Quá trình hai cha con lên kế hoạch xả súng tại Sydney

Chủ nhật tuần trước (14/12), tại bãi biển Bondi nổi tiếng ở Sydney, Úc đã xảy ra vụ xả súng nghiêm trọng nhất trong gần 30 năm qua của quốc gia này. Một buổi tụ họp ấm cúng vốn là để cộng đồng Do Thái địa phương kỷ niệm ngày đầu tiên của lễ Hanukkah (Lễ Ánh sáng) đã biến thành một cuộc thảm sát đẫm máu chỉ trong vỏn vẹn hai phút. Hai tay súng đã nổ súng bừa bãi vào đám đông đang ăn mừng trong công viên bãi biển, khiến 15 dân thường vô tội thiệt mạng và 42 người khác bị thương. Tính cả tay súng bị cảnh sát bắn chết trong cuộc đấu súng, tổng số người thiệt mạng lên tới 16 người, trở thành vụ xả súng đơn lẻ nghiêm trọng nhất tại Úc kể từ thảm sát Port Arthur ở bang Tasmania năm 1996.

Giới chức Úc đã xác định đây là hành vi khủng bố chịu ảnh hưởng từ hệ tư tưởng “Nhà nước Hồi giáo” (IS), đồng thời nhận định vụ việc mang màu sắc bài Do Thái rõ rệt. Sự kiện không chỉ gây chấn động xã hội Úc mà còn làm dấy lên mối quan ngại sâu sắc của cộng đồng quốc tế về mối đe dọa khủng bố.

Hai phút đẫm máu – Diễn biến chi tiết vụ xả súng

Thảm kịch xảy ra trong khoảng thời gian từ 18:45 đến 18:47 theo giờ địa phương ngày 14/12. Khi đó, hàng trăm người đang tụ tập trong công viên bãi biển Bondi để tham gia lễ kỷ niệm Hanukkah của cộng đồng Do Thái. Hiện trường có sân khấu biểu diễn, khu trò chơi gia đình và khu vui chơi thú cưng dành cho trẻ em, không khí ban đầu vốn nhẹ nhàng, vui tươi.

Người cha 50 tuổi Sajid Akram và con trai 24 tuổi Naveed Akram lái xe đến đại lộ Campbell Parade, gần bãi biển Bondi. Sau đó, cả hai mang theo súng trường xuống xe, đi lên một cây cầu nhỏ trong công viên, chiếm vị trí cao thuận lợi để bắn xuống đám đông dày đặc bên dưới, bắt đầu nổ súng bừa bãi.

Nhân chứng cho biết, ban đầu tiếng súng nghe giống như pháo lễ hội, nhưng ngay sau đó là tiếng la hét thảm thiết và cảnh đám đông hoảng loạn tháo chạy, khiến mọi người nhận ra thực tế tàn khốc. Những gia đình vốn đang quây quần quanh các chân nến lớn và quầy hàng lập tức rơi vào hỗn loạn; có người kéo theo con bị thương bỏ chạy, có người che chắn cho người thân tại chỗ, cũng có những người dân dũng cảm cố gắng hỗ trợ người bị thương.

Sau khi nhận được báo án, cảnh sát nhanh chóng kích hoạt cơ chế ứng phó chống khủng bố. Một lực lượng lớn cảnh sát vũ trang đầy đủ đã phong tỏa bãi biển Bondi và các tuyến đường xung quanh chỉ trong vài phút. Hai bên lập tức nổ ra đấu súng dữ dội, các tay bắn tỉa và đơn vị đặc nhiệm của cảnh sát quyết đoán bắn trả. Cuối cùng, người cha Sajid bị cảnh sát bắn chết tại chỗ trong lúc giao tranh, còn con trai Naveed bị thương nặng và được đưa tới bệnh viện, hiện đang được điều trị dưới sự giám sát nghiêm ngặt.

Danh tính hung thủ bị phơi bày

Cùng với việc điều tra được đẩy sâu, bối cảnh của cặp cha con tay súng dần được hé lộ, khiến xã hội Úc bàng hoàng.

Người cha Sajid Akram sinh ra tại Hyderabad, thủ phủ bang Telangana ở miền nam Ấn Độ. Tháng 11/1998, với khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn, ông nhập cư Úc bằng thị thực du học để tìm kiếm cơ hội việc làm. Ông kết hôn tại Úc và có một con trai, một con gái; cả gia đình sinh sống lâu dài tại khu Greenacre ở phía tây Sydney, đăng ký hộ khẩu tại vùng ngoại ô Bonnyrigg.

Điều đáng lo ngại là Sajid là người sở hữu súng hợp pháp tại Úc, có giấy phép săn bắn giải trí loại “A/B” trong suốt 10 năm, và đứng tên hợp pháp 6 khẩu súng trường. Cảnh sát Ấn Độ xác nhận Sajid không có bất kỳ tiền án tiền sự nào tại Ấn Độ; sau khi nhập cư Úc, ông chỉ về quê 6 lần, chủ yếu để giải quyết việc gia đình và thăm cha mẹ già. Gia đình ông tại Ấn Độ tỏ ra sửng sốt trước cáo buộc ông liên quan đến tư tưởng cực đoan, cho rằng nếu có xu hướng cực đoan hóa thì cũng không có mối liên hệ trực tiếp với địa phương tại Ấn Độ.

Con trai Naveed Akram sinh ra tại Úc, là công dân Úc, từng làm công việc xây dựng, thợ xây gạch và gần đây trong tình trạng thất nghiệp. Đáng chú ý hơn, Naveed đã lọt vào tầm ngắm của Tổ chức Tình báo An ninh Úc (ASIO) từ năm 2019. Anh ta từng công khai tuyên truyền tư tưởng Hồi giáo cực đoan bên ngoài các nhà ga tàu điện ngầm ở ngoại ô Sydney, đồng thời có liên hệ với các phần tử Nhà nước Hồi giáo tại Úc đã bị bắt giữ như Isaac el Matari. Người này từng lên kế hoạch tiến hành một vụ khủng bố tại khu trung tâm thương mại Sydney, cho thấy Naveed có mối tiếp xúc thực chất với mạng lưới cực đoan trong nước. Tuy nhiên, mặc dù có những tín hiệu cảnh báo này, nhà chức trách trước đó không phát hiện dấu hiệu rõ ràng cho thấy anh ta sẽ tiến hành bạo lực, điều này làm nổi bật những khó khăn và thách thức trong công tác chống khủng bố mang tính phòng ngừa.

Bóng đen của “Nhà nước Hồi giáo”

Giám đốc Cảnh sát Liên bang Úc, bà Krissy Barrett, cho biết điều tra ban đầu cho thấy đây là một vụ tấn công khủng bố được “truyền cảm hứng” từ Nhà nước Hồi giáo. Cảnh sát đã phát hiện những chứng cứ rùng rợn trong chiếc xe gây án của các tay súng: hai lá cờ tự chế liên quan đến “Nhà nước Hồi giáo”, cùng hai thiết bị nổ tự chế (IED). Những phát hiện này cho thấy, nếu không có sự can thiệp kịp thời của cảnh sát, vụ tấn công có thể đã leo thang thành một vụ đánh bom quy mô lớn hơn.

Các điều tra viên đặc biệt chú ý đến chuyến đi nước ngoài của cặp cha con trước khi gây án. Hồ sơ xuất nhập cảnh cho thấy Sajid và Naveed đã đến Philippines từ ngày 1/11 đến 28/11/2024, lưu trú tổng cộng 27 ngày. Miền nam Philippines được biết đến là khu vực có mạng lưới Nhà nước Hồi giáo hoạt động, khiến các nhà điều tra đặc biệt cảnh giác về mục đích của chuyến đi này.

Chính quyền Úc đang phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tình báo Philippines nhằm làm rõ hoạt động của hai người trong thời gian ở Philippines: liệu họ có tiếp xúc trực tiếp với bất kỳ tổ chức khủng bố nào hay không, có từng thụ nhận huấn luyện quân sự hay không? Mặc dù hiện chưa có bằng chứng xác thực chứng minh họ đã được huấn luyện bởi các tổ chức khủng bố tại Philippines, nhưng khả năng này không thể bị loại trừ.

Đáng lo ngại hơn, cảnh sát chống khủng bố phát hiện rằng một tuần trước vụ tấn công, hai cha con đã nói dối gia đình rằng họ đi câu cá, trong khi thực tế lại lên kế hoạch gây án tại một căn nhà thuê ngắn hạn ở Campsie, Sydney. Cảnh sát đã thu giữ hai khẩu súng tại đây, xác nhận đây là một hành động khủng bố được chuẩn bị kỹ lưỡng và có chủ mưu từ trước. Naveed, 24 tuổi, hiện đã bị truy tố tổng cộng 59 tội danh nghiêm trọng, bao gồm 15 tội giết người và 1 tội danh khủng bố.

Sự hy sinh dũng cảm của những công dân anh hùng

Trong thảm kịch đau lòng này, nhiều người dân bình thường đã thể hiện lòng dũng cảm phi thường và tinh thần vị tha, trở thành tia sáng hiếm hoi giữa thời khắc đen tối.

Câu chuyện anh hùng gây xúc động nhất đến từ một cặp vợ chồng Do Thái gốc Nga – ông Boris Gurman, 69 tuổi, và bà Sofia Gurman, 61 tuổi. Hình ảnh từ camera hành trình cho thấy, khi Sajid mang theo vũ khí, khoác cờ cực đoan bước xuống xe chuẩn bị gây án, cặp vợ chồng này lập tức nhận ra nguy hiểm. Họ không chọn bỏ chạy mà không chút do dự lao về phía tay súng, xô ngã hắn xuống mặt đường và cố gắng giật lấy khẩu súng trường trên tay hắn.

Người lái xe có camera hành trình sau đó nghẹn ngào nhớ lại: “Ông Gurman không hề bỏ chạy, mà lao thẳng về phía tay súng. Ông dốc toàn lực để giật khẩu súng, cho đến khi trúng đạn ngã xuống. Khoảnh khắc đó khiến trái tim tôi tan nát”. Dù nỗ lực anh dũng của họ cuối cùng không thể hoàn toàn ngăn chặn thảm kịch, nhưng hình ảnh từ drone sau đó cho thấy cặp vợ chồng đã gục chết trên vỉa hè. Họ đã dùng chính mạng sống của mình để giành lấy thời gian quý báu cho những người khác chạy thoát, thể hiện ánh sáng nhân tính khi đối mặt với cái ác.

Một người anh hùng khác là ông Ahmed al Ahmed, 43 tuổi, chủ một cửa hàng trái cây. Hôm đó, ông cùng người anh họ ra biển uống cà phê thì bất ngờ chứng kiến vụ xả súng. Ban đầu Ahmed ẩn nấp sau xe, nhưng sau đó lao ra khỏi chỗ che chắn, chộp lấy tay súng, cố gắng giựt lấy vũ khí. Trong quá trình vật lộn, ông không may trúng đạn và bị thương. Sau phẫu thuật, Ahmed thông qua luật sư di trú cho biết tình trạng của mình ổn định và nhấn mạnh: “Nếu thời gian quay lại, tôi vẫn sẽ làm như vậy”. Là một người Hồi giáo, hành động dũng cảm của Ahmed đã mạnh mẽ phá tan ý đồ của bọn khủng bố muốn kích động hận thù tôn giáo.

• Hơn 1 triệu USD đã được quyên góp cho người hùng khống chế tay súng ở Sydney

Những sinh mạng vô tội bị cướp đi

Vụ tấn công đã cướp đi sinh mạng của 15 dân thường vô tội, phía sau mỗi nạn nhân là một câu chuyện khiến lòng người quặn đau. Đáng thương nhất là bé gái Matilda mới 10 tuổi, nạn nhân nhỏ tuổi nhất trong vụ khủng bố này.

Cha mẹ của Matilda đã nhập cư từ Ukraine sang Úc cách đây 10 năm, mang theo khát vọng và hy vọng về một cuộc sống mới. Khi con gái chào đời, họ đặc biệt đặt tên em là Matilda vì cho rằng đây là một trong những cái tên tiêu biểu nhất cho nước Úc, tượng trưng cho sự gắn bó với quốc gia này và niềm kỳ vọng tốt đẹp dành cho tương lai của con. Ngày xảy ra vụ việc, Matilda mặc chiếc váy vàng tươi, mái tóc xoăn dài, đang chơi đùa cùng các con vật nhỏ trong khu vực thú cưng của lễ hội, khuôn mặt tràn ngập nụ cười ngây thơ.

Cha mẹ em nghẹn ngào nói trong lễ tưởng niệm: “Chúng tôi trốn chạy khỏi chiến tranh và bất an để đến đây, đặt cho con một cái tên rất Úc, tin rằng nơi này sẽ là chốn an toàn nhất cho con bé… Không ngờ, chúng tôi lại mất con ngay tại đây”. Trong đau thương, họ kêu gọi mọi người: “Vào lúc này, hãy nghĩ nhiều hơn đến việc con cái mình quý giá đến nhường nào, hy vọng một ngày nào đó, mọi người sẽ lại có thể nở nụ cười”.

Trong số các nạn nhân còn có hai vị giáo sĩ Do Thái được cộng đồng kính trọng sâu sắc – Rabbi Eli Schlanger và Rabbi Yaakov Levitan. Rabbi Schlanger là người phụ trách trung tâm Chabad địa phương, đến từ Anh, có 5 người con, trong đó đứa nhỏ nhất mới chỉ 2 tháng tuổi. Ngày 17/12, lễ tang trang nghiêm dành cho hai vị rabbi đã được tổ chức tại trung tâm Chabad Bondi; quan tài của họ được phủ nhung đen thêu ngôi sao David màu vàng, đông đảo người dân tụ tập bên ngoài để bày tỏ niềm thương tiếc.

