Tử vong vì bệnh thận do tăng huyết áp tăng gần 50% – Cách bảo vệ thận
- Khánh Nam
- •
Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cho biết trong một tuyên bố vào hôm 4/9 rằng tỷ lệ tử vong do bệnh thận liên quan đến tăng huyết áp đã tăng gần 50% trong 25 năm qua. Các giải pháp để phòng ngừa hoặc làm chậm tiến triển của bệnh bao gồm dùng thuốc kết hợp với thay đổi lối sống.
AHA cho biết trong thông cáo: “Bệnh thận do tăng huyết áp đã gây ra 274.667 ca tử vong từ năm 1999 đến năm 2023 ở những người từ 15 tuổi trở lên”.
Trong thời kỳ này, “tỷ lệ tử vong điều chỉnh theo tuổi (AAMR) vì bệnh thận do tăng huyết áp đã tăng từ 3,3/100.000 người vào năm 1999 lên 4,9/100.000 người vào năm 2023, tức là tăng 48%”.
Nam giới có tỷ lệ tử vong trung bình là 4,48, cao hơn 3,69 ở nữ giới.
Mối quan hệ giữa bệnh thận và tăng huyết áp
Bệnh thận do tăng huyết áp là một tình trạng bệnh lý do tăng huyết áp mạn tính gây ra.
Tăng huyết áp không được kiểm soát có thể khiến các động mạch trong và quanh thận suy yếu, thu hẹp hoặc xơ cứng. Khi các mạch máu này bị tổn thương, thận sẽ không nhận được đủ dưỡng chất và oxy cần thiết để hoạt động tối ưu.
Tại Việt Nam, có hơn 20 triệu người trưởng thành bị tăng huyết áp. Một nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh cho thấy tỷ lệ người cao tuổi bị tăng huyết áp lên tới 56.7%. Phần lớn người bệnh chưa biết được phát hiện bệnh hoặc điều trị đầy đủ.
Bác sĩ nội trú nội khoa Joiven Nyongbella tại Đại học Wayne State/Bệnh viện Henry Ford Rochester ở Detroit, cho biết: “Tăng huyết áp không chỉ là vấn đề liên quan đến tai biến mạch máu não hay nhồi máu cơ tim mà còn là nguyên nhân chính gây bệnh thận và tử vong”.
Mối quan hệ giữa bệnh thận và tăng huyết áp không chỉ là một chiều. Khi thận suy giảm chức năng do huyết áp cao, cơ quan này sẽ không thể lọc máu cũng như không thể điều hòa thể dịch, axit, muối và hormone trong cơ thể – vốn là những yếu tố góp phần vào việc duy trì huyết áp khỏe mạnh. Kết quả tạo thành một vòng xoắn bệnh lý: tăng huyết áp gây suy thận, suy thận lại làm nặng thêm tình trạng tăng huyết áp.
Cách để bảo vệ thận
Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, cách tốt nhất để làm chậm hoặc ngăn ngừa bệnh thận do tăng huyết áp là kiểm soát tốt huyết áp. Các giải pháp bao gồm kết hợp thuốc và thay đổi lối sống, chẳng hạn như:
- Hoạt động thể chất
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh
- Bỏ thuốc lá
- Quản lý căng thẳng
- Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, bao gồm giảm lượng natri (muối) nạp vào cơ thể
Bất kể nguyên nhân gây bệnh thận là gì, huyết áp cao đều có thể làm suy thận. Nếu bạn bị bệnh thận, hãy trao đổi với bác sĩ về mục tiêu huyết áp cá nhân và tần suất kiểm tra huyết áp.
Các loại thuốc
Thuốc hạ huyết áp cũng có thể làm chậm đáng kể sự tiến triển của bệnh thận. Hai loại thuốc hạ huyết áp, thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE) và thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARB), có thể có hiệu quả trong việc làm chậm sự tiến triển của bệnh thận.
Nhiều người cần dùng hai hoặc nhiều loại thuốc để kiểm soát huyết áp. Ngoài thuốc ức chế men chuyển ACE hoặc thuốc ức chế thụ thể angiotensin (ARB), bác sĩ có thể kê đơn thuốc lợi tiểu hoặc các loại thuốc điều trị huyết áp khác.
Hoạt động thể chất
Hoạt động thể chất thường xuyên có thể giúp hạ huyết áp và giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe khác.
Hãy đặt mục tiêu tập luyện aerobic cường độ vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần và bắt đầu bằng cách cố gắng vận động ít nhất 10 phút mỗi lần mà không nghỉ. Các bài tập aerobic thích hợp bao gồm:
- Đi xe đạp
- Bơi lội
- Đi bộ nhanh
- Đi với xe lăn hoặc tập luyện với ghế
Đạp xe là một loại hình tập thể dục cường độ vừa phải có thể giúp giảm huyết áp và cân nặng.
Bạn có thể trao đổi với bác sĩ biết được bài tập nào là phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe của mình.
Cân nặng cơ thể
Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, hãy đặt mục tiêu giảm 7-10% cân nặng trong năm đầu tiên điều trị. Việc giảm cân có thể giúp giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe liên quan đến tăng huyết áp.
Hút thuốc
Hút thuốc có thể gây tổn thương mạch máu, làm tăng nguy cơ cao huyết áp và làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe liên quan đến cao huyết áp.
Quản lý căng thẳng
Học cách quản lý căng thẳng có thể giúp cải thiện sức khỏe tinh thần và thể chất. Một số hoạt động có thể giúp giảm căng thẳng bao gồm:
- Hoạt động thể chất
- Tập yoga hoặc thái cực quyền
- Nghe nhạc
- Tập trung vào điều gì đó yên bình
- Thiền định
Chế độ ăn uống ảnh hưởng như thế nào đến tăng huyết áp và bệnh thận?
Đối với bệnh thận do tăng huyết áp, điều quan trọng là giảm natri và kiểm soát lượng protein trong khẩu phần ăn. Ăn nhiều protein có thể gây gánh nặng cho thận và khiến chức năng thận suy giảm nhanh hơn. Tuy nhiên, ăn quá ít protein có thể dẫn đến suy dinh dưỡng.
Chế độ ăn thường được khuyến nghị là chế độ DASH, bao gồm:
Khánh Nam (t/h)
Xem thêm
Từ khóa Bệnh thận tăng huyết áp
