Đặt ra ranh giới cảm xúc chính là cách bạn tôn trọng chính mình và cuộc sống

Đặt ra ranh giới cảm xúc không chỉ là một cách để bảo vệ bản thân, mà còn là hành động thể hiện sự tôn trọng đối với chính mình và cuộc sống của mình. Khi bạn biết cách thiết lập và duy trì các ranh giới cảm xúc rõ ràng, bạn không chỉ giữ cho tâm trạng và sức khỏe tinh thần của mình được cân bằng, mà còn tạo ra một không gian an toàn để phát triển và xây dựng những mối quan hệ lành mạnh. Việc này giúp bạn sống trọn vẹn hơn, không bị chi phối bởi sự mong đợi hay cảm xúc của người khác.

Cuộc sống của bạn không thể chỉ luôn xoay quanh việc đáp ứng nhu cầu của người khác mà quên đi bản thân. Vậy làm thế nào để kiểm soát các quyết định trong cuộc sống của mình? Làm thế nào để thoát khỏi sự thao túng cảm xúc và không còn bị chi phối bởi cảm xúc của người khác?

Thiết lập ranh giới cảm xúc là cách tôn trọng bản thân

Khi nghĩ về ranh giới của bản thân, chúng ta có thể gặp những lo lắng như: 

– “Mặc dù họ làm tôi cảm thấy không thoải mái, nhưng có phải vì tôi yếu đuối trước áp lực hay là vì tôi quá nhạy cảm?”

– “Liệu tôi có thể bày tỏ cảm xúc của mình không? Liệu làm như vậy có phải là thiếu quan tâm đến người khác không? Nếu tôi làm vậy thì người khác có nghĩ tôi khó gần không?”

Khi đối diện với những người có khả năng thao túng cảm xúc và bắt đầu thiết lập ranh giới cảm xúc, nhiều người thường tự đặt ra những câu hỏi đầy nghi ngờ:

– “Liệu tôi có thể chỉ quan tâm đến cảm xúc của mình không?”

– “Tôi có quyền không để tâm đến cảm xúc của người khác không?”

– “Cảm xúc của tôi có thật sự đúng không?”

“Có thể vấn đề nằm ở tôi, liệu tôi có quá nhạy cảm không? Liệu người khác có nghĩ tôi khó gần khi tôi cư xử như thế này không?”

Khi bạn muốn bắt đầu ưu tiên cảm xúc của bản thân, “cảm giác tội lỗi quen thuộc” lập tức xuất hiện, và những “nghi ngờ bản thân” ngay lập tức trỗi dậy, nó trở thành những chiếc vòng siết, trói buộc bạn, khiến bạn không thể thoát ra.

Đừng quên rằng: “cảm giác tội lỗi quen thuộc” là một lối tư duy mà bạn đã hình thành để đối phó với cuộc sống, đáp ứng nhu cầu của người khác và duy trì sự cân bằng. Khi bạn cố gắng từ bỏ những tư duy cũ để xây dựng tư duy mới, bạn sẽ cảm thấy không thoải mái và khó chịu.

Nhưng chính cách suy nghĩ mới này là bước đầu tiên để tôn trọng cảm xúc của bản thân và thiết lập ranh giới cảm xúc cho chính mình.

Ranh giới là gì? Nó là phạm vi mà bạn có thể chịu đựng được. Đó là những ranh giới mà khi người khác phạm đến, “chuông báo động” trong đầu bạn sẽ vang lên, khiến bạn cảm thấy không thoải mái. Phạm vi này sẽ khác nhau đối với mỗi người, nhưng việc hiểu và chấp nhận ranh giới cảm xúc của bản thân là điều vô cùng quan trọng. 

Sự khác biệt giữa “ranh giới cảm xúc” và “điểm ranh giới cảm xúc”

Ranh giới cảm xúc là phạm vi mà bạn cảm thấy thoải mái và an toàn khi giao tiếp với người khác. Phạm vi của “ranh giới cảm xúc” là không gian bạn tạo ra để bảo vệ cảm xúc của mình. Trong khi “điểm ranh giới cảm xúc” lại là một ngưỡng mà bạn có thể chịu đựng tối đa, nó khiến bạn dễ cảm thấy căng thẳng hoặc bùng nổ khi phải vượt qua.

Ranh giới cảm xúc là để tạo không gian cho bạn, giúp bạn duy trì sự bình an và sự tôn trọng cảm xúc của bản thân, thay vì chỉ có một mức “chịu đựng” khiến bạn dễ bị tổn thương khi bị xâm phạm.

Nếu bạn chỉ đặt ra “điểm ranh giới cảm xúc”, thì dù đã có một ranh giới, bạn vẫn sẽ cảm thấy đau khổ và giằng co. Bạn có thể cảm thấy bị tổn thương, thiếu tôn trọng, hoặc không được công nhận giá trị bản thân.

Tuy nhiên, khi bạn thiết lập “ranh giới cảm xúc”, ranh giới này sẽ có phạm vi rộng hơn, tạo không gian để bạn điều chỉnh và phát triển, từ đó xây dựng mối quan hệ linh hoạt và lành mạnh hơn.

Bạn có thể linh hoạt điều chỉnh ranh giới của mình tùy theo từng tình huống và nhu cầu, điều này giúp bạn giao tiếp một cách tự nhiên và dễ dàng hơn, thay vì chỉ dựa vào những ranh cố định để xác định và điều chỉnh khoảng cách trong mối quan hệ.

Đây chính là sự khác biệt giữa “ranh giới cảm xúc” và “điểm ranh giới cảm xúc”.

Dấu hiệu bạn thiếu ranh giới cảm xúc lành mạnh

Theo các chuyên gia, một số dấu hiệu phổ biến nhất cho thấy ranh giới của bạn cần được chú ý bao gồm:

– Cảm thấy bị lợi dụng liên tục trong một số tình huống nhất định, chẳng hạn như về mặt tình cảm, tài chính hoặc thể chất.

– Nói “có” để làm hài lòng người khác mà không màng đến cảm xúc của bản thân.

– Nhu cầu của bạn không được đáp ứng vì bạn có xu hướng sợ xung đột và nhượng bộ người khác.

– Thường cảm thấy bị người khác thiếu tôn trọng nhưng lại không dám đứng lên bảo vệ mình.

– Nỗi sợ bị từ chối hoặc bỏ rơi khiến bạn chấp nhận ít hơn những gì bạn đáng được nhận.

– Có hành vi làm hài lòng mọi người để được yêu mến và nhận được sự chấp thuận.

– Có hành vi thiếu tôn trọng, gây tổn thương cho người khác.

– Làm bất cứ điều gì bạn muốn để đáp ứng nhu cầu của mình và tin rằng không có ranh giới nào là phù hợp với bạn.

Ranh giới cảm xúc trong các mối quan hệ

Ranh giới cảm xúc sẽ khác nhau đối với mỗi người. Chúng thay đổi nhưng ở bất kể mức độ nào, chúng luôn đại diện và bảo vệ những gì bạn cần trong một mối quan hệ. Sau đây là ví dụ về ranh giới cảm xúc mà bạn có thể áp dụng trong các mối quan hệ của mình:

Đừng gánh chịu cảm xúc của họ: Nếu đối tác của bạn tức giận, bạn dễ dàng gánh chịu cảm xúc tiêu cực đó. Nhưng làm như vậy rất mệt mỏi và khó chịu.

Đặt nhu cầu của bạn lên hàng đầu: Đặt nhu cầu của bạn lên hàng đầu và có trách nhiệm với bản thân là một ranh giới tốt. Điều đó cho phép bạn chăm sóc bản thân và điều chỉnh cảm xúc tốt hơn. 

Đừng chịu trách nhiệm về cảm xúc của họ: Bạn không có khả năng đảm bảo người khác luôn vui vẻ. Ranh giới cảm xúc quan trọng này có thể giống như cố gắng không cảm thấy có trách nhiệm phải sửa chữa những cảm xúc tiêu cực của mọi người.

Chịu trách nhiệm với thời gian của bạn: Mối quan hệ của bạn sẽ chiếm một phần rất lớn trong cuộc sống của bạn, nhưng nó không phải là toàn bộ cuộc sống của bạn — đặc biệt là khi nó mới bắt đầu. Vì vậy bạn nên đặt ra ranh giới về thời gian bạn có thể cam kết với đối tác của mình. 

Duy trì sự độc lập: Điều lý tưởng nhất là cho phép cả hai bên hỗ trợ lẫn nhau trong khi vẫn duy trì được ý thức về bản thân. 

Có cuộc sống riêng: Bạn có thể muốn duy trì hoặc quay lại với những việc bạn thích làm ngoài mối quan hệ của mình, như tham gia lớp học nghệ thuật hoặc đi bộ đường dài. Điều này có thể giúp bạn duy trì cảm giác về bản thân trong mối quan hệ của mình. 

Những phẩm chất của việc thiết lập ranh giới cảm xúc lành mạnh

Trước khi đặt ra ranh giới, bạn nên biết ranh giới lành mạnh là như thế nào và chúng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn ra sao. 

Diễn đạt bằng lời

Ranh giới nói lên những gì chúng ta xác định là khiến chúng ta thoải mái hay không thoải mái. Điều này thường liên quan đến việc sử dụng các cách diễn đạt bằng lời nói. Các cá nhân có thể sử dụng các cụm từ ngắn gọn, rõ ràng để giải quyết và làm rõ mức độ thoải mái và nhu cầu của bản thân.

Nói Không

Một phần quan trọng khác của việc thiết lập ranh giới là học cách nói “không” với người khác. Nhiều lần, chúng ta cảm thấy rằng mình nợ người khác, đó là lý do tại sao chúng ta không thể nói “không”.

“Tôi rất tiếc, nhưng tôi không thể làm điều đó vào cuối tuần. Tôi rất cảm kích vì bạn đã nghĩ đến tôi và tin tưởng tôi, nhưng không phải lần này!”, đây là một câu trả lời hoàn toàn thỏa đáng.

Tính linh hoạt

Một người có ranh giới lành mạnh có thể điều chỉnh ranh giới của mình tùy thuộc vào tình huống. Trong thực tế, chúng ta có ý thức và vô thức sử dụng ranh giới để cho người khác biết điều gì là chấp nhận được hoặc phù hợp.

Khi ranh giới của chúng ta quá dễ bị xâm phạm, chúng ta có xu hướng để người khác lợi dụng mình hoặc chấp nhận bị đối xử tệ bạc. Khi ranh giới của chúng ta quá cứng nhắc, chúng ta có thể hành xử theo cách rất thận trọng để giữ khoảng cách với những người tôn trọng và yêu thương.

Ranh giới cảm xúc quan trọng thế nào?

Mặc dù việc duy trì ranh giới có thể khó khăn, nhưng nó làm tăng lòng trắc ẩn với bản thân và thúc đẩy lòng tự trọng bằng cách cho phép mọi người dám nói lên nhu cầu của mình. Khi ranh giới cảm xúc của chúng ta được tôn trọng, chúng ta cảm thấy được coi trọng, bảo vệ và an toàn. Ranh giới có thể chữa lành; ranh giới có thể giúp một người không cảm thấy bị lợi dụng.

Ranh giới cũng rất quan trọng vì chúng tạo ra nền tảng cho các mối quan hệ lành mạnh với bản thân và với người khác. Khi không có ranh giới lành mạnh, mọi người có thể cảm thấy tức giận hoặc buồn bã do những tương tác tạo ra cảm giác bị lợi dụng, bị hạ thấp, không được đánh giá cao hoặc bị bắt nạt.

Làm thế nào để thiết lập ranh giới cảm xúc lành mạnh cho bản thân

Hãy suy nghĩ kỹ về những gì bạn cần hoặc muốn đạt được bằng cách đặt ra ranh giới

Hãy cho bản thân thời gian và không gian để tự nhận thức và suy ngẫm, sau đó xử lý suy nghĩ của bạn để có được sự sáng suốt.

