Hoa Kỳ tìm cách nâng cấp quan hệ với Việt Nam
- Gia Huy
- •
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Anthony Blinken sẽ đến thăm Việt Nam trong tuần này với hy vọng đạt được tiến bộ trong việc nâng cấp quan hệ với một đối tác thương mại quan trọng có chung mối lo ngại với Hoa Kỳ về sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc.
Đối với Hà Nội, đây sẽ là một phép thử tế nhị: Làm thế nào để thể hiện sự cởi mở với Hoa Kỳ mà không chọc giận Trung Quốc, nước láng giềng khổng lồ cung cấp các nguyên liệu đầu vào thiết yếu cho thương mại xuất khẩu quan trọng của Việt Nam, cũng như không làm mất lòng Nga, một đối tác truyền thống quan trọng khác.
Đó là một hành động cân bằng quan hệ các bên mà Việt Nam đã thể hiện xuất sắc trong thời gian qua, nhưng hành động này đang trở nên phức tạp hơn trong một thế giới dường như đang chia thành các khối đối lập, với một bên là Mỹ và các đồng minh của họ, còn bên kia là Trung Quốc và Nga.
Ngoại trưởng Blinken sẽ đến Hà Nội vào thứ Sáu (14/4) và sẽ gặp các nhà lãnh đạo Việt Nam vào thứ Bảy (15/4) trước khi sang Tokyo tham dự cuộc họp của Nhóm G7.
Đây là chuyến thăm Hà Nội đầu tiên của ngoại trưởng Mỹ dưới thời Tổng thống Biden, người đã nhậm chức vào năm 2021. Tuy nhiên, trước đó vào tháng 8/2021, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris đã đến thăm ngoại giao Việt Nam.
Washington hy vọng sẽ đạt được tiến bộ trong việc thúc đẩy mối quan hệ với Việt Nam thành quan hệ đối tác “chiến lược” từ mối quan hệ mà trong thập kỷ qua được gọi là quan hệ “toàn diện”.
Các quan chức Mỹ không nói rõ những gì mà mối quan hệ gần gũi hơn này có thể mang đến. Tuy nhiên, chuyên gia về Đông Nam Á Murray Hiebert, người đã đến thăm Việt Nam và nói chuyện với các quan chức chính phủ cấp cao của Hà Nội, nhận định rằng mối quan hệ nâng cấp này có thể dẫn đến việc tăng cường hợp tác quân sự giữa hai nước và Hoa Kỳ cung cấp vũ khí cho Việt Nam.
Tuy nhiên, ông lưu ý, có những giới hạn do chính sách của Việt Nam không cho phép nước ngoài đặt căn cứ, đóng quân tại Việt Nam hoặc liên minh chống lại nước khác.
Hà Nội cũng gặp khó khăn do giá vũ khí tương đối cao của Hoa Kỳ và lo ngại rằng việc cung cấp vũ khí của Mỹ cho Việt Nam có thể bị các nhà lập pháp Hoa Kỳ chặn vì lý do nhân quyền.
Ngoại trưởng Blinken cũng sẽ tham gia lễ động thổ xây dựng khu đại sứ quán mới của Hoa Kỳ tại Hà nội, mà ông Daniel Kritenbrink, trợ lý ngoại trưởng phụ trách Đông Á, đã gọi là “một biểu tượng mới tuyệt đẹp” về cam kết của Hoa Kỳ đối với “quan hệ đối tác và tình hữu nghị lâu dài.”
Khi ký ức về chiến tranh Việt Nam ngày càng trở nên xa vời, Washington giờ đây coi Hà Nội, theo cách nói của ông Kritenbrink, là “một trong những đối tác quan trọng nhất của Mỹ trong khu vực.”
Cân bằng quan hệ với Bắc Kinh và Washington
Các chuyên gia cho hay, Hoa Kỳ đã chính thức đề cập đến việc nâng cấp quan hệ với Việt Nam dưới thời chính quyền Trump, nhưng Hà Nội đã từ chối và do dự do lo ngại Trung Quốc có thể phản ứng tiêu cực đối với việc này trong bối cảnh sự căng thẳng giữa Bắc Kinh và Washington đang leo thang.
Mặc dù lo ngại trước sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc và phản đối các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông, nhưng Hà Nội phải cân nhắc đến mối quan hệ kinh tế quan trọng của mình với Bắc Kinh do nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc rất nhiều vào nền kinh tế Trung Quốc.
Mặc dù vậy, theo ông Hiebert và các nhà phân tích khác, Hà Nội hiện có vẻ như sẵn sàng nâng cấp quan hệ với Hoa Kỳ. Tuy nhiên, không có thông báo nào được mong đợi trong chuyến thăm của Ngoại trưởng Blinken và kết quả có thể sẽ được để dành cho một cuộc trao đổi cấp cao hơn.
Các chuyên gia dự đoán, cuộc điện đàm tháng trước giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, cùng với chuyến thăm của Ngoại trưởng Blinken trong tuần này, có thể dẫn đến cuộc gặp giữa hai nguyên thủ quốc gia vào tháng 7, nhân dịp kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ đối tác song phương chính thức giữa hai nước.
Bà Bích Trần, giảng viên phụ trợ của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế đặt tại Washington, nhận định: “Cơ hội để Hoa Kỳ và Việt Nam nâng cấp quan hệ đối tác toàn diện lên mức chiến lược sẽ cao hơn với chuyến thăm của Ngoại trưởng Blinken bởi vì nó sẽ mở đường cho một cuộc gặp cấp cao hơn.”
Nhà ngoại giao Kritenbrink cho biết, Washington đang cố gắng thuyết phục Việt Nam đa dạng việc mua sắm quốc phòng từ nhiều nước, thay vì chỉ mua từ Nga, một điều “rõ ràng là vì lợi ích của Việt Nam và cũng sẽ phù hợp với luật pháp Hoa Kỳ.”
Hồ sơ nhân quyền của Việt Nam là một lĩnh vực nhạy cảm khác. Vài ngày trước chuyến thăm của Ngoại trưởng Blinken, một tòa án ở Hà Nội đã kết án 6 năm tù một nhà hoạt động chính trị nổi tiếng vì các hoạt động chống nhà nước.
Gia Huy (Theo Reuters)
Xem thêm
Từ khóa mối quan hệ Mỹ - Việt Nam Ngoại trưởng Anthony Blinken đến thăm Việt Nam
