Zelensky tỏ ra ủng hộ NABU/SAPO khi 1 vụ tham nhũng lớn ở quốc phòng vỡ lở

Chỉ 2 ngày sau khi Zelensky bị ép buộc phải ký luật sửa sai trả lại tính độc lập của NABU và SAPO, hai cơ quan chống tham nhũng này đã vạch trần đường dây tham nhũng lớn về chi tiêu quốc phòng ở nước này. Theo tờ báo Châu Âu Politico và nhiều kênh truyền thông khác báo cáo, thì Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã tỏ ra phối hợp với các cơ quan chống tham nhũng, các cơ quan vốn được phương Tây xúc tiến để thành lập từ thời ‘hậu Maidan’.

Một đại biểu Quốc hội đương nhiệm thuộc đảng Những Đầy tớ của Nhân dân nằm trong danh sách tội phạm của một tuyên bố về điều tra tham nhũng của cơ quan điều tra tham nhũng Ukraine NABU và SAPO. Lưu ý rằng, để có thể ký luật tai tiếng ký ngày 22/7 một cách chớp nhoáng trong vòng 12 giờ, thì ngoài vai trò quan trọng của ông Zelensky, thì hiển nhiên cũng có vai trò của các đại biểu Quốc hội.

Trong thông báo của NABU, cơ quan điều tra chống tham nhũng Ukraine, viết trên mạng xã hội, có đoạn:

“Một âm mưu tham nhũng quy mô lớn liên quan đến một thành viên quốc hội đã bị vạch trần trong quá trình mua sắm drone và thiết bị tác chiến điện tử.

NABU và SAPO đã vạch trần một nhóm tội phạm có tổ chức bao gồm một Đại biểu Nhân dân Ukraine khóa 9, cựu giám đốc Cục Quản lý Quân sự Khu vực Lugansk, và hiện là giám đốc một trong những cục quản lý quân sự quận, giám đốc cục quản lý quân sự thành phố, giám đốc một đơn vị quân đội thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine, cũng như người thụ hưởng của doanh nghiệp và giám đốc một công ty cung cấp máy bay không người lái (drone).

Theo điều tra, trong giai đoạn 2024-2025, các đối tượng trong nhóm có tổ chức này đã lập kế hoạch chiếm đoạt một cách có hệ thống các khoản ngân sách do chính quyền địa phương phân bổ cho nhu cầu của lực lượng quốc phòng, đồng thời tiếp nhận và cung cấp các khoản lợi bất hợp pháp với số lượng đặc biệt lớn.

Theo NABU và SAPO, một trong những âm mưu này đã được thực hiện trong quá trình ký kết hợp đồng nhà nước về cung cấp hệ thống tác chiến điện tử. Để ký kết hợp đồng mua sản phẩm với giá cố ý bị thổi phồng, các thành viên của nhóm có tổ chức đã nhận được khoản lợi bất hợp pháp lên tới 30% giá trị hợp đồng.

Một cơ chế tương tự đã được áp dụng trong chương trình mua sắm máy drone FPV (first person view). Đơn vị quân đội đã ký kết một hợp đồng nhà nước trị giá gần 10 triệu UAH với một doanh nghiệp cung cấp sản phẩm với chi phí bị đội lên khoảng 80.000 USD. Sau khi hợp đồng được ký kết, các quan chức của doanh nghiệp này đã chuyển “tiền hối lộ” cho các thành viên của nhóm tội phạm.

Hiện tại, 4 người đã bị giam giữ theo Điều 208 của Bộ luật tố tụng hình sự Ukraine. Tiêu chuẩn pháp lý sơ bộ — Phần 5 của Điều 191, Phần 4 của Điều 368 Bộ luật Hình sự Ukraine.”

Theo Pravda, đại biểu Quốc hội Oleksii Kuznietsov, thuộc đảng Những Đầy tớ của Nhân Dân, Serhii Haidai, Trưởng phòng Hành chính Nhà nước Quận Mukachevo ở Tỉnh Zakarpattia và cũng là Cựu Trưởng phòng Hành chính Quân sự Tỉnh Luhansk, và Andrii Yurchenko, Trưởng phòng Hành chính Quân sự Thành phố Rubizhne ở Tỉnh Luhansk, là những quan chức nằm trong thông báo trên của NABU.

Rõ ràng, nếu không nhờ sức ép của cả trong và ngoài nước, thì rất có thể vụ tham nhũng này đã không bị vỡ lở.

Như vậy, chỉ trong vài ngày, đảng Những Đầy tớ của Nhân dân của Zelensky đã ít đi 2 người. Một người là Dmytro Kostiuk, đã tuyên bố rời bỏ đảng vào ngày 31/7, khi nói rằng hôm 22/7 ông đã bỏ phiếu trái với lương tâm của mình vì bị đảng ép buộc. Và bây giờ thêm Oleksii Kuznietsov, bị bắt giam, và tạm mất đi khả năng tham gia các hoạt động của đảng.

Tổng thống Volodymyr Zelensky tỏ ra phối hợp với cơ quan chức năng

Theo báo cáo của Politico, bài báo cũng đăng kèm hình ảnh ông Zelensky với biểu cảm vừa phức tạp vừa phong phú, thì lần này ông ta tỏ ra rất phối hợp với NABU và SAPO.

“Chỉ có thể không khoan nhượng với tham nhũng, phải có sự phối hợp chặt chẽ để vạch trần tham nhũng, và cuối cùng là một bản án công bằng,” ông Zelensky viết trên mạng xã hội hôm thứ Bảy. “Điều quan trọng là các cơ quan chống tham nhũng phải hoạt động độc lập, và luật được thông qua hôm thứ Năm đảm bảo cho họ mọi cơ hội để thực sự đấu tranh chống tham nhũng,” ông nói.

Như tin đã đưa, ông Zelensky —dưới sức ép của cả trong và ngoài nước, đặc biệt là từ phía EU, những đối tác đã tạm ngừng dòng tiền cấp cho chính quyền Kiev vào thời điểm đó— đã ký luật sửa sai hôm 31/7. Luật này trả lại thẩm quyền độc lập về tư pháp của NABU và SAPO, các cơ quan chống tham nhũng, thẩm quyền mà ông đã lấy đi khi ký một đạo luật khác gây nhiều tai tiếng vào 9 ngày trước đó, ngày 22/7.

Sau khi ký luật sửa sai, ông đã nhấn mạnh rằng chính phủ của ông đã “lắng nghe” ý kiến của nhân dân, và Ukraine thực sự là một quốc gia “dân chủ”.

Đó là quan điểm từ phía Zelensky.

Còn về từ phía NABU và SAPO, trong một cuộc phỏng vấn với The Times (Anh) thì người của cơ quan chống tham nhũng nói rằng từ lâu họ đã bị chèn ép và cản trở bởi tập thể những quan chức cao cấp trong chính quyền. Luật tai tiếng 22/7 bất quá chỉ là một kết quả kịch liệt, khi mà họ đang điều tra một số vụ liên quan tới những vị chóp bu của chính quyền, hoặc có quan hệ thân thiết với Zelensky. Đặc biệt là vụ điều tra Timur Mindich, đồng sở hữu xưởng phim Kvartal 95, người thân cận của Zelensky nhiều năm, từ khi ông ta còn là diễn viên hài.

Như có thể thấy trong thông báo lần này, vụ tham nhũng mà NABU lôi ra, chính là liên quan tới một nghị sỹ đương nhiệm.

“Đây là một cuộc tấn công quy mô lớn, được lên kế hoạch có chủ đích của tất cả các cơ quan thực thi pháp luật nhằm vào hệ thống chống tham nhũng,” Oleksandr Klymenko, giám đốc NABU, nói với phóng viên Times rằng cơ quan của ông đã bị tấn công từ lâu.

“Điều quan trọng nhất là [họ muốn] kiểm soát mọi cuộc điều tra của chúng tôi, để có thông tin về nơi chúng tôi đang điều tra, nội dung chúng tôi đang điều tra và giai đoạn chúng tôi đang điều tra… để bảo vệ mọi người [của họ] thoát khỏi trách nhiệm hình sự,” ông nói.

Như tin đã đưa, tờ Financial Times (Anh) đã chỉ ra rằng, tuy ông Zelensky ‘sửa sai’, nhưng mà, trên thực tế thì nhiều cuộc điều tra của các cơ quan quan nhũng đã bị vô hiệu hóa. Timur Mindich cùng một số người đã có thể thoát được lần này.

Một bình luận của BBC, có đoạn nói về cảnh báo của người đứng đầu NABU: “Những nỗ lực của các chính trị gia, công chức, và đại diện của các cơ quan thực thi pháp luật nhằm bịt miệng các cơ quan như [NABU] sẽ tiếp tục, ngay cả sau khi tính độc lập được khôi phục bằng cách thông qua luật tại Quốc hội vào Thứ Năm (31/7).”

Trong một phân tích của Pravda thì tuy thẩm quyền độc lập được khôi phục, nhưng dựa vào lý do khỏi bị người Nga thẩm thấu vào cơ cấu điều tra, cho nên đạo luật mới yêu cầu các nhân viên điều tra chống tham nhũng đều bị buộc phải được người của bên an ninh (SBU) kiểm tra tính trong sạch, và 2 năm 1 lần phải qua được bài kiểm tra bằng máy dò nói dối.

Đây là vấn đề rất khó nói trước, vì chưa rõ cụ thể thao tác sẽ như thế nào.

Nói ‘thông tục’ cho dễ hiểu thế này, nếu thông qua máy dò nói dối, các thông tin tư ẩn của các thám tử của NABU và SAPO đều rơi hết cả vào tay của SBU, kiểu như mấy tuổi mới hết chảy nước mũi, mấy tuổi bắt đầu có cảm tình chị hàng xóm, v.v., thế thì sẽ khiến họ không dễ làm việc một cách hoàn toàn vô tư được.

Tức là tuy trả lại tính độc lập, nhưng Zelensky đã khóa lại điều khoản khác vào NABU và SAPO. Chứ không phải trả lại tình trạng nguyên vẹn như trước.

Trên thực tế, việc bị người của Nga thẩm thấu là rất khó tránh khỏi. Chính SBU cũng từng bị phát hiện là có người của Nga thẩm thấu.

Nhật Tân

Xem thêm

Dưới sức ép cả trong và ngoài nước, Zelensky ký luật sửa sai

Luật sửa sai đã được ký vào ngày 31/7, khôi phục lại tính độc lập cho các cơ quan chống tham nhũng ở Ukraine.