22 tiểu bang phản đối lệnh của ông Trump chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh
- Bình Minh
- •
Ngày 21/1, các tổng chưởng lý từ 22 tiểu bang Hoa Kỳ đã đệ đơn kiện chung, nhằm ngăn chặn lệnh hành pháp của Tổng thống Trump chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh. Chính sách nhập cư đã có từ hàng thế kỷ này đảm bảo quyền công dân Hoa Kỳ cho trẻ em sinh ra tại Hoa Kỳ, bất kể tình trạng của cha mẹ chúng.
Theo hãng thông tấn AP, cốt lõi của tranh chấp nằm ở việc giải thích Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp. Được phê chuẩn vào năm 1868 sau Nội chiến, tu chính án này nêu rõ rằng “tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ và chịu sự quản lý của Hoa Kỳ đều là công dân của Hoa Kỳ và của tiểu bang nơi họ cư trú”.
Sắc lệnh hành pháp dài khoảng 700 từ của chính quyền Trump thách thức cách diễn giải lâu nay, khẳng định rằng con cái của những người không phải công dân không nên tự động được coi là “thuộc thẩm quyền của Hoa Kỳ”.
Tổng chưởng lý bang Connecticut William Tong, tổng chưởng lý người Mỹ gốc Hoa đầu tiên được bầu tại Hoa Kỳ, có được quyền công dân Hoa Kỳ thông qua quyền công dân theo quyền bẩm sinh.
Ông nói: “Tu chính án thứ 14 nêu rõ ý nghĩa của nó, và ý nghĩa của nó là như vậy. Nếu bạn sinh ra trên đất Mỹ, bạn là người Mỹ. Chấm hết. Chấm hết.“
Nội dung chính và tác động của sắc lệnh hành pháp
Sắc lệnh hành pháp của ông Trump có hiệu lực vào ngày 19/2, đặc biệt loại trừ hai nhóm người khỏi quyền công dân tự động: Trẻ em có mẹ ở Hoa Kỳ bất hợp pháp và có cha không phải là công dân Hoa Kỳ hoặc thường trú nhân hợp pháp; và trẻ em có mẹ ở Hoa Kỳ hợp pháp nhưng tạm thời, và cha không phải là công dân hoặc thường trú nhân hợp pháp.
Sắc lệnh này cũng cấm các cơ quan liên bang công nhận quyền công dân của những người thuộc các nhóm này, cũng như không chấp nhận các tài liệu có liên quan do chính quyền tiểu bang hoặc địa phương cung cấp. Không rõ liệu lệnh này có ảnh hưởng hồi tố đến những người đã được cấp quyền công dân theo nơi sinh hay không.
Quyền công dân theo nơi sinh đã phát triển dần dần trong suốt lịch sử Hoa Kỳ. Phải đến năm 1924, Quốc hội mới cấp quyền công dân cho tất cả người Mỹ bản địa sinh ra tại Hoa Kỳ.
Vụ án Wong Kim Ark (Hoàng Kim Đức) năm 1898 là một phán quyết mang tính bước ngoặt. Tòa án Tối cao phán quyết rằng Wong Kim Ark, con trai của người nhập cư Trung Quốc sinh ra tại San Francisco, là công dân Hoa Kỳ và không thể bị tước quyền công dân ngay cả trong thời gian “Đạo luật Loại trừ người Trung Quốc” có hiệu lực.
Vấn đề này đã gây tranh cãi ở Arizona vào năm 2011. Khi đó các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa cố gắng thông qua một dự luật thách thức quyền công dân tự động khi sinh ra, nhưng dự luật này đã không được cơ quan lập pháp phê duyệt.
Hiện nay, có khoảng 30 quốc gia trên thế giới thực hiện quyền công dân theo nơi sinh (còn gọi là nguyên tắc “quyền địa chính trị”), chủ yếu tập trung ở châu Mỹ, bao gồm Canada và Mexico. Các quốc gia khác thường áp dụng nguyên tắc “quyền sanguinis” (quyền huyết thống) hoặc các hình thức sửa đổi của quyền công dân theo nơi sinh.
Phản ứng và hành động pháp lý
Nhà Trắng cho biết đã chuẩn bị sẵn sàng ứng phó với các thách thức pháp lý. Phó thư ký báo chí Harrison Fields gọi các vụ kiện này là sự mở rộng phản kháng của phe cánh tả.
Ngoài vụ kiện chung do 22 tiểu bang đệ trình, các chi nhánh của Liên đoàn Tự do Dân sự Hoa Kỳ (ACLU) tại các bang New Hampshire, Maine và Massachusetts cũng đệ đơn kiện.
Một trường hợp đáng chú ý liên quan đến một phụ nữ mang thai tên là “Carmen”, người đã sống ở Hoa Kỳ hơn 15 năm và đang nộp đơn xin thường trú. Đơn kiện nêu rõ, việc tước đoạt “kho báu vô giá” của trẻ em là quyền công dân là một tổn hại nghiêm trọng, phủ nhận quyền thành viên đầy đủ của trẻ em trong xã hội Mỹ mà chúng được hưởng.
Hiện tại, các bang California, Massachusetts, Colorado, Connecticut, Delaware, Hawaii, Maine, Maryland, Michigan, Minnesota, Nevada, New Mexico, New York, Bắc Carolina, Rhode Island, Vermont và Wisconsin, cùng quận Columbia và thành phố San Francisco đã tham gia vụ kiện để ngăn chặn lệnh này.
Đồng thời, 4 tiểu bang Arizona, Illinois, Oregon và Washington cũng đệ đơn kiện riêng lên tòa án liên bang.
Các nhà phân tích chỉ ra rằng cuộc chiến pháp lý về quyền công dân theo nơi sinh có thể kéo dài trong một thời gian khá dài. Kết quả của nó sẽ có tác động sâu sắc đến chính sách nhập cư và cách giải thích hiến pháp của Hoa Kỳ.
Tổng chưởng lý bang New Jersey, ông Matt Platkin cho biết: “Tổng thống không thể, chỉ bằng một nét bút, xóa bỏ Tu chính án thứ 14, chấm hết.”
Tu chính án thứ 14 được thông qua sau nội chiến Mỹ, là một phần trong nỗ lực bảo vệ quyền lợi của những người từng là nô lệ và con cháu của họ.
Tu chính án nêu: “Tất cả những người được sinh ra ở Mỹ hoặc nhập quốc tịch Mỹ… đều là công dân Mỹ và là công dân của tiểu bang nơi họ sinh sống.“
Sắc lệnh của ông Trump sẽ có hiệu lực sau 30 ngày kể từ khi ông ký. Khi đặt bút ký, ông thừa nhận sắc lệnh có thể phải đối mặt với các thách thức pháp lý.
Xem thêm
Từ khóa Donald Trump chính sách nhập cư Mỹ
