Những giai đoạn vàng trong việc nuôi dạy con mà cha mẹ cần nắm bắt

Trong hành trình trưởng thành của mỗi đứa trẻ, có những giai đoạn mang tính quyết định đối với sự phát triển trí tuệ, tính cách và cảm xúc. Nếu cha mẹ biết tận dụng đúng thời điểm, con sẽ có nền tảng vững chắc để phát triển toàn diện. Nhưng nếu bỏ lỡ, có thể sẽ để lại những nuối tiếc không thể bù đắp.

Cha mẹ là những người thầy đầu tiên của con, vì vậy cần đặc biệt quan tâm đến việc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ trong từng giai đoạn phát triển. Thông thường, có một số “giai đoạn vàng” trong quá trình giáo dục trẻ, đặc biệt là từ 0–3 tuổi và từ 3–6 tuổi.

Trong đó:

Giai đoạn từ 0–3 tuổi là thời kỳ quan trọng để trẻ học ngôn ngữ và phát triển nhanh chóng về não bộ. Ở độ tuổi này, trẻ có khả năng thích nghi mạnh mẽ với ngôn ngữ và môi trường xung quanh.

Giai đoạn từ 3–6 tuổi là thời kỳ then chốt trong việc hình thành tính cách và xây dựng các thói quen hành vi.

1 tuổi — Giai đoạn không thể bỏ qua để nuôi dưỡng cảm giác an toàn

Khi trẻ được 1 tuổi, điều quan trọng nhất mà cha mẹ nên làm là dành nhiều thời gian chơi cùng con. Điều này giá trị hơn bất kỳ loại kiến thức nào, vì trẻ sẽ học được điều quý báu: biết rằng mình được yêu thương, là báu vật của cha mẹ, có người luôn giúp đỡ và rằng thế giới này thật tươi đẹp.

Trẻ sơ sinh phải đối mặt với vô vàn khó khăn mỗi ngày, phải cố gắng làm những việc vượt quá khả năng của mình. Chúng rất cần người bên cạnh, chú ý đến hành động của mình, chơi đùa và trò chuyện bằng những cách tự nhiên nhất — điều này giúp tạo cảm giác an toàn và thuận lợi hơn cho sự trưởng thành.

Việc quan trọng nhất là: kiên nhẫn bao dung với trẻ, giúp trẻ xây dựng niềm tin và cảm giác hạnh phúc suốt đời.

2 tuổi — Giai đoạn không thể bỏ lỡ để nuôi dưỡng khiếu hài hước

“Khiếu hài hước” là một phần quan trọng thể hiện sức hút cá nhân. Hai tuổi rưỡi là thời điểm lý tưởng để nuôi dưỡng khả năng hài hước của trẻ. Trẻ bắt đầu rời khỏi cái tôi cá nhân để hòa nhập vào tập thể. Khi người khác cười, trẻ cũng sẽ cười theo. Trẻ còn chủ động cười với người lớn như một cách giao tiếp, thậm chí có thể cố tình mặc áo ngược để tạo tiếng cười.

Cha mẹ nên mở rộng sở thích cho trẻ, tạo ra các tình huống hài hước. Một khả năng hài hước tốt có thể giúp trẻ giảm căng thẳng và rắc rối trong suốt cuộc đời.

3 tuổi — Giai đoạn không thể bỏ qua để nuôi dưỡng khả năng sáng tạo

Khi trẻ lên 3, cha mẹ cần khơi gợi và phát triển sự sáng tạo của trẻ.

Sáng tạo bắt nguồn từ sự tò mò và bản tính hiếu động. Nếu có môi trường và cơ hội phù hợp trẻ sẽ phát huy tối đa tiềm năng. Hãy để trẻ kể chuyện, vẽ tranh, nặn đất, đồng thời luôn động viên con.

Ví dụ: kể chuyện mà không nói phần kết để con tự nghĩ tiếp; cắt hình ảnh thú vị trong tạp chí và bảo trẻ tự dựng nên câu chuyện từ đó… Những hoạt động như vậy giúp trẻ suy nghĩ tích cực, phát triển trí tưởng tượng và cả tư duy logic. Trồng cây, nuôi thú cưng, đi dã ngoại cũng rất hiệu quả trong việc khơi dậy sáng tạo.

4 tuổi — Giai đoạn phát triển mạnh khả năng ngôn ngữ

Ngôn ngữ là sở thích lớn của trẻ lên 4, trẻ trở nên rất thích nói chuyện.

Đừng chê cười lỗi nói của trẻ vì điều đó sẽ khiến trẻ lo lắng, thậm chí nói lắp hoặc không chịu nói nữa. Cha mẹ nên nhẹ nhàng lặp lại câu đúng, đừng nhấn mạnh lỗi sai.

Trẻ cũng bắt đầu hỏi rất nhiều câu “tại sao”. Một phần vì muốn biết thêm, một phần là tò mò, một phần khác có thể là để phản kháng. Dù lý do là gì, phần lớn là để học hỏi, nên cha mẹ hãy kiên nhẫn giải đáp.

5 tuổi — Giai đoạn quan hệ cha mẹ – con cái thân mật nhất

Trẻ 5 tuổi có thể kiểm soát hành vi, biết lượng sức, hòa hợp với mọi người. Trẻ đặc biệt rất yêu mẹ, luôn muốn làm mẹ vui. Lời mẹ nói là “chân lý”, và lời khen từ mẹ có sức ảnh hưởng lớn.

Vì trẻ tin rằng mẹ hiểu mình hoàn toàn, nên đôi khi không nói rõ hết ý, và nếu mẹ không hiểu ngay, trẻ sẽ giận dỗi. Người mẹ cần “bắt sóng” thật nhanh với con.

6 tuổi — Giai đoạn có mâu thuẫn nội tâm rõ rệt nhất

Ở tuổi 6, trẻ ngày càng muốn xây dựng “vương quốc độc lập” của riêng mình. Nếu như năm 5 tuổi mẹ là trung tâm thế giới, thì sang tuổi 6, bản thân trẻ là trung tâm. Trẻ muốn phá vỡ cân bằng cũ, tìm kiếm cái tôi riêng.

Một mặt, trẻ cần tình yêu và sự chấp nhận của mẹ; mặt khác lại muốn độc lập nên dễ dẫn đến việc đẩy mẹ ra xa khiến cả hai đều căng thẳng. Lúc này, vai trò của người cha rất quan trọng, thường có thể giúp hóa giải mâu thuẫn.

7 tuổi — Giai đoạn bắt đầu phát triển tư duy trừu tượng

Trẻ 7 tuổi thường nghĩ mình là trung tâm vũ trụ, và tin rằng những vật chuyển động đều có linh hồn. Ví dụ, trẻ nghĩ “mình muốn mưa thì trời sẽ mưa”, và tin rằng vạn vật đều có cảm xúc, suy nghĩ.

Khi tư duy trừu tượng phát triển, trẻ có thể thấy được điểm giống và khác giữa các vật. Trẻ hiểu rằng thay đổi hình dạng không làm thay đổi lượng, và bắt đầu hiểu ý nghĩa con số.

Ví dụ: nếu xếp 10 viên đá thành một hàng, rồi xếp 8 viên khác giãn ra thành một hàng dài tương đương, trẻ có thể phân biệt được hàng nào có nhiều đá hơn.

8 tuổi — Giai đoạn tư duy sôi nổi, thích suy nghĩ

Trẻ 8 tuổi có thể bắt đầu suy nghĩ sâu sắc. Tư duy và ngôn ngữ phát triển toàn diện, khả năng phán đoán và suy luận logic được hình thành. Trẻ biết dùng lập luận đơn giản để đi đến kết luận.

Một thay đổi lớn nữa là: trẻ không còn tin rằng mọi vật đều có linh hồn mà nhận thức được sức mạnh khách quan của tự nhiên. Trẻ 8 tuổi thường nói chuyện nhiều, và dù chưa thật sự trung thực tuyệt đối nhưng đã có thể phân biệt giữa tưởng tượng và thực tế.

Cuối cùng, xin nhấn mạnh rằng:

Sự phát triển năng lực của trẻ là điều rất tự nhiên. Đừng kỳ vọng con phải lớn lên theo thiết kế của cha mẹ. Mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập, tốc độ phát triển cũng khác nhau. Không phải đứa trẻ nào đến một độ tuổi nhất định cũng “phải” như vậy.

Trúc Nhi biên dịch
Theo Secretchina

Xem thêm

Mỗi người lớn chúng ta đều đã từng là một đứa trẻ

Khi trưởng thành, chúng ta dần quên chúng ta đã từng là những đứa trẻ...