Các cuộc tấn công gây nhiễu và giả mạo GPS trên không đang gia tăng

Epoch Times
•
Thứ Ba, 04/11/2025

Ông Mario Paniccia, CEO của Anello Photonics, cho biết số phận của Chuyến bay 8243, bị bắn hạ do nhầm lẫn trong khu vực gây nhiễu GPS, đã làm nổi bật ‘thực tế’ này.

241227AzeAircraft — Cảnh hiện trường cứu hộ tai nạn máy bay hành khách của Azerbaijan Airlines, 24/12/2024 (Nguồn ảnh từ mạng xã hội)

Theo một cơ quan hàng không của Liên Hợp Quốc, đã có sự gia tăng đáng kể về số lượng các cuộc tấn công giả mạo và gây nhiễu GPS nhằm can thiệp vào dữ liệu của Hệ thống vệ tinh định vị toàn cầu (GNSS), vốn là tiêu chuẩn trên tất cả các máy bay chở khách quốc tế.

Đại học Stanford, nơi lưu giữ cơ sở dữ liệu về các sự cố, đã báo cáo rằng 25 máy bay đã bị ảnh hưởng bởi hiện tượng gây nhiễu GPS trên bầu trời Utah vào đêm ngày 29/10.

Theo cơ sở dữ liệu, vào ngày 25/10, tình trạng nhiễu GPS ngoài khơi bờ biển phía tây Ireland kéo dài trong 5 giờ 6 phút và ảnh hưởng đến 87 máy bay.

Nga và Triều Tiên là hai trong số những tác nhân gây ra sự gia tăng này, cơ quan của Liên Hợp Quốc tuyên bố trong một báo cáo đầu tháng 10.

Theo ông Jeremy Bennington, phó chủ tịch chiến lược và đổi mới của Spirent, công ty chuyên thử nghiệm mạng lưới, việc gây nhiễu GPS đã dẫn đến một thảm họa hàng không.

Ông Bennington đã trích dẫn sự cố xảy ra vào ngày 25/12/2024, khi Chuyến bay 8243 của Hãng hàng không Azerbaijan bị rơi gần Aktau, Kazakhstan, sau khi bị trúng mảnh tên lửa của Nga.

Ông Mario Paniccia, CEO của Anello Photonics và là chuyên gia về giả mạo và gây nhiễu, nói với The Epoch Times rằng phi công sẽ “bay mù” khi mất tín hiệu GPS.

Chiếc máy bay phản lực đang bay từ thủ đô Baku của Azerbaijan tới thành phố Grozny của Nga thì bị chuyển hướng.

Spirent cho biết các phi công đã được yêu cầu tuân theo quy trình GPS nhưng không thể thực hiện được.

“Vì vậy, họ phải bay vòng quanh và cố gắng hạ cánh nhiều lần nhưng không thể vì thời tiết,” ông nói.

Spirent cho biết máy bay đã bị nhiễu GPS khi bay vào không phận Nga, và ông Bennington cho biết bản ghi chép các cuộc trò chuyện giữa hai phi công – cả hai đều thiệt mạng – và các nhân viên kiểm soát không lưu cho thấy có rất nhiều “sự nhầm lẫn”.

Bennington cho biết máy bay đã bị xác định nhầm là mục tiêu vì tín hiệu GPS của nó bị nhiễu. Ông cho biết người Nga thường xuyên sử dụng phương pháp gây nhiễu GPS chống máy bay không người lái.

Vào ngày 9/10, sau cuộc gặp với Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev, Tổng thống Nga Vladimir Putin xác nhận máy bay đã bị hư hại sau khi trúng mảnh vỡ do tên lửa do hệ thống phòng không của Nga bắn ra phát nổ cách đó khoảng 30 feet.

Tổng thống Putin cho biết cuộc điều tra sắp hoàn tất, và có một số yếu tố liên quan. “Đầu tiên là một máy bay không người lái của Ukraine đang bay trên không vào thời điểm xảy ra thảm kịch. Chúng tôi đã theo dõi 3 máy bay không người lái bay qua biên giới Liên bang Nga vào đêm xảy ra thảm kịch,” ông Putin nói.

Ông Mario Paniccia cho biết việc gây nhiễu GPS xảy ra hàng ngày. Việc giả mạo và gây nhiễu không chỉ giới hạn ở các khu vực xung đột như Ukraine và Trung Đông.

“Thật không may, bạn chỉ nghe nói đến điều này khi có vụ tai nạn, nhưng nó vẫn xảy ra thường xuyên, đặc biệt là ở xung quanh Ukraine”.

Ông cho biết 1.700 chuyến bay mỗi ngày bị giả mạo và tình trạng nhiễu GPS đã tăng 500 phần trăm kể từ năm 2024. Sân bay Kiev đã ngừng hoạt động do cả hai bên đều gây nhiễu GPS. Các nhà lãnh đạo thế giới đến gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã phải bay đến Ba Lan rồi mới nhập cảnh bằng tàu hỏa.

Lần sử dụng đầu tiên

Việc sử dụng vệ tinh để hỗ trợ máy bay định vị trên thế giới đã có lịch sử lâu đời và ban đầu được thiết kế để quân đội Hoa Kỳ sử dụng.

Vào ngày 30/8/1983, một máy bay chở khách của Hàn Quốc bay từ New York đến Seoul đã bị bắn hạ sau khi bay chệch hướng và xâm phạm không phận của Liên Xô.

Sau sự cố này, Tổng thống Hoa Kỳ Ronald Reagan đã cho phép sử dụng hệ thống định vị GPS cho mục đích dân sự, hay còn gọi là NAVSTAR, lần đầu tiên được lắp đặt trên các máy bay chở khách dân dụng vào cuối những năm 1980.

Ngay cả khi sử dụng GPS, sai sót vẫn có thể xảy ra.

Vào ngày 3/7/1988, phi hành đoàn của tàu USS Vincennes đã bắn nhầm máy bay chở khách Iran Air Flight 655 ở Vịnh Ba Tư, khiến 290 người thiệt mạng, mặc dù tàu chiến này được trang bị GPS, xác định chính xác đây là máy bay dân dụng.

Đầu năm nay, Nga bị nghi ngờ tiến hành một cuộc tấn công can thiệp vô hiệu hóa GPS trên máy bay chở Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, buộc máy bay phải hạ cánh xuống một sân bay ở Bulgaria.

Máy bay của bà Von der Leyen đã hạ cánh an toàn tại Plovdiv vào ngày 31/8 và bà tiếp tục chuyến công du theo kế hoạch tới các quốc gia Liên minh châu Âu giáp với Nga và Belarus.

Các quan chức EU đã xác nhận câu chuyện này, được tờ The Financial Times đưa tin đầu tiên, trong đó nêu rằng việc gây nhiễu GPS đã khiến máy bay của Von der Leyen không có thiết bị hỗ trợ dẫn đường điện tử khi đang tiếp cận sân bay của thành phố.

Người phát ngôn của Ủy ban châu Âu Arianna Podesta cho biết: “Chúng tôi đã nhận được thông tin từ chính quyền Bulgaria, họ nghi ngờ rằng điều này là do sự can thiệp trắng trợn của Nga”.

Người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov phủ nhận việc liên quan đến vụ việc, nói với tờ Financial Times rằng: “Thông tin của các vị không chính xác”.

Máy bay của bà Von der Leyen phải hạ cánh bằng cách sử dụng bản đồ giấy.

Việc làm giả và gây nhiễu GPS cũng đã trở thành một vấn đề lớn trong ngành vận tải biển trong những năm gần đây, mặc dù hậu quả còn nghiêm trọng hơn trong ngành hàng không.

Chiến lược ‘rất mang tính tấn công’

Bennington cho biết, trước đây, việc gây nhiễu chỉ được thấy rải rác khi kẻ thù cố gắng phủ nhận tín hiệu GPS hoặc GNSS, nhưng trong những năm gần đây, đã có nhiều hành vi giả mạo hơn, mà ông gọi là “chiến lược rất tấn công”.

Ông cho biết những kẻ xấu đang cố gắng tấn công và chiếm lấy hệ thống GPS hoặc GNSS của mục tiêu và cung cấp cho họ vị trí giả.

Ông nói: “Trong 3 năm qua, chúng tôi đã chứng kiến sự thay đổi thực sự lớn”.

Vào ngày 4/9, Cơ quan Giao thông Thụy Điển (STA) đã ra tuyên bố đổ lỗi cho Nga về sự gia tăng đáng kể các vụ gây nhiễu GPS ở không phận phía trên Biển Baltic.

STA cho biết đã có 733 vụ việc xảy ra từ ngày 1/1 đến ngày 28/8 trong năm 2025, so với chỉ 55 vụ trong cả năm 2023.

STA cho biết: “Nguồn gốc của các vụ gây nhiễu đã được xác định từ lãnh thổ Nga”.

Thụy Điển cho biết họ đang nêu vấn đề này với Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) của Liên hợp quốc.

Vào ngày 3/10, ICAO thông báo rằng việc Nga và Triều Tiên liên tục can thiệp vào GPS là hành vi vi phạm Công ước năm 1944 về Hàng không dân dụng quốc tế.

Chỉ vài ngày trước, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova đã trích dẫn công ước này khi chỉ trích lệnh trừng phạt hàng không đối với Moscow của 37 quốc gia, bao gồm cả Vương quốc Anh và Hoa Kỳ.

Kể từ tháng 2/2022, khi Nga tấn công Ukraine, máy bay Nga đã bị cấm hạ cánh hoặc bay qua lãnh thổ Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và EU, và lệnh cấm vận đã được áp dụng đối với các phụ tùng thay thế từ các nhà sản xuất như Boeing và Airbus.

Ông Bennington đã viết blog về lỗ hổng của Hệ thống giám sát phát sóng tự động phụ thuộc (ADS-B) và Hệ thống cảnh báo tiếp cận mặt đất nâng cao (eGPWS).

ADS-B cho phép máy bay thông báo vị trí của mình cho bộ phận kiểm soát không lưu và các máy bay khác ở gần, và là hệ thống bắt buộc ở Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác.

Don Bateman đã phát minh ra eGPWS vào những năm 1990, giúp giảm đáng kể nguy cơ máy bay va chạm với mặt đất, đặc biệt là khi bay trong điều kiện tầm nhìn thấp.

Ông Bennington cho biết công nghệ này dễ bị giả mạo GPS.

“Điều này đã thúc đẩy ngành hàng không phát triển các hướng dẫn và quy trình cụ thể cho phi công hạ cánh ở khu vực nghi ngờ có GPS giả mạo,” ông viết trong một bài blog đầu năm nay.

“Trừ khi phi hành đoàn có thể xác minh trực quan rằng không có mối đe dọa nào, phi hành đoàn phải phản hồi cảnh báo eGPWS. Điều này thường dẫn đến việc phải quay lại,” ông nói.

Anello đã phát triển một con quay hồi chuyển quang học photonic silicon, cho phép điều hướng không cần GPS.

Ông cho biết, những sự kiện như vụ mất tích của Chuyến bay 8243 “càng làm nổi bật thực tế đang xảy ra”.