Người quân tử gặp hoạn nạn không lo, gặp quyền thế không sợ

Trong Thái Căn Đàm có câu: “Người quân tử có năng lực và đức hạnh, đối mặt với hoàn cảnh khó khăn cũng không hề lo lắng, còn lúc an lạc yến ẩm lại biết cảnh giác đề phòng, gặp phải kẻ có thế lực hoặc hung bạo ngang ngược thì không hề sợ hãi, còn đối với những người già cả neo đơn thì lại rất đồng cảm”. Đây là trí tuệ nhân sinh, cũng là lương tri mà mỗi người cần phải có.

Người hiểu rõ đạo lý thường không bị vướng mắc bởi một việc một vật nào, tấm lòng họ luôn rộng rãi khoan dung, đạm bạc tự giữ lấy mình, sống trong hoàn cảnh khốn khó cũng không bao giờ lo âu, lúc an lạc lại biết nghĩ đến khi nguy khó. Gặp phải kẻ cường hào quyền quý, họ không bao giờ sợ hãi, nhưng gặp phải những người khổ sở neo đơn không nơi nương tựa họ lại hết sức yêu thương, giúp đỡ. Họ có ý chí kiên cường, biết giữ vững phẩm tính, không bị ngoại vật quấy nhiễu. Người như vậy, tâm họ không chỉ có thể thoát khỏi những rắc rối của thế gian, mà còn khiến người khác thực lòng khâm phục. 

Tô Đông Pha lúc tuổi già từng bị triều đình giáng chức đến Hải Nam. Trời đổ mưa liên miên không dứt, gió lạnh thổi đến bên người, tình cảnh thực sự thê lương. Tuy ở nơi gian nhà cũ kĩ, ăn cơm gạo thô, nhưng ông lại hoàn toàn không cho đó là khổ. Ngược lại, ông thường cùng với sĩ thân bách tính nơi đó vui với việc trồng dâu trồng đay. Ông cũng không tự cho mình là văn hào, mà chỉ nhập hương tuỳ tục, thân khoác mũ áo nơi đó, đi khắp ngõ ngách, hưởng thụ niềm an ủi khó được.

Có một lần, Tô Đông Pha đến một ngọn núi, gặp một tiều phu, hai người tràn ngập tiếng cười thiện ý. Tuy không hiểu tiếng nói của nhau nhưng lão tiều phu cũng nhìn thấy được Tô Đông Pha là một quý nhân ẩn cư chốn sơn lâm nên đã có ý tốt đối với ông. Lão tiều phu khảng khái tặng ông một tấm vải để ông chống được rét buốt.

Quan hệ của Tô Đông Pha với hàng xóm chung quanh vô cùng hòa hợp. Hàng xóm thường đem cơm cùng thức ăn đến biếu tặng cho ông. Khi ông kể lại chuyện cũ cho mọi người nghe, trên mặt luôn lộ vẻ hân hoan, không hề có sắc đau buồn ảm đạm. Ông cười và nói rằng: “Tích nhật phú quý, nhất trường xuân mộng”, phú quý ngày trước như một giấc mộng mùa xuân mà thôi.

Sự thật cuộc sống ở Hải Nam vô cùng khốn khó. Vùng Lĩnh Nam khí trời ẩm thấp, khí đất ướt át, vùng Hải Nam lại khắc nghiệt hơn thế, đối với một người sống nơi đô thành thì quả là khó thích ứng. Tuy rằng đối với khổ nạn, Tô Đông Pha không phải không có chút động lòng, nhưng ông lại lấy một tâm thái nhân sinh bao dung để đối đãi với những bất hạnh nối gót nhau mà tới. Ông không cho nỗi khổ nơi hồng trần là khổ mà cho đó là vinh hạnh lớn nhất đời mình.

Bậc quân tử có đạo đức cao thượng không chỉ không âu lo khi thân ở vào nghịch cảnh, mà còn có thể không sợ quyền thế, đồng cảm với kẻ yếu. Giống như Tô Vũ, sứ thần đời Hán Vũ Đế. Người ta thường nhắc lại điển cố “Tô Vũ chăn dê” để bày tỏ sự cảm phục đối với khí tiết cao thượng và kiên định của ông.

Tô Vũ người thời Hán, phụng mệnh mang theo phù tiết đi sứ Hung Nô với chức danh Trung Lang. Thiền Vu nhiều lần dùng lợi dụ dỗ, muốn ông quy hàng. Trước tiên Thiền Vu dùng phú quý, quan tước mê hoặc, Tô Vũ đều chính trực từ chối theo chính nghĩa, tôn nghiêm.

Sau này Thiền Vu lại mưu đồ huỷ hoại ý chí ông bằng cuộc sống gian nan, khốn khó, đưa ông tới vùng Bắc Hải chăn dê, và ngạo nghễ nói rằng khi nào dê đực sinh con thì mới thả ông về nước.

Tô Vũ không khuất phục trước quyền uy, lòng dạ không lay chuyển bởi cảnh nghèo khó. Khát thì ông uống tuyết, đói thì ông đào cây dại ăn. Vật duy nhất bất ly thân mỗi thời mỗi khắc với ông chính là chiếc cờ hiệu “Tinh tiết” mà ông mang theo khi đi sứ. Ban ngày ông cầm tinh tiết đi chăn dê, ban đêm ông ôm tinh tiết ngủ. Ông duy hộ sự tôn nghiêm của nhà Hán, thời thời khắc khắc cũng không quên thân phận sứ giả của mình.

Tô Vũ bị bắt giữ tại Hung Nô, lưu lạc 19 năm, trải qua biết bao gian khó, trốn đi được vẫn không quên nhiệm vụ, nên lại bị bắt, rồi lại trốn đi. Trước sau tiết tháo của ông vẫn không thay đổi. Cuối cùng ông cũng về được đến Trường An. Nhìn thấy thân hình hốc hác, tiều tụy, râu tóc đã bạc trắng, Hoàng đế và bá quan văn võ đều xúc động bởi nhân cách và khí tiết của ông.

Đời người đều không thể lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió, sóng lặng biển êm. Mỗi người sẽ gặp phải những khó khăn mà mình không muốn đối mặt, thậm chí gặp phải những quan nạn quyết định sự sống chết. Lựa chọn cách đối mặt như thế nào trước khó khăn ấy sẽ quyết định cuộc đời của mỗi người. Nhưng chỉ những ai có thể thủ vững khí tiết, thủ vững phẩm cách của bản thân, mang theo tinh thần kiên cường vượt qua gian khổ, thì người đó mới có thể tạo nên một cuộc đời thực sự vĩ đại và phi thường.

Theo Epoch Times tiếng Trung
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Khí tiết của cổ nhân: Sống làm nhân kiệt, chết làm quỷ hùng

Mời xem video: