Hội chứng suy buồng trứng sớm: Dấu hiệu và phương pháp phục hồi toàn diện
- Liên Hoa
- •
Nhiều phụ nữ trẻ ngày nay gặp phải tình trạng khó chịu như rối loạn kinh nguyệt, lượng máu kinh ít, trễ kinh, mệt mỏi, tóc thưa, và dễ thay đổi tâm trạng. Một số người thậm chí không thể thụ thai khi đã sẵn sàng lập gia đình. Họ thường được chẩn đoán mắc suy buồng trứng sớm – tình trạng suy giảm chức năng buồng trứng trước tuổi 40, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản, cân bằng nội tiết tố và sức khỏe tổng thể. 
Trong Trung y, suy buồng trứng sớm được xem là hậu quả của sự mất cân bằng cơ địa bên trong, đặc biệt liên quan đến thận, tỳ và gan. Thay vì chỉ tập trung vào buồng trứng, Trung y hướng đến việc điều hòa toàn bộ cơ thể. Bằng cách dưỡng thận (cơ quan chủ về sinh sản), kiện tỳ (giúp sản sinh huyết và năng lượng), và điều hòa khí gan (lưu thông khí huyết điều tiết chu kỳ kinh), Trung y giúp phục hồi chức năng buồng trứng và cải thiện sức khỏe sinh sản từ bên trong.
Hiểu nguyên nhân gốc theo quan điểm Trung y
Thông thường, phụ nữ sẽ ngừng kinh nguyệt một cách tự nhiên ở độ tuổi 50. Tuy nhiên, những người bị suy buồng trứng có thể bắt đầu xuất hiện các triệu chứng mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, hồi hộp, rụng tóc và mất ngủ ngay từ khi mới 20–30 tuổi. Những triệu chứng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả thể chất và tinh thần.
Mấu chốt nằm ở việc phát hiện sớm và điều chỉnh thể trạng để cải thiện chức năng buồng trứng. Bác sĩ Diệp Như Đoan, giám đốc phòng khám Trung y Gia Phẩm (Đài Loan), chia sẻ rằng: Trên lâm sàng, suy buồng trứng sớm thường gặp ở ba thể trạng chính sau đây.
1.Thể trạng thận hư
Trong Trung y, thận được xem là nền tảng của sức khỏe sinh sản. Thận là nơi tàng trữ “tinh” – yếu tố quyết định sự phát triển, trưởng thành, khả năng sinh sản và quá trình lão hóa. Khi phần tinh này suy yếu, gọi là “thận hư”, nó có thể ảnh hưởng đến:
- Việc sản xuất và trưởng thành của trứng (sự phát triển nang noãn)
- Sự điều hòa hormone kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt
- Duy trì chức năng buồng trứng nói chung
Vì vậy, phụ nữ có thể trạng thận hư thường xuất hiện các dấu hiệu mãn kinh sớm. Việc bổ thận theo Trung y thường bao gồm phục hồi khí (năng lượng), bồi bổ tinh chất cơ thể và làm ấm cơ thể để tăng cường khả năng sinh sản.
2. Tỳ vị hư yếu
Theo Trung y, tỳ và vị là hai cơ quan chính giúp tiêu hóa thức ăn và chuyển hóa thành khí và huyết – những yếu tố nuôi dưỡng toàn bộ cơ thể, bao gồm cả buồng trứng. Trung y cho rằng khí và huyết là những chất nền tảng cấu tạo nên cơ thể và duy trì mọi hoạt động sinh lý.
Khi tỳ vị suy yếu:
- Cơ thể không thể tạo đủ khí và huyết
- Khí huyết không lưu thông tốt đến buồng trứng
- Dinh dưỡng cần thiết cho buồng trứng không được cung cấp đầy đủ
Tình trạng này có thể dẫn đến kinh nguyệt không đều hoặc vô kinh, kèm theo suy giảm chức năng buồng trứng. Phụ nữ thuộc thể trạng này thường mệt mỏi, đầy bụng và sợ lạnh.
3. Khí gan bất thường
Trong Trung y, gan có vai trò điều hòa dòng chảy trơn tru của khí và huyết. Điều này đặc biệt quan trọng đối với chu kỳ kinh nguyệt và quá trình rụng trứng. Căng thẳng tinh thần, lo âu, hoặc thói quen sinh hoạt không điều độ, như thức khuya hay bỏ bữa, có thể làm tắc nghẽn dòng chảy này, gây nên tình trạng gọi là “ứ trệ khí gan”.
Khi khí gan bị ứ trệ:
- Thời điểm và chất lượng rụng trứng bị rối loạn
- Có thể dẫn đến kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh hoặc vô kinh
- Gây rối loạn tín hiệu nội tiết truyền đến buồng trứng
Người thuộc thể trạng này thường hay thay đổi tâm trạng, dễ cáu gắt, cảm thấy tức ngực, hoặc có triệu chứng căng tức trước kỳ kinh.
Dấu hiệu suy buồng trứng sớm
Bác sĩ Diệp cho biết phụ nữ có thể bắt đầu gặp một số dấu hiệu bất thường về kinh nguyệt từ hai đến ba năm trước khi bước vào thời kỳ mãn kinh.
1. Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt
Chu kỳ kinh nguyệt bình thường kéo dài 28 ngày. Nếu chu kỳ rút ngắn còn 26–25 ngày, rồi tiếp tục giảm xuống còn 24–23 ngày, hoặc ngắn hơn nữa, thì đây là dấu hiệu cảnh báo đầu tiên cho thấy chức năng buồng trứng đang suy giảm. Ngược lại, nếu chu kỳ kéo dài từ từ rồi đột ngột mất kinh, đó cũng là biểu hiện của suy buồng trứng sớm.
2. Lượng máu kinh giảm
Thông thường, kinh nguyệt có hai ngày lượng máu ra nhiều. Nếu lượng máu kinh giảm rõ rệt, đó có thể là dấu hiệu liên quan đến suy buồng trứng sớm.
3. Rút ngắn số ngày hành kinh
Một kỳ kinh bình thường kéo dài khoảng 5 đến 7 ngày. Nếu thời gian hành kinh rút dần xuống còn 4 hoặc 3 ngày, thậm chí kết thúc trong vòng 3 ngày, thì đây có thể là dấu hiệu sớm của tình trạng suy giảm chức năng buồng trứng. Trường hợp này cần được theo dõi và xử lý sớm.
Các yếu tố nguy cơ gây suy buồng trứng sớm
Dưới đây là những yếu tố nguy cơ cần được đặc biệt lưu ý:
1. Yếu tố bẩm sinh, di truyền: Một số người có bất thường nhiễm sắc thể di truyền, chẳng hạn như hội chứng Turner, có thể ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng và cần được tầm soát bằng xét nghiệm nhiễm sắc thể.
2. Tiền sử bệnh lý hoặc phẫu thuật buồng trứng: Các bệnh như u lạc nội mạc tử cung và u quái buồng trứng có thể làm tổn thương mô buồng trứng sau phẫu thuật.
3. Hóa trị và xạ trị: Đặc biệt là xạ trị vùng chậu có thể làm tổn thương chức năng buồng trứng trực tiếp. Một số thuốc hóa trị cũng gây tác động tương tự.
4. Bệnh tự miễn: Một số bệnh tự miễn có thể tấn công trực tiếp vào buồng trứng và ảnh hưởng đến sự phát triển nang trứng.
5. Tiếp xúc với độc tố môi trường: Các chất như chất dẻo công nghiệp, dioxin và thuốc trừ sâu có thể gây mất cân bằng nội tiết và ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng. Một số nghiên cứu trên động vật đã xác nhận vi nhựa có hại cho buồng trứng, và vi nhựa cũng đã được tìm thấy trong dịch nang noãn ở người.
6. Thói quen sinh hoạt: Thức khuya, căng thẳng kéo dài, hút thuốc, uống rượu và lười vận động đều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe buồng trứng.
7. Giảm cân quá nhanh: Nhịn ăn, ăn kiêng quá mức hoặc giảm cân cấp tốc có thể rối loạn nội tiết và làm suy giảm chức năng buồng trứng.
Trung y điều trị suy buồng trứng sớm như thế nào?
Trung y điều trị suy buồng trứng sớm bằng cách phục hồi sự cân bằng trong cơ thể và hỗ trợ chức năng buồng trứng một cách tự nhiên, dựa trên phương pháp cá nhân hóa và điều chỉnh toàn diện.
- Thảo dược: Các bài thuốc được kết hợp theo từng cơ địa, có thể giúp bổ thận tinh, kiện tỳ hoặc điều hòa khí gan tùy theo tình trạng cụ thể.
- Châm cứu: Phương pháp hỗ trợ cân bằng nội tiết tố, tăng tuần hoàn máu đến buồng trứng và cải thiện sức khỏe tinh thần.
