Phát biểu của ông Thái Kỳ tiết lộ về sự suy yếu vị thế “nhất tôn” của ông Tập
- Lý Tịnh Dao
- •
Kỳ nghỉ hè Bắc Đới Hà kéo dài hai tuần đã bắt đầu. Thường vụ Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), Bí thư Ban Bí thư Trung ương Thái Kỳ, như mọi năm trước, được lãnh đạo đảng ủy thác đến thăm các chuyên gia đang nghỉ dưỡng. Tuy nhiên, các nhà quan sát nhận thấy bài phát biểu của ông đã có những thay đổi nhạy cảm, phản ánh sự thay đổi ở cấp cao, vị thế “nhất tôn” của ông Tập Cận Bình đã bị suy yếu.
Không còn ca ngợi ông Tập Cận Bình
Theo tờ Nhân dân Nhật báo của ĐCSTQ đưa tin, ngày 3/8, Thường vụ Bộ Chính trị Trung ương ĐCSTQ, Bí thư Ban Bí thư Trung ương Thái Kỳ, được ông Tập Cận Bình ủy thác đến Bắc Đới Hà thăm các chuyên gia nghỉ hè, đánh dấu ĐCSTQ bắt đầu kỳ nghỉ hè Bắc Đới Hà kéo dài hai tuần.
Tham gia hoạt động này còn có Ủy viên Bộ Chính trị Trung ương, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Thạch Thái Phong, và Ủy viên Quốc vụ Kham Nghi Cầm.
Nhà bình luận thời sự Lý Yến Minh đã phân tích sự thay đổi trong bài phát biểu của ông Thái Kỳ. Vào ngày 3/8 của năm 2023 và 2024, ông Thái Kỳ cũng đến Bắc Đới Hà thăm hỏi các chuyên gia nghỉ dưỡng. Tuy nhiên, so sánh các báo cáo của truyền thông chính thức từ năm 2023, 2024 và 2025, bài phát biểu của ông năm nay đã có sự thay đổi tinh vi.
Năm 2023, ông Thái Kỳ nhấn mạnh rằng kể từ Đại hội 18 của ĐCSTQ, ông Tập Cận Bình đã đưa ra một loạt “chỉ thị quan trọng” và “bố trí quan trọng” về công tác nhân tài. Ông Thái Kỳ còn ca ngợi ông Tập Cận Bình “dẫn dắt công tác nhân tài thời đại mới đạt được thành tựu mang tính lịch sử và thay đổi mang tính lịch sử.”
Năm 2024, ông Thái Kỳ chỉ đề cập rằng ông Tập Cận Bình đã đưa ra một loạt “chỉ thị quan trọng” về công tác nhân tài. Một số từ ngữ ca ngợi đã biến mất, như “bố trí quan trọng”, “thành tựu mang tính lịch sử” và “thay đổi mang tính lịch sử”.
Đến năm 2025, ông Thái Kỳ nhấn mạnh rằng “Trung ương Đảng” coi trọng công tác nhân tài, “thực hiện chiến lược cường quốc về nhân tài”. Lần này, ông không nhắc đến việc ông Tập Cận Bình “đưa ra một loạt chỉ thị quan trọng” hay “bố trí quan trọng” và cũng không có từ ngữ ca ngợi nào.
Nhà bình luận Lý Yến Minh cho rằng sự thay đổi nhạy cảm trong cách dùng từ của ông Thái Kỳ phản ánh những biến động tinh vi trong cục diện chính trị cấp cao của ĐCSTQ. Điều này tương ứng với tin đồn sau Hội nghị Trung ương 3 năm ngoái, khi sức khỏe và quyền lực của ông Tập Cận Bình gặp khủng hoảng, truyền thông đảng và báo quân đội đã giảm bớt vị thế “nhất tôn” của ông Tập, nhấn mạnh “Trung ương Đảng” và “lãnh đạo tập thể”.
Từ “cá nhân Tập Cận Bình” chuyển sang “Trung ương Đảng”
Nhà bình luận chính trị tại Mỹ Trần Phá Không chỉ ra trên kênh truyền thông cá nhân rằng cách diễn đạt của ông Thái Kỳ đã chuyển từ “cá nhân Tập Cận Bình” sang “Trung ương Đảng”.
Năm 2023, ông Thái Kỳ nói: “Tổng Bí thư Tập Cận Bình và Trung ương Đảng rất coi trọng công tác nhân tài,” đặt Tập Cận Bình lên trước, còn Trung ương Đảng ở sau. Năm 2024, ông chỉ đề cập rằng “Tổng Bí thư Tập Cận Bình luôn quan tâm và yêu quý các chuyên gia nhân tài”, lần này chỉ nhắc đến Tập Cận Bình mà không nhắc đến Trung ương Đảng.
Đến năm 2025, cách diễn đạt của ông trở thành: “Trung ương Đảng với đồng chí Tập Cận Bình làm hạt nhân đã đặt công tác nhân tài vào vị trí quan trọng trong quản lý và điều hành đất nước.”
Ông Trần Phá Không phân tích, “với đồng chí Tập Cận Bình làm hạt nhân” là một định ngữ (bổ ngữ định danh), còn “Trung ương Đảng” là danh từ. Nếu bỏ định ngữ, câu nói sẽ là: “Trung ương Đảng đã đặt công tác nhân tài vào vị trí quan trọng trong quản lý và điều hành đất nước.” Do đó, ông Trần Phá Không cho rằng chủ ngữ của bài phát biểu lần này thực chất là “Trung ương Đảng” nhấn mạnh “lãnh đạo tập thể”.
Trần Phá Không nhận định, ông Thái Kỳ là tâm phúc của ông Tập Cận Bình, và sự thay đổi tinh vi trong cách dùng từ là một tín hiệu, cho thấy ĐCSTQ đã chuyển từ chế độ độc tài cá nhân Tập Cận Bình sang lãnh đạo tập thể. “Đây là thất bại lớn của ông Tập Cận Bình kể từ Hội nghị Trung ương 3, bất kể ông ấy có bị cách chức tại Hội nghị Trung ương 4 hay không, thì ông ấy cũng đã chịu một thất bại nghiêm trọng.”
Ông Trần Phá Không cho rằng, chỉ cần sức khỏe còn tốt, vẫn đi lại được và ngồi xe được, năm nay chắc chắn sẽ có một số lượng đáng kể các nhân vật lão thành chính trị tham dự hội nghị Bắc Đới Hà. Hơn nữa, các lão thành chính trị thuộc phái cải cách hoặc những người chủ đạo trong số lão thành chính trị sẽ đưa ra ý kiến. Hiện tại, ông Tập Cận Bình không thể ngăn cản, cũng không thể bịt miệng họ.
“Dù bên ngoài trông có vẻ yên bình, hội nghị Bắc Đới Hà năm nay có thể sẽ âm thầm diễn ra một cuộc đấu đá khốc liệt.”
Suy yếu vị thế “nhất tôn” của Tập Cận Bình
Bài phát biểu của ông Thái Kỳ phản ánh rằng tầng lớp lãnh đạo đã chuyển từ chế độ độc tài cá nhân và vị thế “nhất tôn” của ông Tập Cận Bình sang lãnh đạo tập thể. Trên thực tế, những phát biểu làm suy yếu vị thế “nhất tôn” của ông Tập cũng xuất hiện trong bài phát biểu của Đặc khu trưởng Hồng Kông Lý Gia Siêu nhân ngày kỷ niệm thành lập ĐCSTQ 1/7 năm nay.
Năm ngoái, bài phát biểu của ông Lý Gia Siêu ca ngợi ông Tập Cận Bình rất nhiều, đề cập đến việc thực hiện toàn diện nguyên tắc “người yêu nước cai trị Hồng Kông”, nắm bắt cơ hội xây dựng Vùng vịnh Đại Loan-Quảng Đông-Hồng Kông-Macao, và cơ hội lịch sử của “Vành đai và Con đường”. Đây đều là những nhãn hiệu chính trị gắn chặt với ông Tập Cận Bình.
Tuy nhiên, bài phát biểu năm nay của ông Lý Gia Siêu không hề nhắc đến ông Tập Cận Bình ở phần mở đầu, cũng không đề cập đến các chỉ thị quan trọng của ông Tập đối với Hồng Kông. Những từ ngữ cố định cũng hoàn toàn biến mất. Ông Lý Gia Siêu không chỉ không nhắc đến ông Tập Cận Bình mà còn trực tiếp nói: “Tôi (Lý Gia Siêu) đã thay đổi văn hóa chính phủ, thiết lập một chính phủ lấy kết quả làm mục tiêu.”
Đáng chú ý, bà Hà Tinh, phu nhân của cựu Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long, vốn thân Bắc Kinh, vào ngày 21/4 năm nay đã chia sẻ trên Facebook cá nhân một bài bình luận với tiêu đề “Tập Cận Bình trong 12 năm cầm quyền luôn hành xử như một trùm xã hội đen”.
Bài viết do nhà bình luận người Ba Lan Michael Petraeus viết, cho rằng “hoàng đế (Tập Cận Bình) lại yêu cầu các nước láng giềng, những người bị ông ta ‘cướp bóc tàn nhẫn’ trong hơn một thập kỷ qua, phải hợp tác, cho thấy tình cảnh hiện nay của Trung Quốc tồi tệ đến mức nào. Ông ta còn kêu gọi chống lại đối đầu và bảo hộ thương mại, nhưng chính ông ta đã vi phạm luật pháp quốc tế, áp đặt ‘đường 9 đoạn’ lên các nước ASEAN, tuyên bố phần lớn Biển Đông thuộc về Trung Quốc, xây dựng các cơ sở quân sự trên các đảo tranh chấp, và cho tàu hải cảnh quấy nhiễu tàu của các nước khác.”
Bài viết mô tả ông Tập Cận Bình như trùm xã hội đen trong phim Bố già, luôn đưa ra “những đề nghị không thể từ chối”, nhưng giờ đây lại mong muốn các nạn nhân coi ông ta như bạn bè và đối tác. Chỉ riêng trong ASEAN, Trung Quốc đã thông qua các khoản đầu tư “Vành đai và Con đường” gây tranh cãi, cái gọi là bẫy nợ, hoặc cố gắng chuyển giao năng lực sản xuất bằng cách bán phá giá, khiến hàng hóa giá rẻ tràn ngập các nước này, đẩy các ngành công nghiệp nội địa đến bờ vực sụp đổ.
Nhà bình luận độc lập Đỗ Chính cho rằng, do Singapore từ lâu chịu ảnh hưởng lớn của ĐCSTQ, việc bà Hà Tinh công khai chỉ trích ông Tập Cận Bình cho thấy bà không sợ bị trả đũa, có thể liên quan đến cuộc đấu tranh quyền lực trong nội bộ cấp cao ĐCSTQ.
Ông Đỗ Chính chỉ ra một khả năng là nhiều nhân vật thuộc “phe Tập” đã ngã ngựa, khiến ông Tập mất đi quyền lực chính. Dưới sự giám sát của các nguyên lão ĐCSTQ, ông Tập phải chịu trách nhiệm về thất bại trong kinh tế và ngoại giao, và có thể bị chỉ trích tại Hội nghị Trung ương 4. Do đó, bà Hà Tinh yên tâm chia sẻ bài viết, không sợ làm mất lòng ông Tập Cận Bình. Ông cho rằng hành động này của bà Hà Tinh đã phá vỡ hình ảnh “nhất tôn” cao ngạo của Tập Cận Bình.
Xem thêm
Từ khóa Thái Kỳ Tập Cận Bình Hội nghị Bắc Đới Hà
