Khủng hoảng sơ tán ở Afghanistan: Mỹ khiến người Anh cảm thấy tổn thương?

Theo một nghị sĩ cấp cao của Đảng Bảo thủ Anh, cuộc khủng hoảng đang diễn ra ở Afghanistan cho thấy đã có một “đổ vỡ” trong cái gọi là mối quan hệ đặc biệt giữa Anh và Hoa Kỳ.

Sự hỗn loạn do sơ tán gây thiệt hại cho quan hệ Mỹ – Anh

Theo Independent, ông Tobias Ellwood, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng, cho biết nước Anh đã “không được tham gia vào các cuộc đối thoại” về việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan. Ông nói thêm: “Mối quan hệ này không phải là như vậy”. Bình luận của ông được đưa ra trong bối cảnh tuyệt vọng tại sân bay quốc tế Hamid Karzai ở Kabul, khi hàng hàng công dân nước ngoài và người Afghanistan được cấp thị thực cố gắng chạy trốn khỏi chế độ Taliban mới.

Trong phát biểu trên Times Radio, ông Ellwood, người từng phục vụ tại Afghanistan, cho biết: “Tại sao chúng ta không đứng lên và nói với Hoa Kỳ, nếu anh muốn đưa người Afghanistan đi, anh phải có nhiệm vụ chăm sóc những người này, những người mà sẽ bị Taliban truy đuổi. Anh không được đưa quân đội của anh đi trước, anh phải đưa thường dân đi trước, sau đó mới tới lượt anh rút lui chứ?”

Ông Ellwood cũng nói lại việc nước Anh không được tham gia các cuộc thảo luận về việc Mỹ rút quân và cho biết “mối quan hệ không còn như trước”.

Hôm 22/8, ông Tony Blair, cựu Thủ tướng của Đảng Lao động Anh, đã viết một bài báo dài 2.700 từ trên Daily Mail, chỉ trích việc Tổng thống Mỹ Biden rút khỏi Afghanistan để Taliban kiểm soát là “đần độn”, gọi đây là quyết định “bi kịch, nguy hiểm, không cần thiết” và tuyên bố rằng động thái này khiến “mọi tổ chức thánh chiến trên thế giới phải ăn mừng”.

Sau các cuộc tấn công ở New York và Washington vào ngày 11/9/2001, khi London đưa quân đội Anh vào Afghanistan 20 năm trước, ông Blair là Thủ tướng Anh lúc đó. Ông nói, Anh có “nghĩa vụ đạo đức” là ở lại Afghanistan cho đến khi “tất cả những người cần sơ tán đều được sơ tán.”

Ông Blair cũng đưa ra cảnh báo nghiêm khắc với Thủ tướng Boris Johnson rằng cách Hoa Kỳ xử lý việc sơ tán cho thấy, Anh có nguy cơ xuống hạng khỏi vị trí của các cường quốc quốc tế hàng đầu. Thực ra cũng đã có báo cáo về việc nước Anh hoàn toàn không biết gì việc Hoa Kỳ lặng lẽ rút quân.

Theo The Times, hiện tại mối quan hệ giữa Vương quốc Anh và Hoa Kỳ đang rất căng thẳng, Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace cảnh báo rằng thời hạn rút quân vào ngày 31/8 của ông Biden đã khiến nhiệm vụ càng trở nên cấp bách. “Không quốc gia nào có thể kịp đưa mọi người rời khỏi Afghanistan”.

Người trong nội các của Thủ tướng cho biết, Thủ tướng Anh nghĩ rằng việc rút quân nhanh chóng như vậy là “ngu ngốc” và “làm người khác thất vọng”, Thủ tướng còn gọi ông Biden là “Joe ngủ gật” – biệt danh do ông Trump đặt cho. Được biết, ông Johnson cũng tuyên bố rằng Vương quốc Anh “sẽ (hợp tác) tốt hơn với Trump”. Tuy nhiên, Văn phòng Thủ tướng cho biết những thông tin này là “hoàn toàn không đúng sự thật.”

