Chuyên gia đề xuất cần lộ trình 1-2 năm để hộ kinh doanh thích ứng với hóa đơn điện tử

Nguyên Hương
•
Thứ Sáu, 06/06/2025

Muốn xuất hóa đơn thì phải có đầu vào hợp lệ, hiện nay các hộ kinh doanh đang rất lúng túng về việc xử lý hàng tồn không chứng từ cũng như tìm nguồn hàng có chứng từ trong dân gian.

4804 14a135 Copy — *Các tiểu thương lâu nay vẫn giao dịch không cần hóa đơn. Ảnh minh họa chotoancau.vn*

Từ ngày 1/6/2025, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỉ đồng bắt buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Đến hết năm 2026, sẽ không còn hình thức thuế khoán, tức có thể chuyển sang hình thức thuế kê khai với tất cả các hộ kinh doanh.

Ghi nhận từ nhiều diễn đàn, tâm tư của nhiều tiểu thương “đóng cửa” hay “né chuyển khoản” để nghe ngóng xem tình hình các hộ kinh doanh khác kê khai và sử dụng hóa đơn điện tử như thế nào.

Thực tế, tại các chợ đầu mối, chợ nông sản, hàng hóa bao lâu nay vẫn giao dịch không cần hóa đơn, tiền hàng trao tay, ghi sổ đối trừ công nợ. Hiện nay, với quy định kê khai theo thực tế, các hộ kinh doanh thực sự không biết bắt đầu từ đâu, đặc biệt là việc xử lý hàng hóa tồn kho không có hóa đơn đầu vào.

Theo Luật sư Nguyễn Thanh Phong, Công ty Luật Pháp Trị, Đoàn luật sư Hà Nội hóa đơn đầu vào có ý nghĩa quan trọng trong kế toán và quản lý thuế, là cơ sở để doanh nghiệp hạch toán các khoản chi phí, giảm trừ và quyết toán thuế.

“Các cơ sở kinh doanh không được xuất hóa đơn đầu ra khi không có hóa đơn đầu vào“, ông Phong nói.

Ông Phong cũng cảnh báo, hành vi xuất hóa đơn đầu ra khi không có hóa đơn đầu vào là vi phạm pháp luật về thời điểm lập hóa đơn, có thể bị xử phạt hành chính lên đến 8 triệu đồng.

Trường hợp nghiêm trọng còn có thể bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi trốn thuế.

Tìm nguồn hàng có chứng từ không đơn giản

Chợ truyền thống đã hình thành từ hàng trăm năm với hình thức giao dịch tiền hàng trao tay, không cần hóa đơn.

Hiện nay một số hộ kinh doanh lớn (doanh thu hơn 1 tỷ đồng/năm) bị yêu cầu phải thu thập hóa đơn cho hàng hóa đầu vào, nhưng các đối tác của hộ kinh doanh lại không sẵn sàng xuất hóa đơn.

Lấy tình huống hộ kinh doanh rau quả tươi tại chợ đầu mối làm ví dụ. Rau quả tươi hàng chục chủng loại (rau theo mùa, rau gia vị, măng, giá đỗ, …. được cung cấp bởi nhiều thương lái gom hàng từ các hộ nông dân từ nhiều nơi. Những người thương lái này thực chất chỉ là những cá nhân thực hiện việc gom hàng, đóng hàng, vận chuyển, giao hàng nhận tiền, chưa biết xuất hóa đơn, có khi còn chưa đăng ký hộ kinh doanh.

Ngay lập tức, yêu cầu các hộ kinh doanh phải có hóa đơn đầu vào cho tất cả các hàng hóa kinh doanh là không thể. Các nguồn hàng thực chất thì chưa sẵn sàng, còn những nguồn hàng có chứng từ thì có thể là trung gian, giá cao. Do vậy, rất cần thời gian để các thành viên trong chuỗi cung ứng thích nghi và học hỏi lẫn nhau nhằm đáp ứng các yêu cầu của cơ quan thuế.

Còn câu chuyện cửa hàng tạp hóa hay thời trang sẽ rất phức tạp hơn với hàng tồn đã nhập mà không có hóa đơn chứng từ. Vấn đề này rất cần cơ quan thuế hướng dẫn cụ thể.

Các chuyên gia cho rằng, cơ quan thuế xuống thực địa hướng dẫn các hộ kinh doanh và chuỗi cung ứng của họ, đồng thời kiến nghị một lộ trình chuyển tiếp 1-2 năm để người dân thích ứng. Nếu chỉ tuyên truyền về các điều khoản phạt hay xử lý mạnh tay có thể gây hoang mang, lo lắng trên diện rộng