Đại dịch làm đình trệ sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc tại châu Phi

Trong khi Bắc Kinh nóng lòng muốn tái khởi động các dự án “Vành đai và Con đường” ở châu Phi, các nhà quan sát cho rằng có thể phải mất nhiều tháng nữa trước khi thực hiện được điều này bởi phần lớn các quốc gia vẫn đang chạy đua để ngăn chặn dịch bệnh.

Tuần trước, Bắc Kinh tiết lộ rằng khoảng 1/5 các dự án thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường tại châu Á, châu Phi và châu Âu đang bị dừng lại hoặc chỉ hoạt động cầm chừng ở mức tối thiểu do đại dịch.

Ông Wang Xiaolong, Tổng Giám đốc Cục các vấn đề kinh tế quốc tế của Bộ Ngoại giao cho biết khoảng 40% các dự án chịu ảnh hưởng nặng nề, trong khi từ 30-40% các dự án chịu một phần ảnh hưởng. Tuy vậy, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị vẫn tỏ ra lạc quan trước tình hình, cho rằng các ảnh hưởng đến dự án là “không đáng kể.”

Trong cuộc họp Hợp tác Quốc tế Vành đai và Con đường vào tuần trước, ông Vương cho biết từ khi dự án được triển khai, Trung Quốc đã ký được tổng cộng 200 thoả thuận liên quan, riêng trong năm 2019 ký được 29 thoả thuận. Thương mại hàng hóa giữa Trung Quốc và các quốc gia Vành đai và Con đường đã đạt mức 1,3 nghìn tỷ USD, tăng 6% so với năm ngoái, trong khi đó đầu tư của Trung Quốc vào các quốc gia này đã tăng 15 tỷ USD vào năm 2019.

Ngoại trưởng Trung Quốc khẳng định bất chấp cuộc khủng hoảng virus corona, thương mại giữa Trung Quốc và các quốc gia Vành đai và Con đường đã tăng 3.2% và đầu tư trực tiếp của Trung Quốc đã tăng 11.7% trong Quý đầu tiên của năm nay.

Tuy vậy, trên thực tế, nhiều quốc gia ở châu Phi và châu Á đã không thể tiếp tục thực hiện các siêu dự án, phần lớn trong số đó do Trung Quốc tài trợ.

Tại Nigeria, dự án đường sắt 1,5 tỷ USD đang đối mặt với sự trì hoãn vì COVID-19. Trong khi đó, nhiều dự án Trung Quốc đầu tư ở Zambia, Zimbabwe, Algeria và Ai Cập cũng phải tạm hoãn khi các nước này phải gồng mình kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh.

Nhiều quốc gia câu Phi đã vay hàng tỷ USD từ Trung Quốc để xây dựng các siêu dự án – bao gồm đường cao tốc, cảng biển, đập ngăn nước và đường sắt – đang gõ cửa Bắc Kinh đề nghị đóng băng việc trả nợ hoặc hủy một số khoản nợ.

Ông Tập đã hứa với các nước châu Phi sẽ xóa tất cả các khoản nợ không lãi suất đến hạn thanh toán trong năm nay, tuy nhiên nhiều ý kiến sau đó cho rằng các khoản nợ này chỉ chiếm khoảng 10 triệu USD, một con số quá nhỏ so với thực trạng nợ nần.

Theo thống kê của đại học John Hopkins (Mỹ), từ năm 2000-2018, các khoản cho vay tổng thể của Trung Quốc đối với các nước châu Phi đã đạt mức 152 tỷ USD.

> Tòa án Kenya: Dự án Đường sắt của “Vành đai và Con đường” là bất hợp pháp

Các nhà phân tích cho rằng bởi vì phần lớn các dự án Vành đai và Con đường liên quan đến hoạt động thực tế tại công trường cũng như lượng lớn công nhân xây dựng, dịch bệnh sẽ khiến việc thực hiện có thể bị chậm lại đáng kể.

Ông Bradley Parts, giám đốc điều hành của AidData, một phòng thí nghiệm nghiên cứu tại Đại học William và Mary ở bang Virginia của Mỹ, cho biết khi các ca nhiễm virus corona vẫn đang tăng lên, sẽ rất khó khăn và nguy hiểm nếu tiếp tục thực hiện công việc xây dựng tại công trường kiểu này.

“Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ chứng kiến việc thực hiện các dự án [vành đai và con đường] sẽ bị chậm lại đáng kể,” ông nói.

Ông James Crabtree, phó giáo sư Trường chính sách công Lý Quang Diệu tại Singapore, cho biết những ngày huy hoàng của Vành đai và Con đường có thể đã đến hồi kết.

“Đối mặt với suy thoái hậu đại dịch, Trung Quốc có rất ít tiền để tiếp tục vung ra cho các dự án cơ sở hạ tầng đắt đỏ tại châu Phi và các nơi khác,” ông Crabtree nói.

Ông nhận định Chủ tịch Tập cũng đang phải đối mặt với áp lực chính trị nghiêm trọng ở hai mặt trận: từ các nước nghèo muốn hủy bỏ các khoản vay; và từ chính người dân Trung Quốc muốn dùng tiền để khôi phục kinh tế trong nước hơn là đổ ra nước ngoài.

Thêm vào đó, các ngân hàng chính sách Trung Quốc như ngân hàng Xuất Nhập khẩu, ngân hàng Phát triển – bên chi tiền hầu hết cho các dự án Vành đai và Con đường, được cho là cẩn trọng hơn với việc phê duyệt cho vay dự án.

Ông Martyn Davies, Giám đốc điều hành về các thị trường mới nổi và châu Phi ở ngân hàng Deloitte tại Johannesburg, Nam Phi nói rằng trước tình hình kinh tế đầy thách thức tại nhiều nước châu Phi, đây sẽ là một bài kiểm tra thực sự về cam kết địa chính trị của Trung Quốc đối với lục địa này.

Còn ông Kevin Gallagher, giáo sư Đại học Boston cho biết trong vài năm tới, đầu tư vào các dự án Vành đai và Con đường ở hải ngoại của Trung Quốc sẽ tiếp tục xu hướng đi xuống do sức khoẻ nền kinh tế yếu kém cũng như “nhu cầu” trên thế giới sẽ ngày một giảm do suy thoái kinh tế và gánh nặng nợ nần.

Một số quốc gia châu Á, bao gồm Malaysia, Bangladesh, Indonesia, Pakistan, Campuchia, và Sri Lanka trong thời gian gần đây đã dừng hoặc trì hoãn các dự án do Trung Quốc tài trợ. COVID-19 đã ảnh hưởng dự án Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan trị giá 62 tỷ USD, dự án Đặc khu Kinh tế Sihanoukville của Campuchia hay tuyến đường sắt cao tốc Jakarta-Bandung của Indonesia.

Gia Huy (theo SCMP)

Xem thêm: