Dương thị gia huấn: Gia phong đúng đắn, gia tộc hưng thịnh
- An Hòa
- •
Gia tộc của Dương Thăng Am thời nhà Minh có bảy tiến sĩ, một tể tướng, một trạng nguyên. Đây là điều hiếm có trong lịch sử. Một trong những nguyên nhân tạo nên sự hưng thịnh này là việc kế thừa đạo đức cũng như nghiêm túc tuân thủ những gia huấn mà tổ tiên họ Dương để lại.
Dương Thăng Am tên thật là Dương Thận, tự là Dụng Tu, hiệu là Thăng Am, được mệnh danh là “Minh đại tam tài tử chi thủ”, người đứng đầu trong ba người tài giỏi của triều đại nhà Minh. Trong lời mở đầu của tiểu thuyết “Tam quốc diễn nghĩa”, La Quán Trung có câu: “Cổn cổn trường giang đông thệ thủy, lãng hoa đào tẫn anh hùng”, Trường Giang cuồn cuộn chảy về hướng đông, sóng lớn cuốn trôi hết anh hùng. Câu này được lấy trong bài thơ “Lâm giang tiên” của Dương Thăng Am.
Ở Trung Hoa cổ đại, việc đỗ đạt khoa cử là rất khó khăn, và việc thi đỗ tiến sĩ so với thi đỗ cử nhân lại càng khó hơn, cho nên đỗ đạt là chuyện vô cùng đáng tự hào. Gia tộc của Dương Thăng Am ở Tân Đô, Tứ Xuyên, thời Minh có đến bảy người đỗ tiến sĩ là ông nội Dương Xuân, cha Dương Đình Hòa, chú Dương Đình Nghi, em trai Dương Đôn, em họ Dương Tuân, con trai Dương Hữu Nhân. Bản thân Dương Thăng Am cũng là trạng nguyên năm Chính Đức thứ 6. Cha của Dương Thăng Am là tiến sĩ và cũng là tể tướng nhà Minh.
Đóng góp vào sự hưng thịnh của gia tộc họ Dương chính là những điều được lưu lại trong gia huấn, giúp truyền thừa đạo đức và tinh thần của tổ tiên. Dưới đây là một số nét trong gia huấn này.
Gia huấn “tứ trọng”
“Tứ trọng” là nói về bốn điều mà người trong gia tộc họ Dương phải coi trọng. Trong gia huấn của họ Dương viết: “Gia nhân trọng chấp nghiệp, gia sản trọng lượng xuất. Gia lễ trọng đôn luân, gia pháp trọng giáo dục”.
Câu đầu tiên yêu cầu các thành viên trong gia tộc phải siêng năng trong kinh doanh và chi tiêu trong khả năng của mình, tức là chủ trương làm việc chăm chỉ và chi tiêu tiết kiệm.
Câu sau là quy phạm ở phương diện lễ giáo, yêu cầu các thành viên trong gia tộc phải tuân theo chuẩn tắc làm người “phụ từ tử hiếu, phu xướng phụ tùy, huynh hữu đệ cung”, tức là cha phải nhân từ, con phải hiếu thảo, chồng là người đề xướng vợ là người thuận theo, anh trai phải hòa mục nhân ái, em trai phải cung kính, các thành viên phải giữ gìn sự hòa thuận của gia tộc. Đồng thời người trong gia tộc phải coi trọng việc giáo dục để nâng cao kiến thức cho thế hệ sau và bồi dưỡng nhân tài.
Gia huấn “tứ túc”
“Tứ túc” mà gia tộc họ Dương đặt ra đối với con cháu chính là yêu cầu ở bốn phương diện: nhà ở, ăn uống, kết hôn và nuôi dạy con cái. Trong Dương thị gia huấn viết:
Ngôi nhà tranh là nhà của ta, đừng mơ về một ngôi nhà tráng lệ. Một ngôi nhà được trang hoàng sẽ không tồn tại lâu và xà nhà chạm khắc sẽ sớm bị hỏng. Chỉ cần nhà có thể che chở chúng ta khỏi gió và mưa. Đừng mơ về một ngôi nhà cao tầng, nhà không dột nát là đủ.
