Xuất hiện biến thể COVID-19 hiếm gặp, lây lan nhanh và chống lại các kháng thể

Biến thể lai virus Kent của Anh và một biến thể virus B.1.429 ở Hoa Kỳ, đã kết hợp trong cơ thể người bị nhiễm, tạo nên một phiên bản lai của virus Trung Cộng (còn gọi lại virus viêm phổi Vũ Hán, virus corona mới, COVID-19) được phát hiện ở California. Biến thể này vẫn chưa được đặt tên và mới chỉ được phát hiện một lần, nhưng các nhà khoa học lo ngại rằng có thể còn có thêm nhiều trường hợp và chủng virus mới lây lan nhanh chóng và có khả năng né tránh hệ thống miễn dịch.

Ngày 17/2, tờ Daily Mail đưa tin, các chuyên gia công bố phiên bản virus lai này mang theo các đột biến cho phép lây lan nhanh hơn, và cũng có thể né tránh một số kháng thể tạo thành từ các bệnh lây nhiễm hoặc vắc-xin trong quá khứ. Nó được hình thành từ biến thể Kent (có tên khoa học là B.1.1.7) và biến thể California B.1.429.

Tờ báo này trích dẫn tin tức của tờ New Scientist, trong đó dẫn lời các nhà khoa học Mỹ tuyên bố rằng, hai biến thể này đã được hợp nhất trong một “sự kiện tái tổ hợp”. Điều này xảy ra khi hai phiên bản khác nhau của virus lây nhiễm vào cùng một tế bào sau đó hoán đổi gen trong khi đang nhân lên và tạo ra một biến thể mới.

Trước đó, các nhà nghiên cứu đã cảnh báo rằng vấn đề này có thể diễn ra, cho dù chúng tương đối “khó xảy ra”, bởi đòi hỏi những điều kiện rất cụ thể và sự trùng hợp của hầu hết các sự kiện không thể kiểm soát được. Tuy nhiên, khả năng này hoàn toàn có thể xảy ra trong các đợt bùng phát quy mô lớn.

Các nhà khoa học tin rằng “sự kiện tái tổ hợp” đã xảy ra trong trường hợp này, bởi vì một số đột biến khớp với các đột biến trên các biến thể Kent và California đều xuất hiện ở cùng một vị trí và vào cùng một lúc. Không có thông tin chi tiết về các bệnh nhân, và không rõ liệu sự kết hợp này có xảy ra với họ hay không hay liệu họ có bị nhiễm biến thể kết hợp này từ người khác hay không.

Mặc dù các chuyên gia cho rằng chúng ta không cần hoảng sợ về các biến thể mới, nhưng một chuyên gia thừa nhận rằng việc tái tổ hợp virus là “nguy hiểm” là vì nó có thể đột ngột biến đổi virus.

Chính phủ Anh đang hết sức lo lắng về sự lây lan của biến thể có thể né tránh khả năng miễn dịch của vắc-xin hiện tại, hơn nữa có thể sẽ phải kéo dài việc dỡ bỏ lệnh phong tỏa đến mùa hè để ngăn chặn sự bùng phát đang không kiểm soát được này.

Một trong những điều kiện để một biến thể kết hợp của virus xuất hiện, đó là một người phải bị nhiễm hai chủng virus corona mới cùng lúc – có thể từ hai nguồn riêng biệt – và sau đó các virus phải “va chạm” với nhau trong cơ thể.

Trước đây, thông thường ở mỗi khu vực có dịch đều là một biến thể đặc trưng nên trường hợp bệnh nhân bị nhiễm 2 biến thể cùng lúc là hiếm gặp.

Hơn nữa, đối với một người khỏe mạnh, trước khi cơ thể bắt đầu phát triển khả năng miễn dịch, có thể chỉ có một khoảng thời gian tiềm ẩn của virus trong khoảng hai tuần, và sau đó cơ thể có thể loại bỏ thành công phiên bản đầu tiên của virus.

Đối với hầu hết những người có các triệu chứng của bệnh viêm phổi Vũ Hán, khoảng thời gian rủi ro này có thể được rút ngắn xuống một số ngày (trung bình khoảng 5 ngày) và sau đó nằm ở nhà do bệnh tật.

Tuy nhiên, các đợt bùng phát lớn và được kiểm soát kém như trong mùa đông ở Anh và Mỹ sẽ làm tăng đáng kể nguy cơ xảy ra các sự kiện tái tổ hợp virus, lý do đơn giản là vì số lượng ca nhiễm cao hơn nhiều.

Tiến sĩ John McCauley, một chuyên gia về cúm tại Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Viện Francis Crick ở London, nói với Daily Mail: “Chúng tôi biết loại sự việc này là một khả năng [có thể xảy ra].”

“Những gì chúng tôi có thể không biết ở giai đoạn này chinh là là điều này ảnh hưởng như thế nào đến khả năng hoạt động của [virus] – ví dụ, biến thể Kent dường như học được cách thích nghi hơn so với chủng trước đó – hoặc cách nó được các kháng thể nhận ra sau khi tiêm chủng hoặc sau khi cảm nhiễm.”

Nhà virus học tiến hóa của Đại học Oxford Emilia Skirmuntt nói với Daily Mail: “Điều này có thể xảy ra, nhưng nó phức tạp hơn một chút so với bệnh cúm.”

“Điều này sẽ khá nguy hiểm. Nó có thể làm thay đổi toàn bộ phần protein của virus, có thể khiến vắc-xin kém hiệu quả. Chúng ta nên chú ý đến nó, nhưng virus corona không thay đổi ở mức độ giống như bệnh cúm. Điều đó có thể xảy ra, nhưng tôi không nghĩ là có thể xảy ra.”

Các nhà khoa học phát hiện ra biến thể này nói rằng, đặc điểm của nó là các đột biến có thể làm cho khả năng tái tổ hợp cao hơn. Một trong số đó, N501Y, được tìm thấy trong đột biến Kent, làm cho virus lây lan nhanh hơn, do đó làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Và một loại khác, E484K, làm suy yếu khả năng miễn dịch có được từ các bệnh lây nhiễm hoặc vắc-xin trước đó, làm tăng nguy cơ hệ thống miễn dịch của người đó sẽ không thể ngăn chặn virus.

Theo New Scientist, Tiến sĩ Bette Korber, một nhà khoa học tại Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos ở New Mexico, người đã phát hiện ra biến thể này, cho biết trong một cuộc họp báo: “Sự kiện này có thể cho phép kết hợp một loại virus dễ lây nhiễm hơn với một loại virus có sức kháng cự cao hơn.”

Cách bà Bette Korber nhận thấy sự kiện tái tổ hợp đã xảy ra là có sự xuất hiện đột ngột của nhiều đột biến trong một lần, trong khi chúng thường tích lũy chậm hơn.

Virus corona mới không ngừng phát triển, nhưng nó thường xảy ra do quá trình đột biến bị lỗi, khi tế bào nhân lên trong cơ thể, có thể bị sai sót khi sao chép và dán mã di truyền của chúng.

Các biến thể của virus chứa hàng chục đột biến, kể từ thời điểm đầu đại dịch đến nay đã có hàng nghìn đột biến, nhưng hầu hết chúng đều vô dụng và không đáng lo ngại.

Các đột biến tạo lợi thế cho virus, ví dụ như khả năng lây lan nhanh hơn hoặc né tránh hệ thống miễn dịch, có thể tồn tại và thay đổi vĩnh viễn virus.

Thành Dung, Vision Times

Xem thêm: