Chuyên gia: TQ bắt đầu cuộc chiến tranh lạnh kéo dài với phương Tây

Mới đây, tại Diễn đàn châu Á Bác Ngao (Boao Forum for Asia) tổ chức hàng năm ở Hải Nam, Trung Quốc, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có bài phát biểu tiếp tục nhấn mạnh về kế hoạch “một vành đai, một con đường”. Học giả cho rằng phát biểu của ông Tập đã xác nhận một cuộc chiến tranh lạnh đã bắt đầu. Ngoài ra, vấn đề bẫy nợ của “một vành đai, một con đường” vẫn đang tồn tại.

Diễn đàn châu Á Bác Ngao 2021 được tổ chức từ ngày 18 – 21/4 tại Hải Nam, Trung Quốc. Hội nghị thường niên lần này là hội nghị quốc tế cỡ lớn dùng hình thức ngoại tuyến đầu tiên trong năm nay trên thế giới, mặc dù thế giới vẫn đang chịu ảnh hưởng của dịch bệnh. Phía chính quyền Trung Quốc tuyên bố, năm nay có hơn 4.000 người đăng ký tham gia Diễn đàn châu Á Bác Ngao, đến từ hơn 60 quốc gia, 40 chính khách và cựu chính trị gia cùng hàng chục lãnh đạo tổ chức quốc tế đã có mặt tại diễn đàn. 

Sáng ngày 20/4, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dùng phương thức truyền hình để phát biểu, chủ đề bài phát biểu này là “Đồng tâm hiệp lực khắc phục khó khăn trước mắt, vận mệnh và cùng sáng tạo tương lai”, lần đầu tiên ông Tập nhìn lại quá trình 20 năm qua kể từ khi thành lập Diễn đàn châu Á Bác Ngao. Ông nói rằng thế giới hiện nay bước vào làn sóng biến đổi có nhiều xáo động. Trung Quốc không xưng bá, không bành trướng, không mưu cầu phạm vi thế lực, không chạy đua vũ trang; tất cả các quốc gia quan tâm đều có thể tham gia vào kế hoạch “một vành đai, một con đường”.

Ông Tập tuyên bố, “Sự việc trên quốc tế cần do mọi người cùng thương lượng để làm, không thể do chủ nghĩa đơn phương của quốc gia cá biệt “dẫn dắt tiết tấu” của cả thế giới. Thế giới cần công đạo, không cần bá đạo.”

Theo Đài Á Châu Tự Do (RFA) đưa tin ngày 20/4, ông Tra Kiến Quốc, một học giả độc lập tại Trung Quốc đã nói khi trả lời phỏng vấn rằng lời của ông Tập Cận Bình trong bài phát biểu tại Diễn đàn châu Á Bác Ngao lần này là phản kích Mỹ, một cuộc chiến tranh lạnh giữa Trung Quốc và các nước dân chủ phương Tây bao gồm cả Mỹ đã bắt đầu. Ông nói: “Đây là một cuộc đối đầu chiến lược toàn diện, lâu dài, lấy đối kháng là chính và lấy hợp tác là trục.”

Ông Ngô Cường, cựu giảng sư khoa Chính trị học của Đại học Thanh Hoa cho rằng đang đúng lúc ‘ngoại giao chiến lang’ Trung – Mỹ triển khai toàn diện, thời điểm phát biểu của ông Tập lần này đối với Trung Quốc là vô cùng quan trọng. Trong phát biểu, ông Tập Cận Bình đưa ra 2 tín hiệu quan trọng: “Điểm đầu tiên là cách nhắc đến ‘một vành đai, một con đường’ của ông ấy một lần nữa xác nhận Trung Quốc muốn lấy toàn cầu hóa phiên bản Trung Quốc, toàn cầu hóa chủ nghĩa tự do mới, đây là ý đồ chiến lược lớn nhất của ông ấy, là biến đổi toàn cầu hóa thành một phiên bản Trung Quốc chủ đạo. Đương nhiên cốt lõi là ‘một vành đai, một con đường’.”