Cảm xúc của Thủ tướng Anh về việc Hoa Kỳ rút khỏi Afghanistan đã được nhiều nguồn khác nhau mô tả là “tức giận”, “cảm thấy bị phản bội” và “thất vọng”. Văn phòng Thủ tướng bác bỏ những tuyên bố này. Với tương lai của Afghanistan đang ở thế cân bằng, việc Mỹ và Anh kích động căng thẳng cũng không có lợi, nhưng chắc chắn rằng tốc độ rút quân của Washington đã khiến Vương quốc Anh rơi vào khủng hoảng.

Ông Peter Ricketts, người từng là Cố vấn An ninh Quốc gia đầu tiên trong chính phủ của cựu Thủ tướng Đảng Bảo thủ Anh David Cameron, nói rằng sau khi Hoa Kỳ xử lý vấn đề rút quân khỏi Afghanistan, Vương quốc Anh cần “suy nghĩ lại” về lập trường chính sách đối ngoại của mình.

Trong một cuộc phỏng vấn với The Times Radio, ông nói: “Đây là thời kỳ nhục nhã đối với nước Anh. Tôi e là chúng ta đã biết rằng Joe Biden đã đặt nền chính trị Hoa Kỳ lên trên sự đoàn kết của liên minh NATO, và Anh ở trong quyết định này vốn không được tính là đóng vai trò gì nhiều.”

Ông nói thêm: “Thực tế khó khăn là chúng tôi sẽ cần tiếp tục làm việc với người Mỹ trong mọi lĩnh vực. Đây là một kinh nghiệm khó khăn, nhưng chúng tôi cần khiến người Mỹ quay trở lại làm việc với các đồng minh của họ và xem xét đến quan điểm của chúng tôi. Nhưng bằng cách nào đó, chúng tôi không thể phát minh ra một chính sách đối ngoại mà không có người Mỹ, vì vậy chúng tôi phải hít thở sâu và nói chuyện thẳng thắn với Joe Biden và sau đó quay lại làm việc với ông ấy.”

Ông tiếp tục: “Chúng tôi cần suy nghĩ lại nhiều tuyên bố về vai trò của Vương quốc Anh với tư cách là một quốc gia độc lập có chủ quyền trong cuộc khủng hoảng quốc tế tại bản đánh giá toàn diện được chính phủ công bố cách đây vài tháng. Chúng tôi đã thực sự thấy rằng khi người Mỹ đưa ra quyết định, chúng tôi khá bất lực – chúng tôi hầu như không có lựa chọn nào khác ngoài việc tuân theo.”

Tony Blair: Phối hợp và xây dựng các biện pháp trừng phạt của phương Tây chống lại Taliban sớm nhất có thể

Trước đó, Tổng thống Mỹ Biden tuyên bố rằng ông hy vọng sẽ hoàn thành việc sơ tán khỏi sân bay Kabul vào cuối tháng, bởi vì ông đang chuẩn bị rút toàn bộ quân Mỹ, động thái này có thể buộc Anh phải chấm dứt hoạt động cùng lúc.

Tuy nhiên, ông Blair kêu gọi “không được lặp lại thời hạn tùy tiện” trong các nhiệm vụ cứu hộ – điều này ám chỉ thỏa thuận Doha đạt được giữa Washington và Taliban, hứa sẽ rút khỏi Afghanistan trước lễ kỷ niệm 11/9.

Cựu lãnh đạo Đảng Lao động nói: “Chúng ta phải sơ tán và cung cấp nơi tị nạn cho những người mà chúng ta phải có trách nhiệm, những người Afghanistan đã giúp đỡ và sát cánh với chúng ta, họ có quyền yêu cầu chúng ta hỗ trợ họ. Chúng ta không được lặp lại thời hạn tùy tiện. Chúng ta có nghĩa vụ đạo đức phải giữ nó cho đến khi tất cả những người cần sơ tán được sơ tán. Và chúng ta nên làm như vậy không phải vì miễn cưỡng mà xuất phát từ ý thức nhân văn và trách nhiệm sâu sắc.”

Ông kêu gọi Vương quốc Anh, với vai trò là chủ tịch hiện tại của G7, tại vị trí giúp điều phối phản ứng quốc tế, “hãy để chế độ mới phải chịu trách nhiệm.”

Ông Blair cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Sky News vào ngày 22/8 rằng “những người thực sự cổ vũ cho quyết định này là những người thù địch với các lợi ích phương Tây”, bao gồm cả các chế độ của Trung Quốc và Nga.

Ông Blair nói: “Chúng ta cần lập một danh sách các biện pháp khuyến khích, trừng phạt và các hành động mà chúng ta có thể thực hiện, bao gồm cả việc bảo vệ dân thường để tận dụng ảnh hưởng mà chúng ta có, và tầm ảnh hưởng này không hề tầm thường. Taliban sẽ thấy rằng việc quản lý khó hơn họ tưởng rất nhiều. Dân số Afghanistan rất khác biệt. Điều này cũng cho phép Taliban hiểu rằng hành động của họ sẽ gây ra hậu quả. Điều này là khẩn cấp. Sự hỗn loạn trong vài tuần qua cần được thay thế bằng một thứ gì đó tương tự như tính liên tục, cũng như các kế hoạch đáng tin cậy và thực tế.”

Ông Trump chỉ ra rằng lệnh rút quân là hoàn toàn sai lầm

Từ ngày 18 đến ngày 22/8, cựu Tổng thống Trump đã đưa ra một số tuyên bố ngắn, cáo buộc ông Biden đã tạo ra một cuộc rút lui Dunkirk khác (chỉ cuộc rút lui lịch sử trong thời Chiến tranh Thế giới Thứ hai), nói rằng tình hình khủng bố ở Afghanistan là một trong những hậu quả của cuộc bầu cử sai lầm.

Ông Trump nói: “Biden làm điều này để kỷ niệm ngày 11/9 (chiến thắng chống khủng bố), nhưng trên thực tế  người ăn mừng là kẻ thù của chúng ta với sự thực là ngọn cờ chiến thắng của Taliban đã tung bay trên nóc tòa đại sứ quán Mỹ được xây bởi Obama-Biden có giá 1 tỉ đô ở Kabul.”

Ông Trump chỉ trích rằng các hành động của ông Biden ở Afghanistan không phải là rút lui mà là đầu hàng. Ông nói: “Để người Mỹ chết là một hành động vô nghĩa không thể tha thứ, điều này sẽ để lại tai tiếng trong lịch sử. Liệu ông ấy có xin lỗi về sai lầm chiến thuật lớn nhất trong lịch sử, rút lui quân đội trước khi sơ tán công dân của chúng ta không?”

• TT Biden: Sơ tán tại Afghanistan còn chặng đường dài phía trước, nhiều thứ có thể vẫn sai

Một ngày trước, hôm 19/8, ông Trump phát đi tuyên bố qua Save America PAC vạch rõ lộ trình 4 bước rút quân Mỹ khỏi Afghanistan và cáo buộc Tổng thống Biden đã đảo ngược kế hoạch rút quân này.

“Trước tiên cần đưa tất cả công dân Mỹ ra khỏi [Afghanistan]. Sau đó, rút TẤT CẢ trang thiết bị. Tiếp đến, đánh bom tan tành các căn cứ – VÀ SAU CÙNG RÚT QUÂN ĐỘI. Không được làm ngược trật tự như Biden và vị Tướng ‘thức tỉnh’ của chúng ta đã làm. Không có hỗn loạn, không có thương vong. Họ thậm chí sẽ không biết chúng ta đã rời đi”, ông Trump tuyên bố.

Ông Trump nói trong một tuyên bố sau đó: “Joe Biden phải xin lỗi người Mỹ vì đã cho phép quân đội rời đi trước thường dân và thay vì chuyển các trang thiết bị quân sự tối tân trị giá 85 tỷ USD trở về nước, lại để chúng bị lọt vào tay Taliban (và như thế Nga, Trung Quốc có thể sao chép các thiết bị quân sự này)!” 

Thành Dung

Xem thêm: