Thủ tướng Anh nhiễm virus Vũ Hán vẫn được điều hành chính phủ từ xa?

Thủ tướng Anh Quốc Boris Johnson hôm thứ Sáu 27/3 đã xác nhận nhiễm virus corona Vũ Hán. Trong thông điệp bằng video, ông Johnson nói ông đã xuất hiện “các triệu chứng nhẹ” và bây giờ đang tự cách ly. Thủ tướng Johnson sẽ điều hành chính phủ Anh Quốc ra sao khi ông đã nhiễm bệnh?

Embed from Getty Images

Ông Boris Johnson sẽ tiếp tục làm thủ tướng?

Ông Johnson đã nói rõ rằng ông sẽ tiếp tục điều hành công tác ứng phó đại dịch virus Vũ Hán của chính phủ.

Trong thông điệp qua video hôm 27/3, Thủ tướng nói: “Không nghi ngờ gì nữa, tôi vẫn có thể dựa vào công nghệ hiện đại để liên lạc với tất cả đội ngũ cấp cao của mình nhằm dẫn dắt cuộc chiến quốc gia ứng phó với virus corona”.

>>Thủ tướng Anh Boris Johnson dương tính với virus Trung Cộng

Nếu các triệu chứng nhẹ không trở nặng, thì ông Johnson vẫn có thể tiếp tục điều hành chính phủ từ xa. Thủ tướng vẫn sẽ có thể liên lạc với các bộ trưởng và các cố vấn qua kết nối video. Ông cũng sẽ vẫn có thể ghi âm các bài phát biểu để cung cấp thông tin cho công chúng. Cho tới thời điểm này, ông Johnson đã đang chủ trì các cuộc họp báo hàng ngày về công tác ứng phó đại dịch và gần đây các cuộc họp đã được kết nối qua video. 

Một trong những lý do ông Johnson có thể điều hành chính phủ từ xa là hiện nay trong hoàn cảnh đại dịch, người dân Anh hầu hết cũng phải làm việc như vậy. 

Quốc hội Anh cũng đã phải đóng cửa ít nhất một tháng do đại dịch virus Vũ Hán gia tăng. Các nghị sĩ bây giờ phải đối thoại với cử tri trực tuyến và học cách để làm luật từ xa nếu việc triệu tập họp Quốc hội bị coi là rủi ro cao. 

Thủ tướng có thể điều hành đất nước từ xa?

Cách thức tổ chức chính phủ Anh Quốc hoàn toàn cho phép thủ tướng có thể làm việc từ nhà mà không làm ảnh hưởng đến mọi hoạt động. Mặc dù thủ tướng là lãnh đạo cao nhất trong nội các, nhưng quyền lực điều hành tối cao thuộc về toàn bộ thành viên nội các. Các bộ và lãnh đạo bộ chịu trách nhiệm chính trong việc xây dựng và triển khai hầu hết các chính sách của chính phủ. 

Thủ tướng có vai trò rất quan trọng trong điều phối và liên kết toàn chính phủ trong việc ứng phó với đại dịch virus corona, nhưng các bộ trưởng trong nội các cũng có những vai trò quan trọng nhất định. Chẳng hạn, bộ trưởng tài chính Rishi Sunak đang lãnh đạo công tác ứng phó kinh tế và tài chính. Bộ trưởng y tế Matt Hancock lãnh đạo công tác y tế. Ông Hancock cũng đã xác nhận nhiễm virus corona nhưng cũng chỉ có triệu chứng nhẹ và đang cách ly tại nhà. Bộ trưởng quốc phòng Ben Wallace lãnh đạo kế hoạch dự phòng về sử dụng lực lượng vũ trang và quân dự bị trong ứng phó đại dịch. 

>>Sau Thủ tướng, đến lượt Bộ trưởng Y tế Anh nhiễm virus Trung Cộng

Nói cách khác, tất cả các bộ trưởng chịu trách nhiệm trong lĩnh vực mình lãnh đạo và họ vẫn sẽ tiếp tục công việc khi thủ tướng làm việc từ xa. Các nhân viên chính phủ và các cố vấn cũng sẽ chủ động công việc của họ như bình thường. Thủ tướng sẽ đưa ra các chỉ đạo từ xa, và bộ máy nội các của ông sẽ vận hành bình thường.  

Ai sẽ đảm nhận vai trò thủ tướng nếu bệnh tình ông Johnson trở nặng?

Nếu thủ tướng Johnson trở nặng và không thể tiếp tục làm việc, thì trong ngắn hạn, nội các sẽ không có ai đảm nhận vai trò ngang quyền thủ tướng.

Nội các Anh Quốc không phải tổ chức theo các vị trí bình đẳng, nhưng nó cũng không phân cấp rõ ràng thứ tự quyền lực sau vị trí thủ tướng. 

Vài ngày trước, để phòng trường hợp xấu liên quan tới sức khỏe cá nhân, Thủ tướng Johnson đã chỉ định ngoại trưởng Dominic Raab sẽ thay ông điều hành chính phủ trong trường hợp ông vắng mặt. Ông Raab sẽ điều hành nội các với chức danh bộ trưởng nhà nước thứ nhất. Chức danh này đặt ông Raab lên trên các bộ trưởng khác nhưng ông không được nhận chức danh phó thủ tướng. 

Ông Johnson muốn nâng cao vị thế của ông Raab trong chính phủ, nhưng thủ tướng cũng không đẩy vị ngoại trưởng này lên mức quá cao để có thể trở thành đối thủ của mình trong tương lai. Thủ tướng Anh Quốc được toàn quyền quyết định có bổ nhiệm chức danh phó thủ tướng hay không. 

Mặt khác, tại Anh Quốc, không có luật hoặc quy định hiến pháp nào về những gì sẽ xảy ra nếu một thủ tướng không thể tiếp tục điều hành chính phủ vì một lý do nào đó ví như mắc bệnh nặng. Cẩm nang Nội các, một tài liệu tập hợp các quy tắc quan trọng nhất làm cơ sở cho hoạt động và hành vi của chính phủ Anh Quốc, không đưa ra tài liệu hướng dẫn rõ ràng nào về trường hợp thủ tướng mất khả năng điều hành. 

Thủ tướng có thể đề cử một vị trí thay thế ngắn hạn nhưng người này cũng sẽ cần sự ủng hộ của các bộ trưởng khác để tiếp tục công việc dài hạn. Nếu nội các không thể thống nhất một vị trí lãnh đạo lâu dài, đảng cầm quyền sẽ phải chọn ra người lãnh đạo mới và người này sau đó sẽ trở thành thủ tướng. Thủ tướng không thể chỉ định người kế nhiệm dài hạn. 

Nữ hoàng đóng vai trò gì?

Vai trò của Nữ hoàng Anh trong các vấn đề vận hành chính phủ bị giới hạn nghiêm ngặt. Nữ hoàng buộc phải nghe khuyến nghị từ các bộ trưởng. Nếu chính phủ Anh Quốc cần phải chọn thủ tướng mới, quyền lựa chọn đó không thuộc về Nữ hoàng mà thuộc về đảng cầm quyền. 

Hơn nữa, do vấn đề tuổi tác, Nữ hoàng đang thuộc nhóm có rủi ro cao với virus corona Vũ Hán. Con trai Nữ hoàng, Thái tử Charles đã xác nhận bị nhiễm virus Vũ Hán và đang phải tự cách ly tại dinh thự ở Scotland. 

Như Ngọc (Theo The Conversation)

Xem thêm: