Lầu Năm Góc: Tham nhũng trong quân đội TQ ảnh hưởng đến năng lực chiến đấu

Lý Tịnh, Lạc Á
•
Thứ Năm, 25/12/2025

Bộ Chiến tranh Mỹ ngày 23/12 đã công bố “Báo cáo thường niên năm 2025 về sự phát triển quân sự và an ninh của Trung Quốc”. Báo cáo tiết lộ rằng tình trạng tham nhũng trong quân đội Trung Quốc đã lan tới tận tầng lớp cao nhất của Quân ủy Trung ương, đồng thời cho rằng Bắc Kinh đang đẩy nhanh việc xây dựng năng lực tác chiến nhằm tấn công Đài Loan vào năm 2027.

Binh sĩ quân đội Trung Quốc xếp hàng tại Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh (Ảnh: Twinsterphoto / Shutterstock)

Theo báo cáo, làn sóng chống tham nhũng đã tác động mạnh đến hệ thống chính ủy của các quân binh chủng, cũng như tổ hợp công nghiệp quốc phòng của Trung Quốc. Bên cạnh đó, quá trình chuyển đổi chiến lược của lực lượng hạt nhân đang được tăng tốc, trong khi hợp tác quân sự Trung–Nga tiếp tục được mở rộng.

Báo cáo Mỹ: Tham nhũng nghiêm trọng trong quân đội Trung Quốc, làm suy yếu lòng trung thành và năng lực chiến đấu

Báo cáo cho biết, vào tháng 3/2025, Hà Vệ Đông, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc, đã bị tạm giữ và kể từ đó không còn xuất hiện trước công chúng. Là một trong hai Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương duy nhất, Hà Vệ Đông phụ trách giám sát 15 cơ quan trực thuộc Quân ủy. Việc ông bị điều tra cho thấy tham nhũng đã lan tới cấp tướng lĩnh cao nhất được thăng chức trong nhiệm kỳ của Tập Cận Bình.

Trước đó, vào tháng 11/2024, Thượng tướng Miêu Hoa, Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị Quân ủy Trung ương, đã bị công khai đình chỉ chức vụ với cáo buộc “vi phạm kỷ luật nghiêm trọng”. Miêu Hoa chịu trách nhiệm về giáo dục chính trị trong quân đội và quản lý tổ chức đảng, nắm quyền hạn lớn trong quản lý nhân sự cũng như đề xuất thăng chức cho các sĩ quan cao cấp.

Báo cáo chỉ ra rằng các cuộc điều tra của chính quyền Trung Quốc nhằm vào tầng lớp lãnh đạo cao cấp của quân đội rất có khả năng gây xáo trộn đến hiệu quả tác chiến. Việc một số lượng lớn nhân sự bị bãi nhiệm có thể ảnh hưởng đến tiến độ đạt được các mục tiêu hiện đại hóa quân đội vào năm 2027. Mặc dù quân đội Trung Quốc vẫn tiếp tục thúc đẩy các mục tiêu này, nhưng mức độ tác động thực tế vẫn rất khó đánh giá.

Báo cáo đặc biệt nhấn mạnh rằng đã xuất hiện các thông tin cho thấy một số tân binh đặt câu hỏi về sự trung thành tuyệt đối của quân đội đối với Đảng. Đây là một tín hiệu cực kỳ nghiêm trọng, chạm đến trọng tâm của công tác chính trị trong quân đội Trung Quốc.

Phân tích về vấn đề này, ông Tô Tử Vân, Viện trưởng Viện Chiến lược và Nguồn lực thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Đài Loan, cho rằng: “Những vụ việc này không chỉ dừng lại ở tham nhũng cá nhân, mà còn liên quan trực tiếp đến vấn đề cốt lõi về lòng trung thành và độ tin cậy chính trị của quân đội Trung Quốc. Việc ông Miêu Hoa bị điều tra khiến toàn bộ các sĩ quan từng được ông đề xuất thăng chức trong bảy năm giữ chức Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị Quân ủy, cũng như trong giai đoạn trước đó khi ông giữ vai trò chính ủy, đều bị đặt dấu hỏi. Điều này tạo ra tác động mang tính hệ thống đối với cơ chế nhân sự của quân đội.”

Ba quân chủng lớn của quân đội Trung Quốc có chính ủy bị điều tra, 26 lãnh đạo ngành công nghiệp quốc phòng sa lưới

Báo cáo cho thấy, trong 4 quân chủng chủ yếu của quân đội Trung Quốc, 3 quân chủng gồm Lực lượng Tên lửa, Lục quân và Hải quân đều có chính ủy bị điều tra.

