Robot AI của Trung Quốc là mối nguy hiểm cho tất cả chúng ta

Anders Corr
•
Thứ Năm, 07/08/2025

Với gần 280.000 robot công nghiệp được lắp đặt tại các nhà máy, Trung Quốc hiện có số lượng robot vượt xa bất kỳ quốc gia nào khác. Theo truyền thông do nhà nước kiểm soát, Trung Quốc đã sản xuất gần gấp đôi số lượng robot công nghiệp đó trong năm 2024. Nhiều robot của Trung Quốc tích hợp trí tuệ nhân tạo “hiện thân” (embodied AI)* vào các hệ thống trên bo mạch.

Embed from Getty Images

Mọi người đứng cạnh một robot hình người ở Thượng Hải, Trung Quốc, vào ngày 21 tháng 2 năm 2025. Hector Retamal/AFP qua Getty Images

Xếp sau Trung Quốc về số lượng sử dụng robot công nghiệp là Nhật Bản, với chưa đến 50.000 robot, và Hoa Kỳ, với chưa đến 40.000 robot. Chúng ta có nên lo ngại không? Có.

Ít nhất một phần phần mềm trí tuệ nhân tạo (AI) của Trung Quốc dành cho robot được công khai thông qua các bản phát hành mã nguồn mở theo cách thức gia tăng sức mạnh mềm toàn cầu của chế độ này, đồng thời mở ra các cơ hội cài “cửa hậu” (backdoor) phục vụ hoạt động tấn công mạng và giám sát. Ví dụ, các robot công nghiệp của Trung Quốc trong nhà máy sản xuất ô tô có thể nhanh chóng được điều chỉnh để sản xuất thiết bị quân sự trong thời chiến. Những tiến bộ của Trung Quốc trong lĩnh vực robot quân sự và AI có thể dẫn đến việc chế tạo ra các robot chuyên dụng hoạt động như binh lính và có khả năng vượt trội hơn quân đội con người.

Trung Quốc đang thúc đẩy điều này nhờ vào lợi thế vượt trội về kỹ thuật cơ khí so với Hoa Kỳ. Nước này cho ra trường hơn 350.000 kỹ sư cơ khí mỗi năm, trong khi Hoa Kỳ chỉ có chưa đến 45.000. Sự gia tăng số lượng robot trong các nhà máy của Trung Quốc một phần là do nguồn nhân lực kỹ thuật ngày càng dồi dào, phù hợp với chi phí lao động ngày càng tăng của Trung Quốc

Mức lương trung bình hằng năm đang có xu hướng đạt 18.000 đô la Mỹ mỗi năm. Với mức đó, một robot có giá 360.000 đô la có thể thay thế một công nhân theo cách hợp lý về mặt kinh tế với lãi suất 5 phần trăm. Sự kết hợp giữa AI và robot đang đe dọa tất cả người lao động với nguy cơ mất việc làm vì robot thường rẻ hơn lao động con người, đặc biệt khi robot làm việc lâu hơn con người gấp ba lần mỗi ngày.

Nhưng Trung Quốc vẫn còn 1,4 tỷ người. Điều gì sẽ xảy ra với họ khi Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) thay thế sức lao động của họ bằng robot, và sử dụng phần tiết kiệm được để phục vụ cho các mục tiêu của ĐCSTQ mà không cần sự ủng hộ của cử tri?

Từ góc nhìn của người dân Trung Quốc bình thường, việc Bắc Kinh đầu tư mạnh tay vào việc tự động hóa bằng robot trong ngành công nghiệp là điều vô lý, nếu những lợi ích thu được không mang lại sức mua cao hơn và thời gian rảnh rỗi nhiều hơn cho những công nhân bị sa thải. Và điều đó khó có khả năng xảy ra. Do các ưu tiên toàn cầu khác của ĐCSTQ, việc AI và robot chiếm lĩnh nơi làm việc ở Trung Quốc nhiều khả năng sẽ làm giảm lương thực tế và gây ra tình trạng thất nghiệp lan rộng.

Chế độ nắm quyền tại Trung Quốc cũng đang khuyến khích người dân mua robot hình người để sử dụng trong gia đình. Bắc Kinh đang lên kế hoạch triển khai 10.000 robot hình người thông minh vào năm 2027, cùng với một cụm công nghiệp trị giá xấp xỉ 14 tỷ USD. Chỉ riêng trong năm nay, Agibot dự kiến sẽ giao 6.500 robot hình người, còn UBTech dự kiến sẽ sản xuất tới 1.300 chiếc.

Chính quyền đang trợ cấp cho việc phát triển các robot trong nước và đang xem xét các ưu đãi tài chính dành cho người dùng cuối nhằm thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi các robot này vào cuối năm nay. Những robot này sẽ thu thập dữ liệu thông qua các tương tác với con người, và dữ liệu sẽ được chuyển ngược lại cho các nhà sản xuất robot để phục vụ công tác nghiên cứu và phát triển.

Robot của Trung Quốc đang giành chiến thắng trong các cuộc thi và đạt được những cột mốc công nghệ tiên phong. Vào ngày 20 tháng 7, robot hình người T1 của Booster Robotics (Trung Quốc) đã sử dụng công nghệ AI tự hành để giành chiến thắng tại giải bóng đá RoboCup tổ chức ở Brazil. Một trong những robot mới nhất của UBTech, mẫu Walker S2, có khả năng tự thay pin—giúp nó có thể vận hành liên tục 24/7 mà không cần con người can thiệp.

Vào tháng Sáu, các robot hình người tại Trung Quốc đã được đưa vào thi đấu đối kháng kiểu kick-boxing. Đây là những sự kiện lần đầu tiên trên thế giới, cho thấy ngành robot học của Trung Quốc không chỉ bắt kịp mà còn có thể đang vượt qua tốc độ phát triển công nghệ tại Hoa Kỳ. Việc Trung Quốc phát triển các hình thức thi đấu phối hợp và võ thuật chiến đấu bằng robot có thể phục vụ cho mục tiêu lớn hơn: xây dựng các đội quân robot và máy bay không người lái quy mô lớn để mở rộng biên giới của mình—bao gồm Đài Loan, Biển Đông và khu vực Himalaya giáp Ấn Độ. Như chiến tranh ở Ukraine đã chứng minh, lãnh thổ bị mất hay giành lại hiện nay phụ thuộc nhiều vào những loại drone (thiết bị bay không người lái) tiên tiến nhất. Robot sẽ là bước phát triển kế tiếp.

Một số công ty Hoa Kỳ có thể đang góp phần thúc đẩy năng lực robot và AI của ĐCSTQ thông qua các liên doanh. Richtech Robotics, một công ty đại chúng có trụ sở tại Las Vegas, được cho là đã thành lập liên doanh với một công ty Trung Quốc và công bố một thỏa thuận bán hàng vượt quá 4 triệu USD vào ngày 1 tháng 7. Thỏa thuận này bao gồm ba loại robot AI, trong đó có các robot chuyên pha chế đồ uống, làm việc trong nhà hàng và giao hàng. Richtech cũng đã triển khai hơn 400 “giải pháp robot” tại Hoa Kỳ.

Cũng giống như các công nghệ tự động khác như xe không người lái—vốn đã được các quan chức Hoa Kỳ cảnh báo về nguy cơ bị Trung Quốc tấn công mạng—các robot tại Hoa Kỳ cũng có thể bị xâm nhập và sử dụng cho các mục đích ác ý, bao gồm do thám, quấy rối, phá hoại, hoặc ám sát. Trong các kịch bản cực đoan, các công nghệ bị hack có thể được kích hoạt đồng loạt từ nước ngoài.

Mặc dù việc sử dụng robot bị hack cho mục đích xấu nghe có vẻ xa vời, nhưng ĐCSTQ thực tế đã cài phần mềm độc hại vào các cơ sở hạ tầng quan trọng của Hoa Kỳ, chẳng hạn như hệ thống điện và nước, để gây tê liệt trong trường hợp chiến tranh. Cơ quan tình báo Israel đã tiến hành một vụ ám sát bằng robot nhằm vào nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran vào năm 2020. Robot này được tích hợp AI và sử dụng một khẩu súng máy điều khiển từ xa cỡ nòng 7,62 mm, được giấu dưới đống vật liệu xây dựng trên thùng xe tải. Khẩu súng này có thể bắn tới 600 viên đạn mỗi phút.

Hoa Kỳ phải chuẩn bị cho tình huống xấu nhất từ phía chính quyền Trung Quốc trong trường hợp chiến tranh nổ ra. Điều này bao gồm dự đoán các hướng đe dọa mới và các hình thức tấn công sáng tạo mà Trung Quốc có thể triển khai, bao gồm cả những cuộc tấn công do robot tích hợp AI thực hiện. Những công nghệ này hiện đang được ĐCSTQ ứng dụng ở cấp độ hoàn thiện cho các mục đích công nghiệp. Năng lực robot quân sự của Trung Quốc có thể đã vượt xa những gì chúng ta biết. Kết hợp với nhau, năng lực robot và AI của Trung Quốc có thể gia tăng sức mạnh kinh tế và quân sự của ĐCSTQ theo cấp số nhân, đồng thời làm suy giảm chất lượng sống của phần còn lại của thế giới.

Anders Cor/The Epoch Times

Quan điểm thể hiện trong bài viết này là ý kiến của tác giả.