Điều này có thể thực hiện được bằng cách nói chuyện với một nhà trị liệu (hoặc người thân) về chúng hoặc viết chúng ra nhật ký. Việc nói ra và đặt tên cho cảm xúc cho phép mọi người hiểu được các quan điểm khác nhau và khiến một yêu cầu có vẻ giống một mong muốn hơn là một lời chỉ trích.

Hãy sử dụng các giá trị cá nhân của bạn làm kim chỉ nam

Khi đặt ra ranh giới, chúng cần phải phù hợp với các giá trị của bạn. Khi chúng ta để ý đến các giá trị của mình và ưu tiên những gì mang lại cho chúng ta sự hài lòng, viên mãn và niềm vui, chúng ta có thể kiểm soát những tình huống khó khăn trong cuộc sống.

Hiểu rằng các mối quan hệ khác nhau đòi hỏi những ranh giới khác nhau

Ranh giới thường rất khác nhau tùy thuộc vào tình huống và những người liên quan. Ví dụ, bạn có thể có ranh giới rất linh hoạt với một đối tác thân mật. Tuy nhiên, trong môi trường làm việc, người sử dụng lao động và nhân viên lại có ranh giới chặt chẽ hơn.

Và khi nói đến các thành viên trong gia đình, bản chất của ranh giới lành mạnh phụ thuộc vào động lực chung của gia đình. Nếu các thành viên trong gia đình có xu hướng áp đặt, ranh giới khá cứng nhắc có thể cần thiết cho sức khỏe tâm lý. Nếu các thành viên trong gia đình tôn trọng và chu đáo, ranh giới có thể linh hoạt hơn nhiều.

Việc đặt ra ranh giới đòi hỏi sự luyện tập và kiên nhẫn

Đối với một số người, ngay cả khi nghĩ đến việc thiết lập ranh giới cũng có thể gây ra lo lắng. Khi bạn thực hành thiết lập ranh giới, bạn chắc chắn có thể cảm thấy lo lắng và bất an cho đến khi điều đó trở nên tự nhiên. Ngay cả khi lúc đầu có khó khăn, hãy thực hành nói ra sự thật của bạn với sự tôn nghiêm, can đảm và tôn trọng.

Hãy nói lên một cách tôn trọng

Khi bạn bắt đầu tìm ra những phần nào trong cuộc sống của mình có thể hưởng lợi từ ranh giới, hãy thực hiện các bước như yêu cầu ai đó làm rõ, tôn trọng sửa lỗi cho ai đó hoặc bày tỏ sự khó chịu với hành vi của ai đó. Nhưng đừng ngạc nhiên nếu vấn đề của bạn với một người không biến mất sau khi giải quyết một lần.

Việc thiết lập nền tảng và cho phép cuộc trò chuyện trôi chảy ngay từ đầu hoặc bất kỳ thời điểm nào của mối quan hệ sẽ củng cố một khuôn mẫu và cho phép các ranh giới lành mạnh đứng vững và mạnh mẽ. Nếu các cá nhân không tôn trọng ranh giới, thì việc tranh luận rằng điều này gây ra sự khó chịu và chấm dứt mối quan hệ là điều hợp lý. Ranh giới là để bảo vệ sự bình yên của bạn; chúng không phải là về việc thay đổi người khác.

Hãy chú ý đến những thay đổi trong mối quan hệ 

Khi bạn thiết lập ranh giới lành mạnh, tự nhiên, những người quen với việc bạn là tấm thảm chùi chân có thể sẽ khó chịu hoặc bực bội. Một số người thậm chí có thể tiếp tục không tôn trọng ranh giới của bạn.

Khi bạn tiến về phía trước, bạn sẽ thấy rằng một số người sẽ ủng hộ ranh giới lành mạnh của bạn. Những người khác có thể không muốn chấp nhận và tôn trọng ‘con người mới của bạn’. Đôi khi, hành động khôn ngoan nhất là tránh xa những người chọn không tôn trọng ranh giới của bạn.

Xem thêm

6 loại cảm xúc tích cực nên nuôi dưỡng trong cuộc sống

Có những cảm xúc tích cực sẽ khiến nhân sinh quan của bạn vô cùng tươi sáng, mang đến một cuộc sống tràn đầy những điều thú vị mà ai ai cũng nên nuôi dưỡng...