Trong giai đoạn 2023–2024, ít nhất 14 sĩ quan cao cấp của quân đội Trung Quốc đã bị Quốc hội Nhân dân Toàn quốc bãi nhiệm. Trong số 42 ủy viên Trung ương quân đội được bầu tại Đại hội Đảng năm 2022, đã có 8 người bị miễn nhiệm hoặc bị điều tra, chiếm khoảng 19%.

Lĩnh vực công nghiệp quốc phòng của Trung Quốc cũng chịu tổn thất nặng nề. Riêng năm 2024, ít nhất 26 lãnh đạo đương nhiệm hoặc cựu lãnh đạo của các doanh nghiệp quốc phòng nhà nước đã bị điều tra hoặc cách chức. Tại Tập đoàn Công nghiệp Hạt nhân Trung Quốc, trong khoảng thời gian từ tháng 12/2023 đến tháng 12/2024, nhiều lãnh đạo cấp cao bị điều tra; người đứng đầu tập đoàn là Dư Kiếm Phong đã vắng mặt trong các hoạt động công khai kể từ tháng 1/2025.

Đến tháng 1/2025, tổng công trình sư thiết kế tiêm kích J-20 cùng tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AVIC) bị điều tra; còn Đàm Thụy Tùng, người phụ trách tập đoàn, phải mất hai năm từ lúc bị miễn nhiệm cho đến khi bị bắt chính thức.

Ông Tô Tử Vân cho biết báo cáo cũng đề cập đến các sự cố như nắp hầm phóng tên lửa bị lỗi và bến tàu ngầm hải quân bị sụt lún, cho thấy những khiếm khuyết năng lực do tham nhũng trong mua sắm. Những vấn đề này có thể làm chậm việc đạt mục tiêu hiện đại hóa quân đội vào năm 2027.

Tuy nhiên, nhà bình luận quân sự Mark cảnh báo rằng phương Tây không nên đánh giá thấp mức độ đe dọa của quân đội Trung Quốc chỉ vì các vấn đề tham nhũng.

Báo cáo: Trung Quốc tìm cách tấn công Đài Loan trước năm 2027, ngăn chặn sự can dự của Mỹ

Báo cáo nêu rõ rằng Trung Quốc dự kiến đến cuối năm 2027 sẽ có năng lực giành chiến thắng trong một cuộc chiến với Đài Loan. Quân đội Trung Quốc đang hoàn thiện nhiều phương án nhằm cưỡng ép thống nhất Đài Loan, bao gồm đổ bộ lưỡng cư, tấn công hỏa lực hiệp đồng và phong tỏa trên biển. Các cuộc diễn tập trong năm 2024 đã thử nghiệm những phương án này, với phạm vi tấn công mở rộng từ 1.500 đến 2.000 hải lý dọc bờ biển Trung Quốc, đủ để thách thức sự hiện diện quân sự của Mỹ tại khu vực châu Á–Thái Bình Dương. Báo cáo nhấn mạnh rằng Bắc Kinh đã đặt mục tiêu quân sự có thể thực thi là “đánh bại sự can dự của Mỹ và giành thắng lợi trong cuộc chiến eo biển Đài Loan trước năm 2027.”

Trong năm 2024, máy bay quân sự Trung Quốc xâm nhập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của Đài Loan tới 3.067 lượt, đồng thời tiến hành 38 lần tuần tra sẵn sàng chiến đấu chung. Các cuộc diễn tập “Liên hợp Lợi Kiếm – 2024A/B” mô phỏng phong tỏa Đài Loan, lần đầu tiên tích hợp lực lượng hải cảnh vào kịch bản quân sự. Bộ Tư lệnh Chiến khu Đông đã nâng cao tư thế tác chiến, cho thấy khả năng thách thức Đài Loan nhanh chóng trên nhiều miền tác chiến.

Ông Tô Tử Vân nhận định rằng tuyên bố của Tổng Thư ký NATO Mark Rutte cho thấy cộng đồng quốc tế đặc biệt quan tâm đến tình hình eo biển Đài Loan. Ông cảnh báo, nếu Trung Quốc tấn công Đài Loan, điều đó có thể thúc đẩy Nga hành động tại châu Âu, làm gián đoạn sự hỗ trợ nguồn lực của châu Âu dành cho Mỹ hoặc Đài Loan. Sự liên kết chiến lược này cho thấy an ninh eo biển Đài Loan mang ý nghĩa toàn cầu.

