng ý hôn sự rồi, sao bây giờ lại đổi ý?” Người cha của cô dâu vẫn kiên quyết không đồng ý, cả lời nói và giọng điệu đều rất gay gắt, không còn có thể thương lượng được.

Không còn cách nào khác, ông Triệu đành phải đem sính lễ quay trở lại nhà họ Kim và kể lại chuyện bị nhà họ Từ hủy hôn. Khi những vị khách có mặt nghe được sự việc này, họ cũng không biết phải nói sao.

Kim tiên sinh vô cùng hổ thẹn và nói: “Việc này không trách Triệu tiên sinh được. Ông đã làm mối cho gia đình tôi và không nghĩ rằng sẽ xảy ra sự việc như thế này. Bị người ta cười chê cũng là chuyện vạn bất đắc dĩ”.

Triệu tiên sinh cúi đầu suy nghĩ một lúc rồi nói: “Tôi và ông là bạn bè lâu năm, con gái tôi cũng gần bằng tuổi con trai ông. Tôi đem con gái gả cho con trai ông, hai nhà chúng ta kết làm thông gia, ông thấy sao?”

Kim tiên sinh nghe xong, vui mừng quá đỗi liền lập tức đồng ý. Thế là họ nhờ những vị khách có mặt làm mối và đưa sính lễ cho nhà họ Triệu. Sau đó, hai gia đình tiếp tục cử hành hôn lễ. Sau này Kim Sĩ Tùng làm quan đến chức Binh bộ Thượng thư, phu nhân họ Triệu cũng được thụ phong Nhất phẩm cáo mệnh phu nhân.

Trong “Chu Tử gia lễ”, Chu Hy, một nhà Nho lớn của triều nhà Tống đã từng nhắc lại lời của sử gia Tư Mã Quang, nhiều lần khuyên bảo thế nhân: Khi bàn đến chuyện hôn nhân, cần coi trọng tài đức của đôi bên nam nữ, chứ không phải là bối cảnh gia thế và tình trạng tài phú của hai bên. “Chu Tử gia lễ” viết đại ý rằng:

“Phàm là bàn về chuyện hôn nhân, trước tiên phải xem xét đến tính cách hành vi của người chồng và người vợ, cũng như nề nếp của hai nhà như thế nào, chớ hâm mộ sự giàu có của họ. Người chồng hiền đức là được rồi, hiện nay tuy nghèo khổ, sao biết được sau này không giàu sang? Gặp người bất tài, bây giờ tuy giàu nhưng sao biết được lúc sau không nghèo khổ? Người vợ là chỗ thịnh suy của gia đình, nếu hâm mộ sự giàu có nhất thời mà lấy họ, họ dựa vào sự giàu sang của mình, hiếm có người không coi thường chồng mình mà xấc láo với bố mẹ chồng; dưỡng thành tính kiêu ngạo và đố kỵ, là mối họa sau này, đây chẳng phải ngu muội sao? Mượn của cải của vợ để làm giàu, dựa vào thế lực của vợ để được cao quý, nếu người chồng có chí khí, có thể nào không thấy hổ thẹn sao?”

Câu “Người chồng hiền đức là được rồi, hiện nay tuy nghèo khổ, sao biết được sau này không giàu sang?” chính là nói đến những người giống như Kim Sĩ Tùng vậy. Người cha họ Từ lo nghĩ cho con gái của mình cũng là điều dễ hiểu, nhưng ông lại thất hứa và coi trọng của cải hơn đức hạnh. Cũng có lẽ là vì trong mệnh cô gái họ Từ không có được địa vị cao quý kia. Tuy nhiên, câu chuyện hôn sự của Kim Sĩ Tùng cũng khiến chúng ta phải suy xét một cách nghiêm túc giữa đức hạnh và của cải trong vấn đề hôn sự.

Theo Epoch Times tiếng Trung
Tác giả: Nhất Đấu
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Tản mạn chuyện kén dâu kén rể thời xưa

Mời xem video: