Thứ Năm (25/9), báo Handelsblatt (Đức) dẫn nguồn tin từ quan chức cấp cao tại Brussels cho biết, Ủy ban châu Âu dự định trong vài tuần tới sẽ áp thuế 25% – 50% đối với thép và các sản phẩm liên quan nhập khẩu từ Trung Quốc, nhằm ứng phó áp lực mà ngành thép châu Âu đang phải đối mặt. Phía EU hiện chưa đưa ra bình luận chính thức.

r shutterstock 2065176347
Ảnh minh hoạ. Thép nóng trên băng tải trong nhà máy thép. (Nguồn: kaband/Shutterstock)

Bảo vệ ngành công nghiệp châu Âu

Đầu tháng này, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố sẽ đưa ra cơ chế mới hạn chế nhập khẩu thép, nhằm bảo vệ các nhà sản xuất trong khu vực. Bà cho rằng, tình trạng dư thừa công suất thép toàn cầu đang tiếp tục bóp nghẹt biên lợi nhuận, làm suy yếu khả năng đầu tư vào công nghệ giảm phát thải của doanh nghiệp thép châu Âu.

Các biện pháp tự vệ đối với thép của EU dự kiến sẽ hết hạn vào giữa năm 2026. Theo quy định của WTO, biện pháp tự vệ không thể kéo dài vô hạn, mà phải được xem xét hoặc thay thế bằng công cụ khác trong thời hạn quy định.

Nhằm tăng cường bảo vệ ngành thép nội địa, hồi tháng Ba năm nay Ủy ban châu Âu đã công bố điều chỉnh biện pháp hiện hành: Giảm tỷ lệ tự do hóa hằng năm của hạn ngạch nhập khẩu thép miễn thuế từ 1% xuống còn 0,1%; hủy bỏ cơ chế chuyển hạn ngạch chưa dùng sang quý sau (carry-over) đối với những mặt hàng chịu áp lực nhập khẩu lớn; và cấm chuyển nhượng hạn ngạch chưa dùng giữa các quốc gia thành viên.

Theo cơ chế mới, thép nhập khẩu trong hạn ngạch vẫn được miễn thuế, nhưng nếu vượt quá hạn ngạch sẽ có nguy cơ bị áp thêm thuế (mức hiện hành là 25%) hoặc các biện pháp phòng vệ thương mại khác.

Xuất khẩu thép Trung Quốc lập kỷ lục

Ngành thép châu Âu đang đối diện áp lực cạnh tranh từ thép giá rẻ của Trung Quốc và các khu vực khác. Nhiều phân tích cho rằng xuất khẩu thép của Trung Quốc năm nay có khả năng đạt mức cao kỷ lục, tăng từ 4% – 9%, tổng khối lượng đạt 115–120 triệu tấn.

Trung Quốc sản xuất hơn một nửa lượng thép toàn cầu, nhưng do thị trường bất động sản trong nước suy yếu nên phải gấp rút tìm đầu ra mới ở nước ngoài.

Theo thống kê của mạng thông tin cứu trợ thương mại Trung Quốc (thuộc Bộ Thương mại Trung Quốc), từ năm 2024 đến nay, các quốc gia đã áp dụng khoảng 54 biện pháp thuế quan và rào cản thương mại khác đối với thép Trung Quốc.

Các chuyên gia dự đoán, khi xuất khẩu thép Trung Quốc tiếp tục tăng, nước này có thể sẽ phải đối mặt với thêm nhiều biện pháp hạn chế.

Áp lực đối với ngành châu Âu

Theo ông Henrik Adam, Chủ tịch Hiệp hội Thép châu Âu (EUROFER), các biện pháp mới cần đảm bảo năng lực sản xuất và đầu tư thép của EU, phục vụ cho tính tự chủ địa kinh tế của châu Âu.

Ngoài việc phải đối đầu với thép giá rẻ từ Trung Quốc, các doanh nghiệp thép châu Âu còn phải gánh mức thuế nhập khẩu lên đến 50% từ Mỹ, khiến khả năng cạnh tranh quốc tế càng khó khăn hơn.

Trong bối cảnh đó, từ cuối tháng Bảy, EU đã triển khai hệ thống giám sát hải quan, theo dõi nhập khẩu và xuất khẩu phế liệu kim loại, bao gồm sắt thép, nhôm và đồng, để ứng phó với cảnh báo thiếu hụt nguồn cung và nguy cơ các nhà máy luyện kim phải ngừng hoạt động.

Từ lâu, ngành kim loại và luyện kim châu Âu đã đối mặt với rủi ro nguồn cung phế liệu thiếu ổn định. Nhìn chung, các doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách cho rằng phế liệu kim loại là yếu tố quan trọng trong tiến trình chuyển đổi giảm phát thải và kinh tế tuần hoàn của EU, là nền tảng thúc đẩy phát triển bền vững ngành công nghiệp kim loại.

Bộ Công Thương Việt Nam cho biết ngày 26/9, Ủy ban châu Âu đã công bố quy định (EU) 2025/1919 ký ngày 25/9/2025 về thuế chống bán phá giá đối với thép cán nóng của Ai Cập, Nhật Bản và Việt Nam cũng như chấm dứt điều tra nhập khẩu các sản phẩm tương tự từ Ấn Độ.

Cụ thể, thuế chống bán phá giá chính thức được áp dụng đối với hàng nhập khẩu một số sản phẩm cán phẳng bằng sắt, thép không hợp kim hoặc thép hợp kim khác, có hoặc không ở dạng cuộn (bao gồm các sản phẩm cắt theo chiều dàidải hẹp), không được gia công thêm ngoài cán nóng, không phủ, mạ hoặc tráng.

Riêng đối với Việt Nam, danh sách bao gồm Công ty Formosa Ha Tinh Steel Corporation với mức thuế chống bán phá giá 12,1%, mã TARIC bổ sung 89MC. Ngoài ra, tất cả thép cán nóng từ Việt Nam có mức thuế chống bán phá giá là 12,1% và mã TARIC bổ sung 8999.

Bình Minh (t/h)