Đã chi 22 tỷ đồng, Quảng Ngãi muốn dừng đề án công viên địa chất toàn cầu

Đầu tư 22 tỷ đồng cho đề án Công viên địa chất toàn cầu Lý Sơn – Sa Huỳnh từ năm 2015, Quảng Ngãi hiện muốn kết thúc đề án do “hiệu quả không rõ ràng”.

Ông Đặng Văn Minh – chủ tịch tỉnh Quảng Ngãi cho biết Quảng Ngãi đang nghiên cứu dừng dự án Công viên địa chất toàn cầu Lý Sơn – Sa Huỳnh sau 6 năm triển khai, truyền thông nhà nước đưa tin hôm 9/4.

“Quan điểm cá nhân của tôi là phải dừng dự án Công viên địa chất toàn cầu Lý Sơn – Sa Huỳnh. Bởi công viên địa chất ở Quảng Ngãi khác với hai công viên ở Cao Bằng và Đắk Nông rất nhiều. Đơn cử như hai công viên kia chỉ toàn đá và vùng kém thu hút nhà đầu tư.

Trong khi tỉnh Quảng Ngãi có mặt tiền biển, vị trí thuận lợi thông thương, rất nhiều nhà đầu tư làm việc với tỉnh. Nếu làm công viên địa chất với quy mô lớn đến vậy, đụng đâu cũng xin ý kiến UNESCO thì rất khó cho tỉnh”, ông Minh nói trên báo Tuổi Trẻ.

Đề án được lập ra với nhiều kỳ vọng

Đề án công viên địa chất được triển khai từ năm 2015 với tên gọi ban đầu là Công viên địa chất toàn cầu Bình Châu – Lý Sơn.

Thời điểm trên, nhiều chuyên gia trong nước và quốc tế ấn tượng trước vùng núi lửa của huyện đảo Lý Sơn và vùng phụ cận ven biển huyện Bình Sơn có niên đại hàng triệu năm, xứng tầm làm công viên địa chất toàn cầu.

Theo đánh giá của tỉnh Quảng Ngãi vào thời điểm đó, nếu được UNESCO công nhận, công viên địa chất toàn cầu sẽ giúp tỉnh phát triển bền vững, thu hút khách du lịch.

Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi lần thứ 19 cũng từng xác định đây là một đề án trọng tâm để thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là du lịch.

Đến năm 2017, UBND tỉnh thành lập Ban quản lý Công viên địa chất Bình Châu – Lý Sơn, giao Sở VH-TT&DL làm cơ quan thường trực.

Từ đó đến nay, đơn vị này đã phối hợp với Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cùng các chuyên gia quốc tế tiến hành hàng chục đợt khảo sát với khoảng 160 hành trình khảo sát địa mạo, cảnh quan và địa văn hóa nhằm xác định tổng thể các giá trị di sản, đặc biệt là các di sản địa chất. Nhiều hội thảo, hội nghị quốc tế về công viên đã được tổ chức, thu hút hàng trăm nhà khoa học tham gia.

Đến năm 2019, Ban Quản lý đánh giá diện tích công viên và vùng phụ cận quá nhỏ để làm đề án nên đề nghị tỉnh mở rộng lên 4.600 km2, bao gồm nhiều diện tích trên đất liền và đổi tên đề án thành công viên địa chất Lý Sơn – Sa Huỳnh.

Cuối năm 2019, hồ sơ dự thảo về công viên địa chất Lý Sơn – Sa Huỳnh đã được gửi cho UNESCO và vượt qua vòng sơ loại. Theo quy định, tổ chức này sẽ biểu quyết bằng phiếu bầu tại hội nghị thường niên của Đại hội đồng UNESCO dự kiến ban đầu tổ chức vào tháng 7/2020 tại đảo Jeju (Hàn Quốc). Tuy nhiên, do dịch viêm phổi Vũ Hán bùng phát nên việc thẩm định bị hoãn.

Đã mất 22 tỷ đồng ngân sách cho dự án

Ông Đặng Văn Minh cho biết việc UBND tỉnh đồng ý cho mở rộng diện tích Công viên địa chất toàn cầu Lý Sơn – Sa Huỳnh là chưa đúng theo Nghị quyết đảng bộ lần thứ 19 của Tỉnh ủy Quảng Ngãi. Ban Thường vụ Tỉnh ủy chưa có quyết định chính thức về việc này nên dù UBND tỉnh có gửi hồ sơ cho UNESCO thì cũng không đảm bảo đúng quy định.

“Sau khi rà soát toàn bộ đề án, UBND tỉnh cho rằng hiệu quả kinh tế – xã hội không rõ ràng”, ông Minh cho hay.

Cũng theo ông Minh, trong những năm qua, UBND Quảng Ngãi đã chi cho đề án khoảng 22 tỷ đồng. “Trong quá trình thực hiện thì có thể được có thể không được, chứ không phải thực hiện bằng mọi giá, việc bố trí kinh phí hàng năm đúng quy định thì quyết toán là bình thường”, ông Minh nói.

Trước đó, hồi năm 2020, trả lời báo chí nhà nước về những hệ lụy trong trường hợp Đề án công viên địa chất toàn cầu Lý Sơn – Sa Huỳnh bị phá sản, PGS-TS Trần Tân Văn, Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất Khoáng sản (đơn vị tư vấn) cho rằng: “Chúng tôi không tin vào kịch bản này. Quảng Ngãi đã đi và khắc sẽ đến, có thể nhanh hơn hoặc chậm hơn một chút, nhưng chắc chắn sẽ đến. Tuy nhiên, phân tích cặn kẽ mọi khía cạnh, để tin rằng kịch bản này không thể xảy ra, thì có thể có một số hệ lụy.

Chẳng hạn như uy tín chính trị của Việt Nam nói chung và tỉnh Quảng Ngãi nói riêng sẽ bị ảnh hưởng, khi quyết định dừng đề án chỉ chưa đầy 3 tháng sau khi trình hồ sơ; các hồ sơ (Di sản Thế giới, Khu dự trữ Sinh quyển Thế giới, công viên địa chất toàn cầu…) khác của Việt Nam có thể bị ảnh hưởng; dư luận xã hội có thể đặt câu hỏi về tính đúng đắn, tính khả thi của Nghị quyết Đại hội đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi…; một số thiệt hại đáng kể về kinh tế, nhân lực, vật lực, thời gian… sau khi đã triển khai thực hiện đề án; và đặc biệt là một số tác động, có thể gây sốc về tinh thần… của một bộ phận không nhỏ cộng đồng xã hội trong tỉnh, trong nước và quốc tế…”…

Báo Người Lao Động dẫn lời TS Nguyễn Hoàng, chuyên gia Viện Khoa học và Công nghệ quốc gia (Nhật Bản) nói vấn đề lớn nhất hiện nay của Quảng Ngãi là việc đưa khu kinh tế, khu công nghiệp vào công viên địa chất sẽ làm phá hỏng môi trường, cảnh quan thiên nhiên…. Nếu UNESCO phát hiện công viên địa chất bị xâm hại thì sẽ không công nhận hoặc sẽ cắt danh hiệu ngay.

Ngoài ra, một cựu lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi cho biết trong nhiều cuộc họp về đề án công viên địa chất Lý Sơn – Sa Huỳnh (thời điểm mới triển khai), bản thân ông cùng một số người khác có ý kiến phản bác, yêu cầu cần phải xem xét, đánh giá kỹ trước khi lập đề án.

“Quảng Ngãi đang trong giai đoạn kêu gọi các nhà đầu tư phát triển công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ… Bởi vậy, khi lập hồ sơ đề án công viên địa chất sẽ khó tránh khỏi “xung đột” do quá trình phát triển công nghiệp gây ra, khó đạt được những tiêu chuẩn nghiêm ngặt của UNESCO” – vị này nói.

Hoàng Minh

UNESCO công nhận Non Nước Cao Bằng là Công viên địa chất Toàn cầu