- Cứu ngải: Kỹ thuật dùng nhiệt tác động vào các huyệt – đặc biệt ở vùng bụng dưới và thắt lưng – để tăng cường chức năng thận và tỳ.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống: Tư vấn sử dụng các thực phẩm giúp bổ khí huyết, dễ tiêu, giảm căng thẳng như ăn đồ nấu chín, tránh ăn đồ sống/lạnh và nên đi ngủ sớm.
Một ca bệnh mang lại hy vọng
Bác sĩ Diệp nhớ lại một ca bệnh đáng nhớ, cho thấy hiệu quả của phương pháp điều trị tích hợp giữa Trung y và Tây y.
Một phụ nữ 28 tuổi đã bị mất kinh gần một năm và đang mong muốn mang thai. Ban đầu, cô tìm đến bác sĩ Tây y, người đã kê liệu pháp hormone để kích thích chu kỳ kinh nguyệt. Đáng tiếc, phương pháp này không mang lại kết quả. Xét nghiệm máu cho thấy nồng độ hormone AMH – một chỉ số phản ánh dự trữ buồng trứng – chỉ còn dưới 0,01. Điều này cho thấy trữ lượng trứng gần như không còn.
Trong tâm trạng chán nản, cô quyết định tìm đến phòng khám Trung y của bác sĩ Diệp.
“Tôi bắt đầu điều trị cho cô ấy, và sau vài lần thăm khám, các triệu chứng như bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm đã cải thiện rõ rệt”, bác sĩ Diệp cho biết.
“Lần khám cuối, cô ấy xin một tháng thuốc vì sống xa và không thể quay lại thường xuyên”.
Hai năm sau, cô quay lại với một tin vui bất ngờ.
“Cô ấy nói rằng sau khi dùng hết số thuốc đó, cô đã mang thai và đã sinh một em bé khỏe mạnh”.
Các phương pháp phòng ngừa được khuyến nghị
Việc điều chỉnh lối sống hằng ngày một cách hợp lý và chú ý sớm đến tình trạng sức khỏe sẽ giúp bạn có nhiều khả năng ngăn ngừa suy buồng trứng sớm và duy trì chức năng buồng trứng bình thường.
Bác sĩ Diệp lưu ý rằng cần tập trung vào một số yếu tố quan trọng sau:
1. Duy trì chế độ ăn cân bằng: Bổ sung protein chất lượng cao và các dưỡng chất như vitamin A để hỗ trợ cân bằng nội tiết tố. Thói quen ăn uống không điều độ vốn phổ biến trong lối sống hiện đại có thể gây thiếu hụt dinh dưỡng.
2. Giữ thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý: Hạn chế thức khuya và duy trì thói quen sinh hoạt đều đặn giúp điều hòa hoạt động của hormone.
3. Tập thể dục đúng cách: Vận động vừa phải giúp thúc đẩy tuần hoàn máu, tăng cường trao đổi chất và ổn định chức năng cơ thể.
Phát hiện sớm chỉ số AMH
Đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, bác sĩ Diệp khuyến nghị nên kiểm tra sớm chỉ số AMH. Xét nghiệm này không bị ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh nguyệt và rất đơn giản, thuận tiện.
AMH thường được gọi là chỉ số đánh giá dự trữ buồng trứng, dùng để xác định xem chức năng dự trữ noãn có phù hợp với độ tuổi hay không. Khi tuổi tăng lên, dự trữ buồng trứng sẽ dần suy giảm. Với phụ nữ từ 35 đến 40 tuổi, chỉ số AMH ở mức 2 nanogram/mL được xem là dấu hiệu cho thấy chức năng buồng trứng vẫn tốt. Tuy nhiên, nếu cùng mức này xuất hiện ở phụ nữ 20–30 tuổi, đó có thể là dấu hiệu của suy giảm sớm và cần được theo dõi.
Đáng lưu ý, chỉ số AMH cao không phải lúc nào cũng là điều tốt. Nếu AMH lớn hơn 5 ng/mL, có thể có hội chứng buồng trứng đa nang.
Suy buồng trứng sớm không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn tác động đến nội tiết tố, sức khỏe tinh thần và năng lượng lâu dài của người phụ nữ. Trung y cung cấp một phương pháp tiếp cận lâu đời, mang tính cá nhân hóa, không chỉ tập trung vào việc bổ sung hormone mà còn hướng đến khôi phục sự cân bằng tổng thể.
Với việc phát hiện sớm, chăm sóc lối sống và liệu pháp phù hợp, phụ nữ hoàn toàn có hy vọng lấy lại khả năng sinh sản và tương lai của chính mình.
Xem thêm
Từ khóa Vô sinh rối loạn kinh nguyệt suy buồng trứng