Ông kêu gọi Đài Loan tăng ngân sách quốc phòng, nhấn mạnh rằng: “Chỉ có sức mạnh mới duy trì được hòa bình”. Trong khi đó, nhà bình luận quân sự Mark cảnh báo rằng các quốc gia dân chủ phải tăng cường năng lực quân sự để tạo ra sức răn đe hiệu quả, bởi một khi chiến tranh bùng nổ thì việc ngăn chặn sẽ trở nên vô cùng khó khăn.

Chiến lược hạt nhân của Trung Quốc chuyển hướng, chuyên gia: phô trương hạt nhân chủ yếu là “khoe cơ bắp”

Báo cáo cho thấy chiến lược hạt nhân của Trung Quốc đã có sự thay đổi mang tính chất, không còn chỉ giới hạn ở mức “răn đe tối thiểu”. Tháng 9/2024, Trung Quốc lần đầu tiên kể từ năm 1980 phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa DF-31B về phía Thái Bình Dương, với tầm bay khoảng 11.000 km.

Trung Quốc đang thúc đẩy năng lực “cảnh báo sớm – phản kích”, tương tự cơ chế “cảnh báo là phóng”. Trong giai đoạn 2024–2025, nước này đã phóng nhiều vệ tinh cảnh báo sớm hồng ngoại, kết hợp với hệ thống radar mảng pha cỡ lớn trên mặt đất, nhằm hỗ trợ khả năng phản kích nhanh. Đồng thời, Bắc Kinh cũng theo đuổi vũ khí hạt nhân công suất thấp để sử dụng trong các kịch bản phản công hạt nhân hạn chế, với hơn 100 hầm phóng tên lửa cấp DF-31 đã được nạp sẵn.

Báo cáo chỉ ra rằng, trong khi vẫn khẳng định chính sách “không sử dụng vũ khí hạt nhân trước”, Trung Quốc lại tìm cách dùng sức mạnh hạt nhân để răn đe sự can dự vào các cuộc chiến tranh thông thường, từ đó làm gia tăng nguy cơ tính toán sai lầm chiến lược. Tháng 4/2024, Bắc Kinh đã đơn phương đình chỉ các cuộc đối thoại song phương về kiểm soát vũ khí với Mỹ.

Nhà phân tích Mark nhận định: “Mục tiêu của Tập Cận Bình là đạt ít nhất 1.500–2.000 đầu đạn hạt nhân, khi đó Trung Quốc mới thực sự có thể đứng ngang hàng với Mỹ. Cuộc chạy đua hạt nhân này sẽ đặt gánh nặng rất lớn lên nền kinh tế Trung Quốc”.

Ông nhấn mạnh thêm: “Ngăn chặn Mỹ là bài toán lớn nhất mà Trung Quốc phải giải nếu muốn thống nhất Đài Loan bằng vũ lực. Bắc Kinh cần đạt đủ cường độ răn đe cả về vũ khí hạt nhân lẫn vũ khí thông thường, nhưng khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân trong xung đột thực tế là rất thấp. Phần lớn việc phô diễn hạt nhân chỉ nhằm thể hiện sức mạnh, còn yếu tố mang tính quyết định thực sự vẫn là chiến tranh thông thường”.

Hợp tác quân sự Trung–Nga tăng tốc, Bắc Kinh hậu thuẫn Nga trong cuộc xâm lược Ukraine.

Báo cáo cho thấy quan hệ quốc phòng Trung–Nga đã được tăng cường rõ rệt trong năm 2024. Tháng 7, máy bay ném bom Trung Quốc và Nga lần đầu tiên tiến hành tuần tra chung xâm nhập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của bang Alaska (Mỹ). Tháng 10, hai bên thực hiện cuộc tuần tra chung đầu tiên của lực lượng hải cảnh. Đến tháng 11, trong lần tuần tra chiến lược trên không chung thứ chín, Trung Quốc lần đầu tiên điều động máy bay ném bom H-6N có khả năng mang vũ khí hạt nhân tham gia.

Các doanh nghiệp quốc phòng nhà nước của Trung Quốc đã cung cấp cho Nga những linh kiện then chốt mang tính lưỡng dụng quân sự–dân sự, bao gồm chất bán dẫn, radar và các loại cảm biến, qua đó hỗ trợ năng lực sản xuất vũ khí của Nga trong cuộc chiến tại Ukraine.

Báo cáo cũng nêu rõ rằng quân đội Trung Quốc đang rút ra nhiều bài học từ cuộc chiến Nga–Ukraine, trong đó có việc mở rộng năng lực răn đe hạt nhân, phát triển lực lượng tác chiến liên hợp, và cải thiện hệ thống bảo đảm hậu cần.