Động đất mạnh ở Afghanistan: Ít nhất 20 người thiệt mạng, hơn 500 người bị thương

Lý Ngôn
•
Thứ Ba, 04/11/2025

Rạng sáng thứ Hai (3/11), một trận động đất mạnh 6,3 độ richter xảy ra tại miền Bắc Afghanistan, với tâm chấn gần thành phố Mazar-e Sharif. Tính đến thời điểm hiện tại, ít nhất 20 người đã thiệt mạng và hơn 500 người bị thương; con số thương vong được dự báo còn có thể tăng. Các chuyên gia cho rằng trận động đất này cho thấy áp lực kiến tạo tại vành đai địa chấn Nam Á đang gia tăng, khu vực này có thể đang bước vào giai đoạn hoạt động mạnh của vỏ Trái đất.

Động đất mạnh 6,3 độ làm rung chuyển miền Bắc Afghanistan

Tâm chấn và khu vực chịu thiệt hại chính

Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS), trận động đất xảy ra lúc 0:59 phút theo giờ địa phương, ở độ sâu khoảng 28 km. Tâm chấn nằm cách thị trấn Khulm khoảng 22 km về phía tây tây nam, các khu vực chịu ảnh hưởng nặng gồm hai tỉnh Balkh và Samangan.

Tại khu vực Shahr-e-Bozorg, tỉnh Badakhshan, ít nhất 800 ngôi nhà bị sập một phần hoặc hoàn toàn. Người phát ngôn Bộ Y tế Công cộng Sharafat Zaman xác nhận, đến nay đã có 20 thi thể và 534 người bị thương được đưa đến các bệnh viện địa phương; phần lớn người bị thương nhẹ đã được điều trị và xuất viện.

Bộ Quốc phòng Afghanistan cho biết, các đội cứu hộ quân sự và cứu trợ khẩn cấp đã có mặt tại hiện trường để tham gia tìm kiếm cứu nạn, vận chuyển người bị thương và cung cấp nơi trú ẩn tạm thời.

Những năm gần đây, Afghanistan liên tục xảy ra các trận động đất mạnh gây thiệt hại nghiêm trọng. Ngày 31/8 năm nay, một trận động đất 6,0 độ tại miền Đông đã khiến hơn 2.200 người thiệt mạng; còn trận động đất 6,3 độ ngày 7/10/2023 cùng các dư chấn mạnh sau đó cũng đã cướp đi ít nhất 4.000 sinh mạng.

Bối cảnh địa chất và phân tích cấu trúc

Các nhà địa chất cho biết, Afghanistan nằm trong khu vực trung tâm của vành đai địa chấn Hindu Kush, nơi giao nhau giữa mảng Á-Âu và mảng Ấn Độ — một trong những vùng có hoạt động vỏ Trái đất mạnh nhất trên đất liền toàn cầu. Mảng Ấn Độ đang tiếp tục dịch chuyển về phía Bắc với tốc độ khoảng 4 cm mỗi năm, tạo ra áp lực kiến tạo khổng lồ tích tụ sâu trong lòng đất, và năng lượng này được giải phóng định kỳ qua các trận động đất mạnh.

Nhà địa vật lý Boris Gänsicke thuộc Đại học Warwick (Anh) nhận định, trong những năm gần đây, các trận động đất vừa và mạnh liên tiếp xảy ra ở Nam Á và Trung Á, cho thấy khu vực này vẫn đang trong giai đoạn “điều chỉnh và tái phân bố” cấu trúc, sức căng của vỏ Trái đất vẫn chưa được giải phóng hoàn toàn. Ông cho rằng quá trình này có thể dẫn đến thêm nhiều hoạt động địa chấn trong vài năm tới.

Ngoài ra, các chuyên gia còn quan sát thấy, giai đoạn hoạt động mạnh của vành đai địa chấn Nam Á có liên hệ nhất định với hoạt động địa chất toàn cầu. Những năm gần đây, khu vực “Vành đai lửa Thái Bình Dương (Ring of Fire)” trải dài từ Nhật Bản, quần đảo Philippines đến Indonesia và Papua New Guinea thường xuyên xảy ra động đất, cho thấy sức căng tại ranh giới các mảng kiến tạo trên toàn cầu đang đồng thời gia tăng. Giới địa chấn học dự đoán, vỏ Trái đất có thể đang bước vào một chu kỳ hoạt động mạnh mới.

Chính quyền Taliban đối mặt thách thức mới

Người dân sống gần tâm chấn cho biết, mặt đất rung lắc dữ dội trong khoảng 15 giây sau đó bụi đất phủ kín không khí. Nhà thờ Hồi giáo Xanh (Blue Mosque) nổi tiếng tại Mazar-e Sharif bị hư hại một phần cấu trúc, sân trong ngổn ngang gạch vụn và gốm vỡ. Nguồn điện bị gián đoạn trong thời gian ngắn, thủ đô Kabul và một số khu vực khác cũng ghi nhận tình trạng mất điện và liên lạc không ổn định.

Phái bộ Liên Hợp Quốc tại Afghanistan (UNAMA) cho biết, các nhóm của họ đã có mặt tại hiện trường để đánh giá nhu cầu và triển khai cứu trợ khẩn cấp. Bộ Ngoại giao Ấn Độ cũng thông báo đang gửi hàng cứu trợ khẩn cấp đến Afghanistan.

Trận động đất lần này đặt ra thách thức mới cho chính quyền Taliban. Khi mùa đông sắp đến, nhiệt độ thấp cùng tình trạng thiếu thốn vật tư có thể khiến khủng hoảng nhân đạo vốn đã nghiêm trọng tại Afghanistan càng thêm trầm trọng.