Tòa phúc thẩm liên bang cho phép Vệ binh Quốc gia tiếp tục ở lại thủ đô Washington

Thiên Vân
•
Thứ Bảy, 06/12/2025

Tòa phúc thẩm liên bang đã tạm thời gỡ bỏ lệnh yêu cầu rút Vệ binh Quốc gia khỏi thủ đô Washington, D.C., cho phép lực lượng này tiếp tục hiện diện trong lúc vụ kiện đang được xem xét. Trước đó, một thẩm phán cấp dưới cho rằng Tổng thống Trump đã vượt quá thẩm quyền khi điều động vệ binh làm nhiệm vụ trị an mà không có sự đồng thuận của chính quyền thành phố. Quyết định mới nhất chỉ mang tính tạm thời nhưng phản ánh cuộc tranh cãi lớn hơn về việc liên bang sử dụng lực lượng quân sự cho mục đích an ninh nội địa.

Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ cho Khu Vực Đặc Biệt Columbia (Ảnh: AgnosticPreachersKid/wikipedia)

Ngày 4 / 12 / 2025, tòa phúc thẩm liên bang (U.S. Court of Appeals for the District of Columbia Circuit) ra quyết định tạm hoãn lệnh trước đó của tòa cấp dưới — lệnh yêu cầu rút toàn bộ binh sĩ Vệ binh khỏi thủ đô Washington, D.C. — theo đề nghị của chính quyền liên bang.

Cụ thể, ba thẩm phán của toà phúc thẩm liên bang chấp thuận yêu cầu của chính quyền ông Donald Trump, tạm hoãn phán quyết trước đó yêu cầu rút quân khỏi thủ đô — nhằm cho phép Vệ binh tiếp tục hiện diện ở D.C. ít nhất trong lúc tòa xử kháng cáo.

Quyết định này chỉ là tạm thời: tòa phúc thẩm nói rõ rằng việc hoãn thi hành lệnh cũ không phải phán quyết về bản chất của vụ kiện — nghĩa là tòa chưa xét xem việc điều động vệ binh có hợp pháp hay không.

Do vậy, Vệ binh Quốc gia vẫn có thể tiếp tục hiện diện tại thủ đô thêm một thời gian — ít nhất cho đến khi tòa phúc thẩm ra quyết định cuối cùng về vụ kiện.

Vụ việc phản ánh cuộc đối đầu pháp lý và chính trị giữa chính quyền liên bang (Tổng thống) và chính quyền địa phương — liên quan đến việc sử dụng quân đội cho nhiệm vụ an ninh nội địa và tự do quản lý của thành phố.

Bối cảnh: vì sao Vệ binh được triển khai — và vì sao có kiện tụng

Việc điều động Vệ binh Quốc gia bắt đầu từ tháng 8/2025, theo Sắc lệnh hành pháp 14333: Tổng thống Donald J. Trump — tuyên bố khủng hoảng tội phạm ở Washington, D.C. nhằm dùng lực lượng liên bang cùng Vệ binh để tăng cường an ninh.

Theo lẽ thông thường, việc sử dụng Vệ binh để làm nhiệm vụ của lực lượng cảnh sát giữ gìn trật tự an ninh nội địa (không phải quốc phòng) – đặc biệt trong bối cảnh lực lượng vệ binh được điều động từ những tiểu bang khác đến thủ đô Washington — là vô cùng nhạy cảm, vì mỗi tiểu bang Mỹ, như Texas, có thể đã từng là một quốc gia độc lập và luật pháp Mỹ cũng giới hạn vai trò của quân đội trong thực thi luật dân sự (không giao cho quân đội nhiệm vụ của lực lượng cảnh sát). Đây chính là lý do vì sao mà phía thủ đô Washington đã khởi kiện.

Vào ngày 20/11/2025, bà Jia Cobb, một thẩm phán liên bang được Cựu Tổng thống Biden đề cử — đã ban hành lệnh cấm triển khai thêm, đồng thời yêu cầu rút những Vệ binh vẫn còn đang hiện diện — với lý do chính quyền liên bang do Tổng thống Trump lãnh đạo vượt quyền.

Phán quyết của bà thẩm phán này ban đầu dự kiến có hiệu lực vào 11/12, nhưng sau kháng cáo của chính quyền liên bang, tòa phúc thẩm vừa quyết định hoãn thi hành phán quyết.

Các tranh cãi chính

Phía khởi kiện (đại diện bởi công tố viên của thủ đô Washington D.C., ông Brian Schwalb) cho rằng Tổng thống đã vượt quá thẩm quyền theo luật liên bang khi dùng Vệ binh Quốc gia cho mục đích cảnh sát — vi phạm nguyên tắc phân chia quyền lực giữa chính quyền liên bang và tiểu bang. Về quyền tự trị địa phương: Việc điều động binh sĩ đến tiểu bang mà không qua sự đồng thuận của lãnh đạo thành phố được xem là đe dọa quyền tự quản của thủ đô Washington D.C.

Phía chính quyền Tổng thống Trump lập luận rằng Vệ binh được triển khai nhằm đối phó với bạo lực, tội phạm và bảo vệ tài sản liên bang. Những người ủng hộ cho rằng động thái này là cần thiết để giữ ổn định tại thủ đô.

Các sự kiện gần đây làm dấy lên tranh cãi, khiến chính quyền tăng cường điều động vệ binh

Ngày 26/11/2025: hai binh sĩ Vệ binh Quốc gia thuộc tiểu bang Tây Virginia đang tuần tra gần Nhà Trắng bị bắn — một người chết, một người bị thương nặng. Sau vụ này, chính quyền Trump đã điều thêm khoảng 500 Vệ binh đến thủ đô Washington DC.

Bộ Chiến tranh Mỹ sau đó thông báo rằng tất cả Vệ binh đang triển khai ở Washington hiện được trang bị vũ khí — và nhiều người đã phối hợp tuần tra cùng cảnh sát địa phương. Điều này đánh dấu một bước thay đổi rõ rệt trong cách sử dụng lực lượng vũ trang nội địa.

Trái ngược, một số người không đồng ý với động thái mới của chính quyền. Việc triển khai như vậy — binh sĩ vũ trang, liên bang, tuần tra dân sự — dấy lên lo ngại từ các nhà hoạt động dân quyền, lãnh đạo địa phương và nhiều người dân về nguy cơ quân đội thay thế cảnh sát, xói mòn quyền tự quản của thành phố, và khả năng lạm quyền, vi phạm quyền công dân.

Thiên Vân, theo Reuters, The Guardian, The Washington Post, The Epoch Times