Cơm đạm bạc có thể làm no bụng, đừng mơ tưởng về cao lương mỹ vị. Cao lương mỹ vị thì không thể ăn mãi được, món ăn hiếm có thì cũng sẽ đến lúc cạn kiệt.
Người phụ nữ đẹp sẽ dễ chiêu mời thị phi rắc rối, chỉ yêu cầu một người vợ dịu dàng, lương thiện, tiết kiệm và tôn trọng cha mẹ. Đừng mơ tưởng đến một người vợ đẹp, một người vợ đức hạnh là đủ rồi.
Con cái đừng mong thông minh, kẻ thông minh thì thường gây rắc rối, kẻ mạnh thì thường bắt nạt người khác. Chỉ mong con có thể biết thân biết phận, biết kiếm sống. Đừng mong con trở thành anh hùng, chỉ cần con là một người hiếu thảo là đủ.
Gia huấn “tứ túc” chú trọng việc giáo dục con cháu phải sống giản dị tiết kiệm, biết đủ, giữ tâm không ham danh lợi, cần kiệm chăm lo việc nhà.
Gia huấn “trọng nghĩa khinh lợi”
“Lâm lợi bất cảm tiên nhân, kiến nghĩa bất cảm hậu thân”, thấy lợi không dám đi trước người, thấy nghĩa không dám đi sau người. Phương châm sống này của gia tộc là lời trăng trối của Dương Thăng Am, cũng là lời tổng kết về cuộc đời của ông. Trọng nghĩa khinh lợi, thấy việc nghĩa thì phải hăng hái làm là lẽ sống của Dương Thăng Am và cũng là kỳ vọng của ông đối với con cháu.
Cụ của Dương Thăng Am là Dương Mân từng làm quan Lại mục ở Vĩnh Ninh, Quý Châu. Ông là người ngay thẳng, chính trực, không nhận hối lộ của quan lại địa phương, thường làm việc tốt cho dân.
Ông nội của Dương Thăng Am là Dương Xuân từng làm Đề học thiêm sự ở Hồ Quảng. Về già, ông đã từ quan và trở về quê hương mở trường học. Ông thường viết thư cho con trai là Dương Đình Hòa khuyên nhủ con phải hết lòng cai quản đất nước, làm nhiều việc có lợi cho dân.
Khi Dương Thăng Am đỗ trạng nguyên, họ hàng và bạn bè đến chúc mừng và tặng ông bạc. Dương Xuân đã đề nghị dùng bạc để sửa chữa tường thành bị hư hại.
Cha của Dương Thăng Am là Dương Đình Hòa từng giữ chức tể tướng của hai triều. Ông quan tâm đến đời sống của nhân dân, chống lại nạn quan lại tham nhũng, có nhiều thành tựu lớn.
Nhiều quan viên của gia tộc họ Dương ở Tân Đô đều giữ vững truyền thống gia đình. Cho đến ngày nay, “Cầu Thanh Nguyên” do Dương Xuân quyên góp xây dựng và “Đập Học Môn” do Dương Đình Hòa quyên góp xây dựng vẫn được bảo tồn ở Tân Đô.
Người ta nói: “Gia phong là một loại giáo dục thầm lặng”. Khi đọc gia phong của gia tộc họ Dương, người ta có thể sẽ suy nghĩ cẩn thận về chí hướng của cuộc sống, làm thế nào để bản thân và con cháu vượt qua được những khảo nghiệm ở nơi thế tục này.
Theo Minghui.org
Tác giả: Lưu Vạn Thuần
An Hòa biên tập
Xem thêm:
Mời xem video:
Từ khóa Gia huấn