Ông Tưởng, một học giả tại Chiết Giang nói với RFA rằng ông Tập Cận Bình là đang nhắm vào Mỹ: “Mũi nhọn chỉ trích hướng vào các nước dân chủ phương Tây lấy làm Mỹ đầu, ông ấy nhắc đến ‘xây tường’ và ‘tách rời’, là làm hại người khác và không có lợi cho mình, kiểu chỉ trích này của ông ấy là điển hình của tiêu chuẩn kép. Bởi vì ông ấy ở phương diện xây dựng tường và tách rời, ví dụ như ‘vạn lý tường lửa’ (Great Firewall) của ông ấy dẫn đến những ứng dụng nổi tiếng như của Google, Facebook không cách nào vào Trung Quốc.”

Sau khi Trung Quốc đưa ra kế hoạch “một vành đai, một con đường” vào năm 2013, truyền thông nhà nước đem dự án phát triển cơ sở hạ tầng quy mô khổng lồ này đánh đồng với “con đường tơ lụa” thời cổ đại. Kế hoạch “một vành đai, một con đường” mà ông Tập Cận Bình một lần nữa thúc đẩy tại Diễn đàn Châu Á Bác Ngao, đến nay vẫn tồn tại rất nhiều vấn đề. Ví dụ như nguồn tiền có dồi dào hay không, và vấn đề bẫy nợ, v.v.

Ngày 19/4, Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng xuất nhập khẩu Trung Quốc Hồ Hiểu Luyện (Hu Xiaolian) đã nói tại Diễn đàn châu Á Bác Ngao rằng sẽ căn cứ vào tiềm lực quy mô kinh tế, giai đoạn phát triển và tương lai của các nước chủ nhà “một vành đai, một con đường” để triển khai tài trợ. Quy mô tài trợ cần vừa phải và tiết tấu tài trợ cũng cần vừa phải.

Ông Hồ Hiểu Luyện nói: “‘Một vành đai, một con đường’ với tư cách là một sáng kiến hợp tác cởi mở và bao dung, cũng vui mừng khi thấy nhiều tài trợ hơn, đặc biệt là nguồn tiền của quốc gia phát triển đã gia tăng đầu tư vào các nước đang phát triển.”

Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc đã đóng vai trò quan trọng trong việc cho nước ngoài vay tiền trong quá trình thực hiện kế hoạch “một vành đai, một con đường”. Ví dụ, chính quyền Bắc Kinh chủ đạo xây dựng cảng biển Hambantota ở Sri Lanka, giai đoạn 1 của công trình này khởi công vào tháng 8/2010, Cục cảng vụ Sri Lanka phụ trách xây dựng và quản lý nội địa. Chi phí xây dựng giai đoạn 1 là 36,1 tỷ USD, trong đó tỷ lệ góp vốn của Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc chiếm 85%. 

Tháng 12/2017, do Sri Lanka không thể trả nợ được, căn cứ vào hợp đồng thuê có thời hạn lên đến 99 năm, Sri Lanka chính thức chuyển giao cảng Hambantota cho Trung Quốc, trở thành trường hợp điển hình về quốc gia bị rơi vào bẫy nợ “một vành đai, một con đường”.  

Gần đây, có một trường hợp mới đó là Cộng hòa Montenegro. Đây là quốc gia trọng điểm mà chính quyền Bắc Kinh thúc đẩy kế hoạch “một vành đai, một con đường” ở châu Âu, nhưng hiện tại đã rơi vào bẫy nợ của Trung Quốc. 

Cộng hòa Montenegro gần đây đã cầu cứu sự trợ giúp từ Liên minh Châu Âu (EU), hy vọng giúp trả nợ 1 tỷ USD mà họ nợ Trung Quốc. Nhưng EU đã biểu thị thái độ từ chối, và nhấn mạnh họ cảm thấy bất an trước những rủi ro mà hoạt động đầu tư của Trung Quốc ở Đông Âu gây ra. 

Nếu Cộng hòa Montenegro cuối cùng không thể trả nợ cho Trung Quốc, hiện tại có phương thức có thể giải quyết nợ đó là dùng đất của mình để trả cho Trung Quốc. 

Một số nghiên cứu phát hiện, khoản cho vay thương mại của Trung Quốc đã làm gia tăng rủi ro nợ của các nước châu Âu. Trung tâm phát triển toàn cầu tại Washington đã công bố một báo cáo cho thấy, Trung Quốc cung cấp khoản vay thương mại cho các nước đang phát triển có thời hạn trả nợ và thời gian gia hạn ngắn hơn so với khoản vay của Ngân hàng Thế giới, nhưng lãi suất lại cao hơn.

Tân Hà, Vision Times

Xem thêm: