Tình hình Hồng Kông phức tạp hơn rất nhiều những gì mọi người biết?

Phong trào biểu tình Hồng Kông tính đến nay đã kéo dài gần 3 tháng. Bắt đầu được kích hoạt từ việc phản đối luật dẫn độ, phong trào này hiện đã lan rộng trở thành hoạt động ủng hộ dân chủ mạnh mẽ. Reuters và các hãng truyền thông quốc tế gần đây đã thu thập được một số thông tin cho thấy tình hình Hồng Kông là phức tạp hơn nhiều những gì mọi người biết, từ việc Trưởng Đặc khu phụ thuộc hoàn toàn vào chỉ đạo của Bắc Kinh cho tới đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) có mật lệnh xử lý Hồng Kông và có thể đang điều chuyển quân đội tiến vào lãnh thổ này.

Trưởng Đặc khu Hồng Kông đã đệ trình kế hoạch xoa dịu biểu tình từ tháng Sáu, nhưng ĐCSTQ từ chối

Theo Reuters, từ khoảng giữa tháng Sáu, Trưởng Đặc khu Hồng Kông Carrie Lam đã đệ trình một báo cáo cho ĐCSTQ tại Bắc Kinh đánh giá về 5 yêu cầu chính của người biểu tình và chỉ ra rằng việc rút hoàn toàn luật dẫn độ gây tranh cãi có thể giúp xoa dịu cuộc khủng hoảng chính trị đang bùng nổ tại hòn đảo bán tự trị này.

Tuy nhiên, chính quyền trung ương ĐCSTQ đã bác bỏ đề xuất rút luật dẫn độ của bà Lam và ra lệnh cho bà này không được nhượng bộ bất kỳ yêu cầu nào của người biểu tình vào thời điểm đó, ba nguồn tin giấu tên nói với Reuters.

Hai trong ba nguồn tin nêu trên cho biết báo cáo của bà Lam được gửi tới ĐCSTQ vào khoảng thời gian từ ngày 16/6 – một ngày sau khi bà Lam thông báo đình chỉ luật dẫn độ đến ngày 7/8 khi Văn phòng Sự vụ Hồng Kông và Ma Cao tổ chức một hội nghị gần thành phố Thâm Quyến thu hút sự tham dự của 500 chính trị gia và doanh nhân Hồng Kông thân Bắc Kinh.

Nguồn tin giấu tên của Reuters cho biết Bắc Kinh đã yêu cầu bà Lam không được rút dự luật dẫn độ hoặc tiến hành một cuộc điều tra độc lập về các cuộc biểu tình Hồng Kông, trong đó có các cáo buộc về việc cảnh sát sử dụng bạo lực quá phận.

Một nguồn tin khác trong ba nguồn tin của Reuters khẳng định rằng chính quyền trung ương ĐCSTQ đã nói không với tất cả 5 yêu cầu chính của người biểu tình Hồng Kông. “Tình hình phức tạp hơn nhiều so với hầu hết mọi người nhận biết,” nguồn tin này cảnh báo.

Nguồn tin nêu trên nói rõ thêm rằng báo cáo của chính quyền Hồng Kông được gửi tới Nhóm Điều phối Trung ương về các vấn đề Hồng Kông và Ma Cao – một nhóm làm việc cấp cao do Thường ủy Bộ chính trị ĐCSTQ Hàn Chính lãnh đạo và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng biết về báo cáo này.

Nguồn tin xác nhận rằng Bắc Kinh đã từ chối nhượng bộ bất kỳ yêu cầu nào của người biểu tình và muốn chính quyền của bà Lam phải chủ động hơn.

Tại hội nghị hôm 7/8, lãnh đạo Văn phòng Sự vụ Hồng Kông và Ma Cao Trương Hiểu Minh (Zhang Xiaoming) đã nói rằng nếu bất ổn tại Hồng Kông vẫn tiếp diễn, “chính quyền trung ương phải can thiệp”. Phát biểu này của ông Trương được tường thuật trên truyền hình nhà nước Trung Quốc.

Từ sau đó, có những dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh đã đang thực hiện lập trường cứng rắn hơn về vấn đề Hồng Kông. Chẳng hạn, các quan chức ĐCSTQ đã ví một số người biểu tình là “khủng bố”; cảnh sát bán quân sự Trung Quốc đã tiến hành tập trận gần biên giới Hồng Kông; nhiều công ty Hồng Kông đã bị sức ép phải sa thải nhân viên ủng hộ các cuộc biểu tình; và sĩ quan an ninh đã lục soát các thiết bị kỹ thuật số của một số khách du lịch vào Trung Quốc. Mới nhất, hôm thứ Sáu (30/8), nhà hoạt động dân chủ nổi tiếng Hoàng Chi Phong (Joshua Wong) đã bị bắt, theo thông tin từ đảng Demosisto.

ĐCSTQ ra mật lệnh xử lý tình hình Hồng Kông và chuẩn bị lệnh giới nghiêm?

Theo một nguồn tin ngày 28/8 từ hãng tin Mirror Media của Đài Loan, Bộ An ninh Quốc gia ĐCSTQ đã gửi tài liệu bí mật cho cơ quan “phản gián” An ninh Quốc gia tại các tỉnh thành với nội dung yêu cầu Cục số 3 của An ninh Quốc gia Quảng Đông phối hợp với Chính quyền Hồng Kông bắt giữ khoảng 2 hoặc 3 người Mỹ và Đài Loan, cáo buộc họ là “gián điệp” của Mỹ và Đài Loan nhằm chứng minh có “thế lực nước ngoài” kích động trong chiến dịch biểu tình phản đối luật dẫn độ tại Hồng Kông.

Hiện tại, Cục số 3 An ninh Quốc gia Quảng Đông đã bắt đầu sắp xếp các công việc liên quan.

Nguồn tin cũng cho biết Văn phòng Sự vụ Hồng Kông – Ma Cao đã ban hành công văn đỏ đề nghị những bộ phận liên quan thực hiện 5 yêu cầu nhiệm vụ. Thứ nhất là không để phong trào biểu tình phản đối luật dẫn độ tại Hồng Kông tiếp tục lan rộng, Chính quyền Hồng Kông phải kiên quyết chống hành vi phá hoại “một quốc gia hai chế độ”. Thứ hai là phải bình ổn tình hình Hồng Kông trước khi kết thúc tháng Tám. Thứ ba là hợp tác chặt chẽ giữa Chính quyền Hồng Kông và tỉnh Quảng Đông trong điều động cảnh sát vũ trang và công an Quảng Đông phối hợp cùng cảnh sát Hồng Kông, quá trình này thống nhất chỉ đạo từ Tỉnh ủy Quảng Đông. Thứ tư là quân đội ĐCSTQ trú tại Hồng Kông có thể hành động uy hiếp, nhưng không phù hợp cho hành động thiết quân luật. Thứ năm là thực hiện chu đáo công tác khắc phục hậu quả của quá trình giải tán biểu tình, dùng chính sách vừa mềm vừa cứng để giảm thiểu tác động và trừng phạt từ quốc tế.

Gần đây cũng có thông tin cho biết Chính quyền Hồng Kông đã đề xuất thực thi “Pháp lệnh Quy định về Trường hợp khẩn cấp” để đối phó với người biểu tình Hồng Kông. Về vấn đề này, hôm 27/8 bà Carrie Lam phản hồi trong buổi họp báo rằng, chính phủ có trách nhiệm xem xét đến mọi biện pháp pháp lý “ngăn chặn và dẹp bạo loạn”.

Theo Reuters, trao đổi với báo giới trước cuộc họp với Hội đồng Hành pháp hôm 27/8, bà Carrie Lam đã từ chối trả lời thẳng vào câu hỏi liệu bà sẽ vận dụng Pháp lệnh Quy định về Trường hợp Khẩn cấp để áp đặt tình trạng gần như thiết quân luật tại Hồng Kông.

“Chúng tôi muốn chấm dứt tình trạng hỗn loạn hiện nay tại Hồng Kông thông qua thực thi pháp luật. Đồng thời, chúng tôi sẽ không từ bỏ việc thiết lập một nền tảng cho đối thoại,” bà Lam nói.

Trưởng Đặc khu khẳng định: “Tính tới hôm nay, chính quyền Hồng Kông vẫn tự tin rằng chúng tôi có thể tự giải quyết tranh cãi xã hội kéo dài hai tháng này, và tôi tin rằng đó cũng là hy vọng cho công chúng khi mà chúng tôi tự giải quyết điều này. Cơ sở tốt nhất cho [xử lý vấn đề này] là pháp luật.”

Với phát biểu nêu trên của bà Lam, các lãnh đạo biểu tình và những chính trị gia đồng cảm với phong trào phản đối chính phủ đã bày tỏ cảnh báo rằng bà Lam thực tế muốn áp dụng Pháp lệnh Quy định về Trường hợp Khẩn cấp để dập tắt biểu tình, có thể hiểu là bịt miệng người biểu tình, nhưng né tránh trả lời trực diện vào câu hỏi này.

Tờ Breitbart News dẫn lời nhà lập pháp James To của Đảng Dân chủ tuyên bố: “Có phải bà ta muốn quy chế đặc biệt của Hồng Kông chết sớm hơn nữa bằng cách hủy bỏ quyền biểu tình hòa bình của người dân Hồng Kông? Tôi hy vọng bà Carrie Lam sẽ suy nghĩ lại điều này.”

Pháp lệnh Quy định về Trường hợp Khẩn cấp nếu được áp dụng sẽ thiết lập tình trạng khẩn cấp trên toàn Hồng Kông và cho phép bà Lam có quyền lực gần như không giới hạn để khôi phục trật tự công cộng, trong đó bao gồm cả các hành động kiểm duyệt và cảnh sát. Như nhận định của ông James To, Hồng Kông khi bị áp đặt quy định khẩn cấp sẽ được điều hành như một thành phố Trung Quốc và hầu hết mọi đặc quyền tự trị đặc biệt của Đặc khu này sẽ bị đình chỉ.

ĐCSTQ luân chuyển quân đồn trú tại Hồng Kông đúng thời điểm nhạy cảm

Chỉ vài ngày sau khi bà Lam ám chỉ sẽ “Thiết quân luật” để bình ổn tình hình Hồng Kông, sáng sớm 29/8 đã xuất hiện nhiều xe quân đội của đảng Cộng sản Trung Quốc tiến vào Hồng Kông.

Bộ Quốc phòng Trung Quốc và truyền thông tại Trung Quốc Đại lục sau đó đã nói rằng đây là đợt luân chuyển quân đồn trú tại Hồng Kông lần thứ 22, thời điểm giống như các đợt luân chuyển trước đó. Tuy nhiên, giới quan sát phát hiện, lần “luân chuyển” này, có nhiều phương diện khác với mọi năm.

Trong cuộc họp báo của Bộ Quốc phòng Trung Quốc vào sáng 29/8, người phát ngôn của bộ này là ông Nhậm Quốc Cường cho biết, việc triển khai luân chuyển quân đồn trú tại Hồng Kông bắt đầu từ sáng sớm ngày 29/8 là hoạt động thường kỳ bình thường hàng năm, thời gian cũng tương đối so với thời điểm những năm trước.

Nhưng đối chiếu một cách chi tiết, có thể phát hiện, thời gian hoạt động luân chuyển lần này so với những năm qua có chút khác biệt. Sau khi bàn giao chủ quyền Hồng Kông cho Trung Quốc, quân đội đồn trú tại Hồng Kông mỗi năm đều sẽ tiến hành luân chuyển. Từ năm 2001 đến năm 2014, thời gian luân chuyển đều là ngày 25/11. Bắt đầu từ năm 2015, tức lần luân chuyển thứ 18, thời gian đổi lại thành ngày 31/8. Sau đó, 3 lần luân chuyển trong 3 năm tiếp theo đều là ngày 25/8. Do đó, theo thông lệ trước đó, lần luân chuyển năm nay đúng ra là vào ngày 25/8, nhưng lại trì hoãn đến sáng sớm ngày 29/8; người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường không đưa ra giải thích hợp lý.

Bên cạnh đó, có nhà quan sát phát hiện, xe quân đội dùng trong lần hoán chuyển quân đồn trú tại Hồng Kông này cũng có có ẩn ý. Trong bản tin liên quan đến sự kiện, Tân Hoa Xã đã công bố 3 bức ảnh hiện trường luân chuyển quân đội tại Hồng Kông, trong đó có một bức ảnh có nhiều xe vũ trang bọc thép nhiều bánh. Trang tin Duowei News dẫn lời của nhà quan sát chỉ ra, bức ảnh xe bọc thép nhiều bánh được Tân Hoa Xã công bố, là xe chống bạo động WJ-03B trước đó đó được trang bị cho Tổng đội cơ động số 2 của bộ đội cảnh sát vũ trang Thâm Quyến, chứ không phải là chiến xa bộ binh ZSL-92B mà quân đội trú tại Hồng Kông lâu nay vẫn sử dụng.

Trong cuộc họp báo thường kỳ này của Bộ Quốc phòng Trung Quốc, ông Nhậm Quốc Cường trả lời câu hỏi quân đội đồn trú mới tại Hồng Kông liệu có phải là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc sẽ can dự vào duy trì ổn định Hồng Kông; tuy nhiên ông Nhậm Quốc Cường chỉ nhắc đến việc sẽ chiểu theo “Luật quân đội đồn trú” để làm việc. Điều 14 chương 3 Luật quân đội đồn trú quy định, chính quyền Hồng Kông chiểu theo Luật quân đội đồn trú để yêu cầu Giải phóng quân tại Hồng Kông “duy trì trị an xã hội”.

Trước đó, vào hồi tháng Tám, Quân đội đồn trú tại Hồng Kông đã công bố một đoạn video tuyên truyền về cảnh diễn tập chống bạo động, trong cảnh quay có binh lính đối kháng với những người đóng giả là người biểu tình, và dùng tiếng Quảng Đông hét lớn “tự chịu hậu quả” để kêu người biểu tình rút lui.

Xuân Thành

Xem thêm: