Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép doanh nghiệp tư nhân đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, bên cạnh hình thức đầu tư công.

vinspeed de xuat dau tu duong sat cao toc bac nam hon 61 ty usd
Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc Vinspeed đề xuất đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với tổng vốn 1,562 triệu tỷ đồng. (Ảnh minh họa: Denis Belitsky/shutterstock)

Chiều ngày 25/6, tại Kỳ họp thứ 9, Chính phủ trình Quốc hội tờ trình bổ sung hình thức đầu tư tư nhân (đối tác công tư – PPP, đầu tư kinh doanh trực tiếp) cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, bên cạnh hình thức đầu tư công đã được phê duyệt tại Nghị quyết 172/2024/NĐ-CP ngày 30/11/2024. Chính phủ sẽ lựa chọn hình thức đầu tư và nhà đầu tư theo quy định, báo cáo Quốc hội nếu có cơ chế vượt thẩm quyền.

Dự án được Bộ Chính trị thống nhất chủ trương đầu tư công, nhưng tại thời điểm đó chưa có nhà đầu tư quan tâm. Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân và Quốc hội thông qua Nghị quyết 198/2025 về cơ chế đặc biệt cho khu vực tư nhân, một số doanh nghiệp đã đề xuất tham gia. Tại cuộc họp ngày 20/6, Bộ Chính trị cũng thống nhất bổ sung hình thức đầu tư khác cho dự án.

Từ tháng 4/2025, Chính phủ đã phối hợp các địa phương chuẩn bị giải phóng mặt bằng, chọn nhà thầu tư vấn, rà soát 31 bộ tiêu chuẩn, và làm việc với các tổ chức trong và ngoài nước để kêu gọi đầu tư. Chính phủ cũng ban hành Nghị quyết 106 để sớm khởi công dự án và xây dựng các đề án phát triển nguồn lực, công nghiệp đường sắt.

Ngày 6/5, Công ty VinSpeed đề xuất đầu tư trực tiếp 61,35 tỷ USD, tự thu xếp 20% vốn (12,27 tỷ USD), vay 80% (49 tỷ USD) không lãi suất từ Nhà nước trong 35 năm, cam kết trả nợ đúng hạn.

VinSpeed đề nghị Nhà nước giải phóng mặt bằng, bàn giao mặt bằng sạch, chỉ định công ty làm chủ đầu tư các khu đô thị quanh ga, miễn thuế thiết bị, phương tiện, hoạt động 99 năm, và giá vé thấp hơn 60-70% giá trần vé máy bay.

Ba tuần sau, Tập đoàn Trường Hải (Thaco) đề xuất đầu tư 1,5 triệu tỷ đồng (61,35 tỷ USD), chưa bao gồm chi phí đền bù, tái định cư (tách thành dự án riêng do Nhà nước thực hiện).

Thaco góp 20% vốn (12,3 tỷ USD), vay 80% (49 tỷ USD) từ các tổ chức tài chính, đề nghị Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ lãi vay trong 30 năm. Thaco cam kết lập công ty dự án, giữ cổ phần chi phối, không chuyển nhượng cho nhà đầu tư nước ngoài.

Chính phủ dẫn kinh nghiệm quốc tế cho thấy hạ tầng đường sắt thường đầu tư công do hiệu quả tài chính thấp, tổng mức đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn dài.

Một số dự án PPP đã triển khai nhưng cần hỗ trợ Nhà nước. Việc bổ sung hình thức đầu tư tư nhân nhằm tận dụng nguồn lực doanh nghiệp, đẩy nhanh tiến độ, giảm gánh nặng ngân sách, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế tư nhân.

Kim Long

3 thất bại lớn nhất trong giáo dục mang lại bất hạnh cho tương lai của trẻ