Đoàn kết xã hội và sự quan tâm quốc tế

Sau vụ tấn công, các tầng lớp xã hội Úc nhanh chóng bày tỏ lời chia buồn với các nạn nhân và lên án mạnh mẽ chủ nghĩa khủng bố. Thủ tướng Úc Anthony Albanese cho biết trái tim ông “ở bên những người đang tiễn biệt người thân yêu”, đồng thời cam kết chính phủ sẽ hỗ trợ hết sức cho các gia đình nạn nhân, cũng như rà soát lại các chính sách an ninh và chống khủng bố liên quan.

Cộng đồng quốc tế cũng nhanh chóng lên tiếng quan tâm. Đại sứ Israel Amir Maimon đã đích thân đến địa điểm tưởng niệm tạm thời tại Bondi để đặt hoa; Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong một sự kiện tại Nhà Trắng, đã gửi lời chia buồn tới chính phủ Úc và gia đình các nạn nhân. Tại Adelaide, trong khuôn khổ loạt trận cricket nổi tiếng “Ashes”, các cầu thủ Úc và Anh đã dành một phút mặc niệm trước trận đấu để tưởng nhớ những người thiệt mạng và bị thương trong vụ xả súng.

Tại bãi biển Bondi, đông đảo người dân tự phát tụ tập đặt hoa và thắp nến. Trong buổi cầu nguyện tưởng niệm tối 16/12, những người thuộc các tôn giáo khác nhau ôm nhau an ủi, trong đó có nhiều người Do Thái và Hồi giáo. Cảnh tượng này mang ý nghĩa biểu tượng đặc biệt, cho thấy dù kẻ tấn công cố gắng gieo rắc hận thù và chia rẽ tôn giáo, nhưng người dân bình thường đã lựa chọn đoàn kết và nâng đỡ lẫn nhau.

Vụ khủng bố này đã gây chấn động sâu sắc xã hội Úc và khơi lên nhiều suy ngẫm. Trước hết, việc Naveed đã bị cơ quan tình báo an ninh chú ý từ năm 2019 nhưng nhà chức trách không thể ngăn chặn anh ta trượt dần tới bạo lực cực đoan cho thấy những lỗ hổng trong hệ thống giám sát chống khủng bố hiện nay. Làm thế nào để tìm được sự cân bằng giữa bảo vệ quyền tự do công dân và đảm bảo an ninh công cộng, làm thế nào để nhận diện và can thiệp hiệu quả hơn các mối đe dọa khủng bố tiềm tàng, là những vấn đề mà các cơ quan chống khủng bố cần nghiêm túc suy nghĩ.

Tính chất bài Do Thái của vụ tấn công làm nổi bật mối đe dọa dai dẳng của tội phạm thù hận và hệ tư tưởng cực đoan. Làm thế nào để chống lại sự lan truyền của ngôn từ thù hận, tăng cường đối thoại và thấu hiểu giữa các tôn giáo và cộng đồng sắc tộc, nuôi dưỡng các giá trị bao dung và tôn trọng ở cấp độ giáo dục và cộng đồng, là nhiệm vụ lâu dài trong việc xây dựng một xã hội hài hòa.

Cuối cùng, chuyến đi của hai cha con tới Philippines và khả năng liên hệ với các tổ chức khủng bố quốc tế nhắc nhở chúng ta rằng khủng bố là vấn đề xuyên quốc gia, đòi hỏi sự hợp tác quốc tế để đối phó. Tăng cường chia sẻ tình báo, phối hợp hành động chống khủng bố, cắt đứt nguồn tài chính và kênh tuyển mộ của các tổ chức khủng bố đều cần sự nỗ lực chung của các chính phủ trên toàn thế giới.

Vụ xả súng tại bãi biển Bondi là vụ khủng bố nghiêm trọng nhất tại Úc trong gần 3 thập niên, để lại vết thương vĩnh viễn cho vô số gia đình. Thảm kịch xảy ra vào những ngày cuối năm 2025 này một lần nữa nhắc nhở nhân loại rằng bóng ma của chủ nghĩa cực đoan chưa bao giờ rời xa. Nhưng sự hy sinh của vợ chồng Gurman, lòng dũng cảm của Ahmed, cùng tinh thần đoàn kết giữa các cộng đồng khác nhau cũng chứng minh rằng ánh sáng nhân tính cuối cùng sẽ xuyên thủng bóng tối của nỗi sợ hãi. Nguyện cho người đã khuất được yên nghỉ, người sống kiên cường, và những bi kịch như thế này không bao giờ tái diễn.

Xem thêm

Hơn 1 triệu USD đã được quyên góp cho người hùng khống chế tay súng ở Sydney

Hơn 1,2 triệu USD đã được quyên góp cho người hùng đã liều mạng tước súng của một trong hai tay súng tại Sydney