Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp vào thứ Tư (6/8) áp thêm mức thuế 25% đối với Ấn Độ vì các thương vụ mua dầu từ Nga, nâng tổng mức thuế mà Hoa Kỳ áp lên quốc gia đồng minh này lên 50%. 

49583812737 3789f53ba6 k
Tổng thống Mỹ Donald J. Trump (bên phải) và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi hôm 25/3/2020 tại New Delhi. (Ảnh: Shealah Craighead/ Nhà Trắng)

Mức thuế sẽ có hiệu lực sau 21 ngày kể từ khi ký sắc lệnh, đồng nghĩa với việc cả Ấn Độ và Nga có thể còn thời gian để đàm phán với chính quyền Trump về các khoản thuế nhập khẩu.

“Với mức thuế quan chướng tai gai mắt như vậy, thương mại giữa hai quốc gia sẽ gần như chết hẳn,” nhà kinh tế Madhavi Arora thuộc Emkay Global nhận định. 

Một quan chức cấp cao Ấn Độ cho biết New Delhi cảm thấy sốc trước việc Washington bất ngờ áp mức thuế cao ngất ngưởng như vậy, trong khi hai nước vẫn đang tiếp tục thảo luận về các vấn đề thương mại.

Động thái của Tổng thống Trump có thể làm xáo trộn quỹ đạo kinh tế của Ấn Độ, quốc gia cho đến gần đây vẫn được các công ty Mỹ coi là một lựa chọn thay thế Trung Quốc để tái bố trí sản xuất. Trung Quốc cũng mua dầu từ Nga, nhưng không bị đưa vào sắc lệnh mà ông Trump đã ký. 

Trong thời gian đàm phán với Bắc Kinh, Tổng thống Trump đã áp mức thuế 30% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, mức thấp hơn so với tổng thuế nhập khẩu mà ông đe dọa áp đặt lên New Delhi. 

Vào thứ Ba (5/8) Tổng thống Trump đã tiết lộ trước với báo giới rằng mức thuế mới sẽ được ban hành, cho biết Mỹ có một cuộc họp với Nga vào thứ Tư (6/8) trong bối cảnh chính quyền Trump đang tìm cách chấm dứt cuộc xung đột Nga-Ukraine.

“Hãy chờ đợi xem chuyện gì sẽ xảy ra,” ông Trump nói về kế hoạch áp thuế. “Chúng tôi sẽ đưa ra quyết định vào thời điểm đó”.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi chuẩn bị cho chuyến thăm Trung Quốc đầu tiên sau hơn 7 năm, cho thấy khả năng tái định hình liên minh khi quan hệ với Washington trở nên rạn nứt.

Chính phủ Ấn Độ vào thứ Tư đã gọi mức thuế bổ sung này là “đáng tiếc”.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ Randhir Jaiswal tuyên bố: “Chúng tôi một lần nữa nhấn mạnh rằng những hành động này là không công bằng, không có cơ sở và phi lý,” nói thêm rằng Ấn Độ sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ lợi ích của mình. 

Ông Jaiswal cho biết Ấn Độ đã thể hiện lập trường rằng hoạt động nhập khẩu của nước này dựa trên các yếu tố thị trường và nằm trong mục tiêu tổng thể nhằm đảm bảo an ninh năng lượng cho 1,4 tỷ dân. 

Trong năm 2024, Mỹ đã ghi nhận mức thâm hụt thương mại hàng hóa với Ấn Độ là 45,8 tỷ USD, tức là Mỹ nhập khẩu từ Ấn Độ nhiều hơn xuất khẩu, theo số liệu từ Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ. Người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ mua thuốc dược phẩm, đá quý, hàng dệt may và các mặt hàng khác từ Ấn Độ. 

Là quốc gia đông dân nhất thế giới, Ấn Độ từng được xem là một phương án để Hoa Kỳ đối trọng với ảnh hưởng của Trung Quốc tại châu Á. Tuy nhiên, Ấn Độ đã không ủng hộ các lệnh trừng phạt liên quan đến Ukraine mà Mỹ và các đồng minh áp đặt lên chính quyền Moskva, dù các lãnh đạo Ấn Độ vẫn khẳng định mong muốn duy trì hòa bình. 

Sắc lệnh hành pháp của ông Trump không đề cập đến Trung Quốc, quốc gia cũng mua dầu của Nga. Một quan chức Nhà Trắng từ chối bình luận liệu có một sắc lệnh bổ sung nào nhằm vào các giao dịch này trong tương lai hay không.

Tuần trước, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent cho biết ông đã cảnh báo các quan chức Trung Quốc rằng việc tiếp tục mua dầu bị trừng phạt của Nga sẽ dẫn đến các mức thuế quan lớn do Quốc hội Hoa Kỳ đang xem xét thông qua, nhưng phía Bắc Kinh đáp rằng họ sẽ bảo vệ chủ quyền năng lượng của mình.

Mỹ và Trung Quốc hiện đang trong quá trình đàm phán thương mại, với việc Washington áp thuế 30% lên hàng hóa Trung Quốc và đối mặt với mức thuế trả đũa 10% từ phía Bắc Kinh đối với các sản phẩm của Mỹ. Các cuộc thảo luận nhằm gia hạn thỏa thuận đình chiến thuế quan kéo dài 90 ngày sẽ hết hiệu lực vào ngày 12/8, thời điểm mà thuế song phương giữa hai nước sẽ tăng trở lại lên mức 3 chữ số.

Mức thuế dự kiến áp lên Ấn Độ đi ngược lại với những nỗ lực trước đây của chính quyền Biden và các quốc gia khác trong nhóm G7, nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu, vốn đã khuyến khích Ấn Độ mua dầu giá rẻ của Nga thông qua cơ chế áp trần giá được thiết lập vào năm 2022. Nhóm các quốc gia này đã cùng nhau áp trần giá dầu nga ở mức 60 USD/thùng vào thời điểm giá thị trường cao hơn đáng kể. 

Mục tiêu của biện pháp này là làm suy giảm nguồn thu của Điện Kremlin để hạn chế khả năng tài trợ cho cuộc chiến tại Ukraine, buộc Chính phủ Nga phải bán dầu với giá chiết khấu hoặc phải chi thêm tiền để xây dựng một mạng lưới vận chuyển thay thế tốn kém. 

Giới hạn giá dầu được triển khai trong tâm trạng vừa hoài nghi vừa hy vọng rằng chính sách này sẽ ngăn chặn cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Giới hạn giá yêu cầu các công ty vận tải và bảo hiểm từ chối xử lý các lô hàng dầu có giá vượt trần, tuy nhiên Nga đã có thể né tránh biện pháp này bằng cách vận chuyển dầu thông qua một “hạm đội bóng tối” gồm các tàu cũ, sử dụng các công ty bảo hiểm và thương mại đặt tại những quốc gia không thực thi lệnh trừng phạt. 

Giá dầu hiện đã giảm với mỗi thùng được giao dịch ở mức 65,84 USD vào sáng thứ Tư, tăng 1% so với ngày hôm trước.