Chuyện phò mã cầu viện Chiêm Thành khiến Đại Cồ Việt lâm nguy

Ngô Nhật Khánh là người nhà của vua Đinh Tiên Hoàng, được Vua gả công chúa cho, nhưng vì không chiếm được quyền lự, trong cơn tức giận đã bỏ chạy sang Chiêm Thành. Sau khi cha con Đinh Tiên Hoàng bị sát hại thì Ngô Nhật Khánh lại thuyết phục vua Chiêm tiến đánh Đại Cồ Việt.

Xuất thân

Sau chiến thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, Ngô Quyền lên ngôi Vua. Năm 944, Ngô Quyền lâm bệnh nặng, trước khi mất giao cho em vợ là Dương Tam Kha giúp đưa con trưởng là Ngô Xương Ngập lên ngôi.

Tuy nhiên Dương Tam Kha lại cướp ngôi, xưng là Dương Bình vương. Việc này khiến nhiều người không phục nổi lên hùng cứ các phương. Các Sứ quân hình thành ngày càng nhiều, dần dần hình thành 12 Sứ quân, trong đó có Sứ quân Ngô Nhật Khánh.

Nguồn gốc xuân thân của Ngô Nhật Khánh được các nguồn sử liệu hiện nay ghi chép khác nhau. Việc này là do khi quân Minh đánh bại nhà Hồ, tướng nhà Minh là Trương Phụ cho đốt nhiều nguồn sử liệu, các sách quý bị lấy hết chở về thành Nam Kinh. Cuốn “Đại Việt Sử ký Toàn thư” viết vào thời Hậu Lê và hoàn thành lần đầu vào năm 1479, có những chỗ dựa vào những lời truyền miệng và các nguồn sử của Trung Quốc để ghi chép lại, vì thế mà các sự việc trước đó có thể không chính xác.

“Đại Việt Sử ký Toàn thư” cho rằng Ngô Nhật Khánh là bà con của Ngô Quyền. Trong khi đó gia phả họ Ngô cho rằng Ngô Nhật Khánh là con của Nam Tấn vương Ngô Xương Văn, tức cháu nội của Ngô Quyền.

Còn cuốn “Truyền thuyết Hoa Lư” ghi chép lại câu chuyện dân gian Hoa Lư, theo đó Ngô Nhật Khánh có cha là Ngô Công (có thể tên Công, hoặc người họ Ngô được ban tước Công) là một tướng của Nam Tấn Vương Ngô Xương Văn. Ngô Công có vợ là Hoàng Thị Thi và sinh được Ngô Nhật Khánh. Ông Ngô Công mất, bà Hoàng Thị Thi giúp con là Ngô Nhật Khánh chiếm cứ vùng đất quê hương của họ Ngô là Đường Lâm. Sau khi Nam Tấn Vương Ngô Xương Văn mất, Ngô Nhật Khánh trở thành một Sứ quân.

Sau này Đinh Bộ Lĩnh đánh dẹp các Sứ quân, Ngô Nhật Khánh chịu theo về.

Khi Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi, lấy hiệu là Đinh Tiên Hoàng, đã lấy mẹ của Nhật Khánh là Hoàng Thị Thi và phong làm Hoàng hậu. Vua gả con gái là công chúa Phất Kim cho Nhật Khánh, đồng thời lấy em gái Nhật Khánh gả cho con trưởng là Nam Việt vương Đinh Liễn.

Ngô Nhật Khánh muốn thâu tóm quyền lực

Đinh Tiên Hoàng lấy bà Hoàng Thị Thi nhưng rất trân trọng. Vì bà từng có chồng là họ Ngô nên Vua không gọi tên húy, mà trân trọng gọi là Ngô phu nhân.

Ngô phu nhân sinh cho Vua người con trai là Đinh Hạng Lang. Ngô Nhật Khánh nói mẹ xin Vua lập Hạng Lang làm Thái tử nhằm dễ bề nắm quyền lực, định rằng sau này em mình nối ngôi thì Nhật Khánh sẽ là quyền thần phụ tá.

Năm 978, Đinh Tiên Hoàng lập Hạng Lang làm Thái tử. Điều này khiến Đinh Liễn tức giận vì lập công dẹp nhiều Sứ quân giúp cha mà không được phong. Đinh Liễn cũng biết được âm mưu muốn nắm quyền của Ngô Nhật Khánh, nên đã giết chết Hạng Lang vào đầu năm 979.

Đinh Tiên Hoàng vì yêu con, lại cũng không muốn gậy thêm đổ máu nên không giết hại Đinh Liễn, không những thế còn giao các vùng đất cho Đinh Liễn quản lý. Việc này khiến Ngô Nhật Khánh rất tức giận bỏ đến Chiêm Thành cầu viện báo thù.

Cầu viện Chiêm Thành

Ngô Nhật Khánh đưa vợ là công chúa Phất Ngân đến cửa biển Nam Giới, nhưng khi biết vợ không theo thì đoạn tuyệt bỏ mặc vợ trở về một mình, rồi chạy đến Chiêm Thành.

Công chúa Phất Kim trở về thì chọn đi tu ở chùa Nhất Trụ tại Kinh thành.

Tháng 10/979, chi hậu nội nhân Đỗ Thích đã giết cả hai cha con vua Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn, ấu chúa là Đinh Toàn còn nhỏ nên Thập đạo tướng quân Lê Hoàn làm nhiếp chính. Các vị quan trụ cột khác là Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Lưu Cơ, Trịnh Tú cho rằng Lê Hoàn có thể gây bất lợi cho ấu chúa, liền đưa quân về đánh.

Cho rằng cơ hội đã đến, Ngô Nhật Khánh xúi vua Chiêm là Phê Mị Thuế đưa quân đánh Đại Cồ Việt. Vua Chiêm đích thân đem hơn nghìn chiến thuyền tiến ra bắc.

Lúc này Lê Hoàn ở trong nước phải lo đối phó với nội chiến, ở phương bắc nhà Tống tận dụng cơ hội chuẩn bị tiến đánh, thì hành động cầu viện quân Chiêm của Ngô Nhật Khánh khiến Đại Cồ Việt lâm nguy.

Quân Chiêm tiến đến theo hai cửa biển Đại Ác (tức cửa biển Thần Phù) và Tiểu Khang. Tuy nhiên khi chiến thuyền của quân Chiêm đến cửa biển Thần Phù thì bão lớn ập đến, hầu hết các chiến thuyền quân Chiêm bị đánh chìm, thuyền của Nhật Khánh cũng bị chìm trong bão tố, chỉ có thuyền vua Chiêm may mắn thoát được. Vua Chiêm phải thu tàn quân trở về.

Nếu không có cơn bão đánh tan hơn nghìn chiến thuyền quân Chiêm thì Đại Cồ Việt đã lâm nguy.

Công chúa Phất Ngân ở Kinh thành Hoa Lư hay tin chồng chết thì nhảy xuống giếng nước lầu Vọng Nguyệt ở phía tây bắc kinh thành Hoa Lư tự vẫn.

Ngô Phu nhân trước những biến động dồn dập của gia đình, liền lập một ngôi chùa ở ngoại thành Hoa Lư để tu hành, đặt tên là chùa Đàm Lư, nhưng dân chúng vẫn quen gọi là chùa Bà Ngô.

Theo dân gian lưu truyền thì Ngô phu nhân là người hiền hậu, yêu thương dân chúng, nên bà sống thọ đến 100 tuổi. Vì bà sống rất thọ nên sau khi bà mất, chùa Bà Ngô trở thành một trong những ngôi chùa cầu thọ nổi tiếng ở Ninh Bình cho đến nay.

Trần Hưng

Xem thêm:

• Cuộc nội chiến bi hùng năm 979 ảnh hưởng lớn đến vận mệnh dân tộc
• Hậu duệ Ngô Quyền giúp đánh bại quân Tống, đặt nền móng cho Phật Pháp
• Cuộc tranh giành ngôi Vua của 10 hoàng tử nhà Tiền Lê

Mời xem video: