Trí tuệ cổ nhân: Ngày nắng đi cày, ngày mưa đọc sách

Người xưa có câu: “Tình canh vũ độc”, nghĩa là ngày nắng đi cày, ngày mưa đọc sách. Một câu nói đơn giản này đã ngắn gọn mô tả một cuộc sống ung dung tự tại, không màng sự đời, thể hiện tâm hồn cao thượng, không phiền não, hàm chứa trí tuệ thuận theo tự nhiên của cổ nhân.

Vào thời cổ đại, khi nông nghiệp chưa hoàn toàn phát triển, các biện pháp canh tác sản lượng cao, các biện pháp thúc ép về thời gian còn chưa có, thì người dân thường sinh sống ra sao? Chính là mỗi ngày, khi mặt trời mọc là họ bắt đầu ra đồng làm việc cày cấy, đến lúc mặt trời sắp lặn thì dừng. Những ngày mưa gió, họ ở nhà nghỉ ngơi, người có chí hướng thì dành thời gian để đọc sách, ngâm thơ. Cuộc sống như vậy há không sung sướng?

Cuộc sống ngày nay đã có nhiều thay đổi, đôi khi vào những ngày mưa gió, người ta vẫn có thể gặp cảnh những người nông dân trồng cây, bón lúa. Xã hội ngày nay cũng là như vậy, rất nhiều người vì mải mê làm việc, bận rộn kiếm tiền, nên ngày đêm đảo lộn, ngày nghỉ cũng làm việc, khiến không ít người tâm tính trở nên nóng nảy, khó nhẫn nại. Một số người còn tự nhận mình là người siêng năng, chán ghét trời mưa gió, vì đã làm lỡ dở công việc của mình. Sau một thời gian dài làm việc trong hoàn cảnh không phù hợp quy luật tự nhiên như thế, rất dễ dàng xảy ra hiện tượng tích nhọc thành bệnh, hơn nữa còn là các bệnh lạ lùng.

Trời nắng trời mưa là quy luật tự nhiên. Thiên nhiên sẽ không vì ý nguyện của con người mà thay đổi quy luật của mình. Con người dẫu có muốn ngăn trời mưa hay muốn tạo mưa bằng những biện pháp khoa học hiện đại nhất, thì cuối cùng vẫn không thể thay đổi được quy luật của tự nhiên, chỉ là lợi dụng một chút, “thông minh” một chút mà thôi.

Bởi vậy, những người sống thuận theo tự nhiên sẽ biết thay đổi kế hoạch của mình cho phù hợp với tạo hóa. Ngày mưa nếu không thể làm việc, họ có thể tạm thời dừng tay, thưởng thức nhạc, đọc sách cổ… tĩnh dưỡng và làm gia tăng tri thức của bản thân mình.

Trong cuộc sống, những việc không thuận theo tâm ý của con người là rất nhiều. Người kinh doanh không đạt được mục tiêu doanh số đề ra, học sinh không đạt được kết quả thi như bản thân mong muốn, bạn bè đột nhiên rời xa, người thân đột nhiên ly biệt… Trong những lúc gặp phải mâu thuẫn không thể thay đổi được như vậy thì biết thuận theo tự nhiên là cách lựa chọn hữu hiệu nhất.

Phàm là mọi việc mà có thể thuận theo tự nhiên, không cưỡng cầu, thì trái lại còn có thể thu được kết quả tốt đẹp hơn mong đợi. Tục ngữ nói: “Cố tình trồng hoa, hoa không nở. Vô tâm cấy liễu, liễu thành rừng”. Trong cuộc sống, rất nhiều khi quá để tâm chú ý thì lại bị mất đi, giống như nắm cát nằm trong tay, nắm càng chặt thì nó rơi càng nhanh. Nguồn gốc của những phiền não trong lòng người, phần lớn đều là do không thuận theo tự nhiên, không biết mệnh của bản thân mình mà ra.

Có một câu chuyện cổ kể rằng: Trong một khoảng vườn rộng của thiền viện, có nhiều đám cây nhỏ đã bị vàng úa và chết khô. Tiểu hòa thượng thấy vậy, trong lòng có chút lo lắng, liền nói với vị sư trụ trì: “Sư phụ, chúng ta hãy nhanh chóng gieo hạt giống thôi, để như vậy trông rất khó coi.”

Vị sư trụ trì chậm rãi nói: “Đừng vội, loại cây nào cũng đều phải theo thời mới trồng được! Hãy tùy thời!”

Đến mùa, vị sư trụ trì mua những hạt giống cây về giao lại cho tiểu hòa thượng đi gieo hạt. Những đợt gió giông nổi lên làm cho nhiều hạt bị thổi bay đi mất. Tiểu hòa thượng vô cùng lo, nói với sư phụ: “Sư phụ! Không được rồi, rất nhiều hạt đã bị gió thổi bay đi mất.”

Vị sư trụ trì bình tĩnh đáp: “Không sao, bị gió thổi đi rất nhiều là hạt lép, có gieo xuống đất cũng không nảy mầm. Con đừng lo lắng! Hãy tùy tính!”

Sau khi gieo hết số hạt giống ấy, tiểu hòa thượng lại phát hiện có rất nhiều chim từ đâu bay đến mổ. Tiểu hòa thượng hoảng sợ chạy lại nói với sư trụ trì: “Sư phụ! Hạt giống đều bị chim ăn rồi!”

Vị sư trụ trì vẫn bình tĩnh như cũ và nói: “Không sao, hạt giống nhiều, chim có mổ cũng không hết được! Hãy tùy ngộ!”

Nửa đêm ấy, trời đổ mưa rào. Sáng sớm hôm sau, tiểu hòa thượng vào phòng sư phụ và buồn rầu nói: “Sư phụ! Những hạt giống kia đều đã bị mưa làm ngập hết rồi!”

Vị sư trụ trì lại nói: “Con đừng lo, hãy để tùy duyên!”

Một tuần trôi qua, trên mặt đất quả nhiên mọc lên rất nhiều mầm xanh. Một số góc vườn vốn không được tiểu hòa thượng gieo hạt giống cũng mọc lên những mầm xanh. Tiểu hòa thượng vui mừng vỗ tay không ngớt. Vị sư trụ trì nhìn thấy vậy, gật đầu và nói: “Tùy hỷ!”

Rất nhiều khi gặp khó khăn, tìm không ra phương pháp giải quyết, chúng ta nên để mọi chuyện thuận theo tự nhiên. Bởi vì cổ nhân đã giảng: “Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên” hay “Người thuận theo đất, đất thuận theo trời, trời thuận theo đạo, đạo thuận theo tự nhiên”. Cho nên, thuận theo tự nhiên là cảnh giới cao của trí tuệ con người.

Theo Vision Times tiếng Trung
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• “Biết đủ” và “tham dục” trong lý niệm của cổ nhân

Mời nghe radio: