Bác sĩ Trung Quốc vạch trần nạn buôn bán nội tạng và lạm dụng y tế

Mạnh Hạo
•
Thứ Năm, 26/06/2025

Gần đây, vụ việc thực tập sinh bác sĩ La Soái Vũ tại Bệnh viện số 2 Tương Nhã trực thuộc Đại học Trung Nam (Hồ Nam) nhảy lầu tử vong đã gây chấn động dư luận mạng xã hội Trung Quốc. Bố của La Soái Vũ đã công khai video và tài liệu nội bộ, tố cáo trung tâm cấy ghép tạng của bệnh viện này có liên quan đến buôn bán nội tạng phi pháp, gọi khoa cấp cứu là “nhà xác”, sử dụng lý do “chết não” để lấy nội tạng và thậm chí yêu cầu bác sĩ thu thập nội tạng trẻ em. Điều này đã khiến công chúng vô cùng phẫn nộ.

La Soai Vu — La Soái Vũ, bác sĩ thực tập tại Bệnh viện Tương Nhã số 2, tỉnh Hồ Nam. (Nguồn ảnh: video chụp màn hình)

Kênh truyền thông “Toronto Fanglian” đã phỏng vấn 2 bác sĩ Trung Quốc, cho rằng vụ việc này phơi bày những góc khuất như buôn bán nội tạng, lạm dụng y tế, và chế độ đào tạo cưỡng bức, từ đó kêu gọi cải cách toàn diện hệ thống y tế.

Bối cảnh sự kiện: Cái chết của La Soái Vũ và làn sóng tố cáo

Ngày 8/5/2024, La Soái Vũ, 28 tuổi, nhảy lầu tử vong gần bệnh viện Tương Nhã số 2 nơi mình thực tập. Cảnh sát sơ bộ cho rằng đây là một vụ tự tử. Tuy nhiên, gia đình phát hiện trong máy tính của anh La có 1119 trang tài liệu tố cáo liên quan đến buôn bán nội tạng, lạm dụng y tế và tham nhũng.

Ngày 17/6, cha của anh công bố video cho thấy các tài liệu nội bộ như hồ sơ phẫu thuật, phân loại hiến tạng và nhiều trường hợp “hiến sống” không có chữ ký.

Một người trong cuộc tiết lộ bệnh viện này thường gọi khoa cấp cứu của Bệnh viện Tương Nhã số 2 là “nhà xác”, thường lợi dụng lý do “chết não” để lấy nội tạng, và từng yêu cầu La Soái Vũ thu thập 12 trường hợp trẻ em từ 3 – 9 tuổi làm nguồn hiến tạng, khiến dư luận choáng váng.

Ngày 13/6/2025, thông báo chính thức dài hơn 4000 chữ được công bố, cho rằng La Soái Vũ tự tử do áp lực học tập, và 50 ca cấy ghép nội tạng đều “hợp pháp”. Tuy nhiên, lời tuyên bố này mâu thuẫn với lời kể của gia đình, và có nhiều chi tiết đáng nghi như dấu vết ẩu đả, kính mắt bị vỡ, khiến dư luận tiếp tục nghi ngờ.

Cha của anh La cho biết chính quyền từng đề nghị 15 triệu nhân dân tệ (khoảng 54,6 tỷ VNĐ) để đổi lấy việc không công bố tài liệu, nhưng ông từ chối. Trong video, ông tức giận nói: “Họ cứ xóa video của chúng tôi. Đây không phải là giải pháp lâu dài!” Sự mất lòng tin của công chúng vào phản ứng của giới chức đã đẩy sự việc tiếp tục lên cao.

Buôn bán nội tạng: Phần nổi của tảng băng chìm

Theo tài liệu do bố của La Soái Vũ công bố, trung tâm cấy ghép tạng của bệnh viện Tương Nhã số 2 có hệ thống buôn bán nội tạng. Tin nhắn WeChat cho thấy có người hối thúc La Soái Vũ nộp “danh sách người hiến tạng”, trong khi dữ liệu trong hệ thống ghi nhận ngày mổ, nguyên nhân tử vong, v.v… trong đó nhiều ca “hiến sống” không có chữ ký hợp pháp.

Bệnh viện này bị cáo buộc lạm dụng lý do “chết não” để lấy nội tạng bệnh nhân cấp cứu, thậm chí có cả trẻ em, khiến nhiều người bị sốc. Vì từ chối tham gia vào những ca cấy ghép có nguồn gốc không rõ ràng, La Soái Vũ có thể đã phải trả giá bằng chính mạng sống của mình.

Hai bác sĩ được “Toronto Fanglian” kết nối đã xác nhận rằng có một chuỗi công nghiệp xám về cấy ghép nội tạng ở Trung Quốc, nhưng nó khác với “thu hoạch nội tạng” quy mô lớn mà công chúng tưởng tượng.

Nguồn nội tạng chủ yếu bao gồm bệnh nhân bị bệnh nặng, buôn bán người sống và tử tù, chứ không phải là giết người có chủ đích có hệ thống để thu hoạch nội tạng. Họ nhấn mạnh rằng mặc dù các bác sĩ cá biệt có thể cố ý giết bệnh nhân để kiếm lợi cá nhân, nhưng hành vi như vậy không phổ biến ở cấp độ bệnh viện vì rủi ro và lợi ích của việc bảo vệ quyền không tương xứng.

Giao dịch trá hình với bệnh nhân nặng

Bệnh nhân nặng, đặc biệt là những người bị tai nạn giao thông, hôn mê hoặc chết não, là nguồn cung cấp nội tạng bất hợp pháp chính. Khi không còn khả năng cứu chữa, bệnh viện thường thương lượng với gia đình người bệnh, đổi việc giảm chi phí ICU lấy sự đồng ý hiến tạng. Hình thức “mua bán trá hình” này không dựa trên ý nguyện của bệnh nhân mà xuất phát từ áp lực kinh tế nặng nề.

Kênh “Toronto Fanglian” trích lời bác sĩ cho biết: “Người nghèo vì không kham nổi viện phí ICU nên bán nội tạng của người thân, trong khi các quan chức cấp cao lại được nằm ICU suốt 4 năm bằng tiền công quỹ”.

Điều này phản ánh sự bất công trong phân bổ tài nguyên y tế. Một người biết chuyện tiết lộ, khoa cấp cứu của Bệnh viện Tương Nhã số 2 thuộc Đại học Trung Nam được gọi là “nhà xác”, chính là đại diện cho kiểu giao dịch trá hình này.

Mua bán người sống và sự thúc đẩy vì nghèo

Việc mua bán nội tạng người sống không hề hiếm thấy tại Trung Quốc. BBC từng đưa tin năm 2015 về tình trạng hỗn loạn trong buôn bán nội tạng ở nước này. Nhiều gia đình nghèo chọn bán nội tạng để sinh tồn. Vụ việc năm 2011 về “bán thận mua iPhone” từng trở thành chủ đề nóng trong xã hội, phản ánh nạn buôn bán nội tạng vì nghèo gây ra.

Hai bác sĩ được phỏng vấn cho biết, tuy nền kinh tế đã phát triển khiến tình trạng này giảm đi, nhưng đây vẫn là một nguồn cung nội tạng quan trọng. Tài liệu do bố của La Soái Vũ công bố cho thấy, trung tâm cấy ghép của bệnh viện có nhiều ca “hiến tạng sống” không có chữ ký xác nhận, ám chỉ khả năng tồn tại việc ép buộc hoặc các giao dịch không minh bạch.

Nội tạng từ tử tù và cảnh hỗn loạn giành xác

Tử tù là nguồn cung nội tạng chủ yếu khác. Một nghiên cứu năm 2006 cho thấy Trung Quốc xử tử khoảng 4.000 người/năm, cung cấp khoảng 8.000 quả thận và 3.000 lá gan. Các bác sĩ tiết lộ rằng để đảm bảo nội tạng còn sử dụng được, bệnh viện thường điều xe cấp cứu chờ sẵn tại hiện trường thi hành án, dẫn đến những tình cảnh kỳ lạ khi người nhà tử tù giành xác với bệnh viện.

Dù tình hình gần đây có cải thiện, vấn đề vẫn chưa được giải quyết triệt để. Tài liệu tố cáo của La Soái Vũ cũng đề cập đến một số nguồn nội tạng không rõ ràng, có thể có liên quan đến kênh tử tù này.

Thị trường hóa và nghi vấn từ quốc tế

Việc thị trường hóa cấy ghép nội tạng ở Trung Quốc vô cùng nghiêm trọng. Một quả thận có giá khởi điểm khoảng 100.000 nhân dân tệ (khoảng 365 triệu VNĐ), cộng thêm chi phí phẫu thuật, thuốc men và “phí xếp hàng” lên tới 300.000 tệ (khoảng 1,09 tỷ VNĐ). Tất cả vận hành theo nguyên tắc “ai có tiền thì được trước”.

“Toronto Fanglian” tiết lộ rằng một bệnh viện tại Hà Nam từng công khai bảng giá nội tạng, tổng giá trị nội tạng trên một người có thể lên tới 1,06 triệu tệ (khoảng 3,86 tỷ VNĐ), gây ra nhiều tranh cãi.

Bà Nina, giám đốc về tự do tôn giáo của Viện Hudson, nhấn mạnh rằng kể từ khi Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) bắt đầu đàn áp Pháp Luân Công năm 1999, vấn đề mổ cướp nội tạng luôn là nghi vấn nghiêm trọng từ cộng đồng quốc tế.

Các bình luận của cư dân mạng cũng cho thấy sự mất lòng tin sâu sắc với thông báo chính thức từ chính quyền. Việc bố của La Soái Vũ công bố các hồ sơ “hiến tạng sống không chữ ký” càng làm dấy lên nghi ngờ mạnh mẽ hơn.

Lạm dụng y tế: Bệnh mãn tính trong hệ thống

Anh La Soái Vũ cũng tố cáo tình trạng lạm dụng y tế phổ biến, nguyên nhân là do hệ thống đánh giá và thu nhập thấp. Lương cơ bản của bác sĩ chỉ vài nghìn nhân dân tệ, thu nhập chính đến từ chỉ tiêu, phẫu thuật, thuốc và xét nghiệm, đôi khi có khoản “hoa hồng” mờ ám.

Ví dụ, tiền “hoa hồng” cho một đầu dao điện dùng một lần có thể lên tới 1.000 nhân dân tệ (khoảng 3,6 triệu VNĐ), và 3 ca phẫu thuật một ngày có thể kiếm được 3.000 nhân dân tệ (khoảng 10,8 triệu VNĐ). Do số lượng ca phẫu thuật ít và hạn chế sử dụng thuốc, khoa nhi có thu nhập thấp, buộc các bác sĩ phải tìm cách tạo ra thu nhập.

Để hoàn thành chỉ tiêu số ca phẫu thuật (KPI), các bác sĩ thường đề xuất những ca phẫu thuật không cần thiết, như khi sinh nở thì tiện thể cắt bỏ u xơ tử cung, thậm chí tiến hành phẫu thuật có rủi ro đối với trẻ em, ảnh hưởng đến sự phát triển.

Người trong cuộc tiết lộ, Bệnh viện Tương Nhã số 2 thuộc Đại học Trung Nam từng yêu cầu bác sĩ La Soái Vũ thu thập nội tạng trẻ em hiến tặng, có thể liên quan đến các hành vi kiếm lợi kiểu này. Người bệnh phải gánh chịu những rủi ro không cần thiết từ việc kiểm tra, dùng thuốc và phẫu thuật.

Một số ý kiến từ Toronto chỉ ra rằng bác sĩ bị ép trở thành “nhân viên bán hàng cho phẫu thuật và thuốc men”, tình trạng lạm dụng y tế đã trở thành vấn đề mang tính hệ thống.

Cái chết của La Soái Vũ là tự tử hay bị sát hại?

Thông báo của giới chức nói rằng La Soái Vũ tự tử vì áp lực học tập. Nhưng gia đình anh đã phát hiện những dấu vết ẩu đả, cách rơi khỏi toà nhà bất hợp lý, kính mắt bị vỡ… và nghi ngờ đây là án mạng.

Cha của La Soái Vũ tiết lộ ĐCSTQ cố gắng ngăn cản ông tiết lộ thông tin bằng khoản tiền bịt miệng là 15 triệu nhân dân tệ (khoảng 54,6 tỷ VNĐ), nhưng đã bị từ chối. Ông nói trong video: “Họ liên tục xóa video của chúng tôi. Đây không phải là giải pháp lâu dài!” Điều này cho thấy chính quyền đang cố gắng che giấu sự thật.

Dù là tự sát thì môi trường áp lực cao của chế độ đào tạo bác sĩ nội trú cũng khó có thể thoái thác trách nhiệm. Bác sĩ nội trú tại Bệnh viện Tương Nhã số 2 phải có mặt lúc 6:30 sáng mỗi ngày và không được rời đi trước 18:00.

Gặp thời điểm cao điểm phẫu thuật, họ phải làm việc liên tục từ 48 – 72 giờ, với mức lương hàng tháng chỉ khoảng 3.000 tệ (khoảng 10,8 triệu VNĐ), có nơi thấp chỉ 600 tệ (khoảng 2,2 triệu VNĐ).

Trong quá trình luân chuyển đào tạo, đánh giá chủ quan như “đạo đức nghề nghiệp” và “năng lực đảm nhiệm vị trí” quyết định tương lai của bác sĩ. Hành vi tố cáo khiến La Soái Vũ đối mặt với nguy cơ bị bắt nạt nơi làm việc.

Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ sinh viên y khoa Trung Quốc mắc trầm cảm lên tới 29%, số người có ý định tự sát là 13%. La Soái Vũ thuộc nhóm có nguy cơ cao, hành vi tố cáo của anh càng làm gia tăng áp lực tâm lý.

Hệ thống y tế khủng hoảng: Cần cải cách toàn diện

Vụ việc của La Soái Vũ phản ánh những vấn đề sâu xa trong hệ thống y tế Trung Quốc. Lương bác sĩ tuyến cơ sở chỉ 60.000 – 120.000 tệ (khoảng 219 triệu – 438 triệu VNĐ)/năm, thấp hơn nhiều so với Canada (2 triệu tệ, khoảng 7,3 tỷ VNĐ) hay Mỹ (2,7 triệu tệ, khoảng 9,8 tỷ VNĐ).

Bác sĩ mới vào bệnh viện hạng 3 lương chỉ 2000–3000 tệ (khoảng 7,2 triệu – 10,9 triệu VNĐ)/tháng. Ngân sách y tế nhà nước chỉ chiếm 4% tổng thu, giảm 9,1% trong năm 2024.

Cải cách mua thuốc tập trung và hệ thống DRG chỉ tiết kiệm chi phí bảo hiểm, không cải thiện thu nhập của bác sĩ.

Chế độ đào tạo bác sĩ nội trú là một vấn đề nghiêm trọng khác. Sinh viên y khoa phải học từ 8-14 năm. Trong thời gian đào tạo, cường độ làm việc tương đương với bác sĩ điều trị chính, nhưng chỉ nhận được mức lương thấp và phải chịu áp lực từ các đánh giá chủ quan.

Nhiều nơi đã lên tiếng cảnh báo gần đây, một bác sĩ nội trú khác đã tiêm kali clorua tự sát, cho thấy khủng hoảng tâm lý ngày càng nghiêm trọng. Các bác sĩ nội trú như La Soái Vũ phải hoàn thành “4 chứng chỉ hợp nhất” (chứng chỉ hành nghề bác sĩ, chứng chỉ đào tạo nội trú, bằng tốt nghiệp và học vị) trong môi trường đầy áp lực, chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể khiến mọi nỗ lực trước đó đều trở nên vô ích.

So sánh quốc tế và gợi ý cải cách

Kênh “Toronto Fanglian” kêu gọi ĐCSTQ học hỏi từ kinh nghiệm của Mỹ. Năm 1984, một sinh viên Mỹ tên Libby Zion đã tử vong do bác sĩ nội trú dùng sai thuốc vì kiệt sức. Điều này dẫn đến việc ra đời Đạo luật 405, quy định giới hạn thời gian làm việc và ca trực của bác sĩ nội trú, nhằm đảm bảo họ được nghỉ ngơi hợp lý.

Tuy nhiên, chế độ đào tạo cưỡng bức (đào tạo nội trú) ở Trung Quốc hiện không có bất kỳ biện pháp bảo vệ tương tự nào, khiến tình trạng bác sĩ làm việc quá sức và khủng hoảng tâm lý trở nên phổ biến. Sự kiện La Soái Vũ lẽ ra phải là chất xúc tác cho một cuộc cải cách tương tự, nhưng lại bị chính quyền che giấu và để lỡ cơ hội.

Chống tham nhũng trong ngành y tế khó có thể giải quyết triệt để vấn đề điều trị quá mức. Nếu không có nguồn thu nhập “mờ ám“, bác sĩ chỉ dựa vào mức lương thấp thì khó có thể tồn tại, điều này có thể dẫn đến tình trạng chảy máu nhân lực.

“Toronto Fanglian” chỉ ra rằng chi tiêu y tế ở Trung Quốc thấp, bệnh viện phải tự chịu lỗ lãi, bác sĩ buộc phải dựa vào “hoa hồng” để bù đắp thu nhập. Nếu công cuộc chống tham nhũng không đi kèm với việc nâng cao đãi ngộ, thì chỉ càng làm trầm trọng thêm tình trạng bác sĩ rời bỏ ngành và chất lượng y tế suy giảm, gây bất lợi cho người bệnh.

Vụ việc của La Soái Vũ không chỉ là một bi kịch cá nhân, mà còn phơi bày sự sụp đổ mang tính hệ thống của thể chế y tế. Sự thiếu tin tưởng của cư dân mạng đối với thông báo của giới chức phản ánh khát vọng tìm kiếm sự thật.

Tập tài liệu tố cáo dày 1.119 trang do cha của La Soái Vũ công bố chẳng khác nào một bản di chúc nặng nề, vạch trần mặt tối của nạn buôn bán nội tạng và tình trạng điều trị quá mức.

Công chúng thở dài: “Những điều Pháp Luân Công nói (về mổ cướp nội tạng) là thật”, thể hiện sự nghi ngờ kéo dài đối với những góc khuất trong ngành y. Vụ việc đã khơi lên các cuộc thảo luận về công bằng y tế và chế độ đãi ngộ đối với bác sĩ, cư dân mạng kêu gọi: “Sự thật không thể bị chìm xuồng!”

Vụ việc La Soái Vũ là hình ảnh thu nhỏ của khủng hoảng y tế Trung Quốc, xoay quanh các vấn đề như buôn bán nội tạng, lạm dụng y tế, và áp lực đào tạo cưỡng bức. Việc chính quyền đưa ra tiền bịt miệng và kiểm duyệt thông tin không giải quyết được vấn đề, mà chỉ khiến người dân thêm mất lòng tin.

“Toronto Fanglian” nhấn mạnh Trung Quốc cần chuyển hướng từ việc xử lý cá nhân sang cải cách hệ thống, bao gồm tăng trợ cấp y tế, cải thiện thu nhập bác sĩ, hoàn thiện chế độ quy bồi và học hỏi từ quốc tế.

1119 trang tài liệu tố cáo của La Soái Vũ chính là lời kêu cứu khẩn thiết cho một cuộc cải cách y tế. Chỉ khi đối diện với thực trạng, ngành y Trung Quốc mới có thể thoát khỏi khủng hoảng và ngăn chặn những thảm kịch tương tự trong tương lai.